Raqamli ta’lim

Bilim qanday egallanadi? Zamonaviy maktab asosini tashkil etuvchi yetakchi taʼlim nazariyalari

1-QISM

Hikmatullo Urazbayev

Reja

• Oʻrganishning ta’riflari
• Oʻrganishga mahsulot va jarayon sifatida yondashuv
• Biheviorizm, kognitivizm, ijtimoiy konstruktivizm

O‘rganish bu …

• Tajriba va amaliyot natijasida hosil boʻlgan xulq-atvordagi oʻzgarish.
• Yoʻl-yoʻriq, oʻqitish, oʻrganish yoki tajriba yordamida bilim yoki koʻnikma hosil boʻlishi.
• Xulq-atvorni oʻzgartiruvchi, unga shakl-shamoyil beruvchi yoki uni boshqaruvchi jarayon.
• Turli manbalar orqali erishilgan tajriba asosida tushunchalar hosil qilishning individual jarayoni.

O‘rganish jarayoni

• Oʻrganishda …
• Miya faoliyati
• Tana faoliyati ishtirok etadi.
• Oʻrganish …
• Juftlikda
• Guruhda
• Jamoada
• Oʻrganish …
• Jismoniy muhitda (m-n: sinfxonada)
• Narsa, buyum va jismlar yordamida
• Biron vaqt oraligʻida sodir boʻladi.

O‘rganish mahsulot va jarayon sifatida

Oʻrganish bu bilimning miqdor jihatdan ortishi, ma’lumotlarni keyinchalik foydalanish maqsadida yodlash va eslab qolishdir.

Oʻrganish bu zarur hollarda qoʻllash uchun moʻljallangan faktlarni, koʻnikma va metodlarni egallash va xotirada saqlashdir.

Oʻrganish ma’noni anglash yoki borliqni mavhumlashtirishdir. Oʻrganish bu oʻrganish predmeti qismlarini bir-biriga va real hayotga bog’lashdir.

Oʻrganish borliqni boshqacha tarzda talqin qilish va tushunish, bilimni qayta talqin qilish orqali dunyoni anglashdir.

Oʻrganish mahsulot sifatida
Oʻrganish jarayon sifatida

Biheviorizm

Jon Uotson (1878-1958)
Ivan Pavlov (1849-1936)
Berres Skinner (1904-1990)

Biheviorizm

• Stimul va reaksiya
• O‘rganish xulq-atvordagi o‘zgarishda namoyon bo‘ladi
• Operant shartlanish
• Ijobiy va salbiy mustahkamlash
• Miya faoliyatiga urg‘u berilmagan

S
R

Kognitivizm

Jan Piaje (1896-1980)
Jerom Bruner (1915 –2016)

• Ma’lumotlarni qabul qilish, saqlash va qayta ishlash
• Tushunchalar hosil qilish
• Biron narsani bajarish (mahsulot) emas balki nimani bilish va unga qay tarzda (jarayon) erishish mumkinligini tushuntirishga harakat qiladi.

Ijtimoiy konstruktivizm

• Kognitivizm g‘oyalariga javob sifatida shakllangan
• Bilim faol ravishda muloqot orqali quriladi (konstruksiya)
• O‘rganish bu…
• Ijtimoiy faoliyat turi
• O‘rganish faol bo‘lishi lozim
• Kontekstdan uzilmagan holda sodir bo‘ladi

Lev Vigotsky (1896-1934)