Raqamlashtirish va uning iqtisodiyotga ta’siri nizametdinov Ali Akramovich

Masalaning qo‘yilishi Mutaxassislarning fikricha, raqamlashtirish ishlab chiqarish 
va logistika operatsiyalarini optimallashtirish, mehnat bozori samaradorligini, asbob-
uskunalar unumdorligini oshirish, ilmiy-tadqiqot ishlari samaradorligini oshirish, 
resurslar sarfini va ishlab chiqarish yo‘qotishlarini kamaytirish imkonini beradi. 
Raqamlashtirish zaruriy raqobat omiliga aylanmoqda. Kompaniyalarning to'rtta asos - 
strategiya, raqamli madaniyat, vakolatlar, tashkiliy model bo'yicha qiyosiy bahosini o'z 
ichiga olgan Digital Quotient raqamli yechimlarni faolroq joriy etayotgan korxonalar, 
qoida tariqasida, yaxshi moliyaviy natijalarni namoyish etishini ko'rsatadi.
Raqamli texnologiyalar butun sanoatning qiyofasini o'zgartirmoqda, biz buni turizm, 
odamlarni tashish va chakana savdo misolida ko'rishimiz mumkin. 2021 yil natijalariga 
ko'ra, elektron tijorat bozori eng yuqori dinamikani ko'rsatdi. 2018 yilda O`zbekistonning 
elektron tijorat bozori 7,48 milliard dollarni tashkil etdi. Ularning 5,3 milliardi ichki, 2,18 
milliardi esa transchegaraviy savdolardir. Buyurtmalar soni 2017 yilga nisbatan 14 foizga 
oshdi va 589,6 million buyurtmani tashkil etdi . Shu bilan birga, chakana savdoning 
umumiy hajmida (oziq-ovqat va nooziq-ovqat mahsulotlarini hisobga olgan holda) 
elektron tijoratning ulushi 2018 yilda atigi 3 foizni, oziq-ovqat mahsulotlarini hisobga 
olmaganda 5,75 foizni tashkil etdi. Rivojlanishning ijobiy dinamikasiga qaramay, 
O`zbekistondagi elektron tijorat bozori tashqi bozorlardan sezilarli darajada past. 2017-
yil yakuniga ko‘ra, B2C internet-tijorati hajmi: AQShda – 440 milliard dollarni, Xitoyda 
– 680 milliard dollarni, Buyuk Britaniyada – 220 milliard dollarni, Hindistonda – 37,6 
milliard dollarni tashkil etdi.Raqamli texnologiyalarni rivojlantirish turizm sohasida ham 

---

84 
“Raqamli iqtisodiyot” ilmiy-elektron jurnali | №1-son | 2022
jiddiy o‘zgarishlarga olib keladi. 2015-yilda mobil sayohatlar savdosi barcha onlayn-
sotiqlarning 23 foizini tashkil etdi, bu esa o‘z navbatida jami sayohatlarning 37 foizini 
tashkil etdi. 2020 yilga kelib, onlayn va mobil savdolar mos ravishda CAGR 8% va 21% 
ga o'sishi prognoz qilinmoqda. Tugallangan tranzaktsiyalar qiymati bo'yicha turistik 
xizmatlar toifalari orasida "Turar joy" segmenti etakchi o'rinni egallaydi, bundan keyin 
"Havo sayohati" deb yuritiladi. 2015 yilda O`zbekiston fuqarolari uchun sayohat va 
sayyohlik sohasidagi onlayn savdo hajmi joriy qiymatda 24 foizga oshib, 454 milliard 
sumga yetdi. 2020 yilgacha o'rtacha yillik o'sish sur'ati 12% ni tashkil etishi prognoz 
qilinmoqda. Mobil qurilmalar orqali buyurtmalar soni (15 foizdan ortiq) ortib bormoqda.