Raqamli texnologiyalarning Yangi O‘zbekiston rivojiga ta’siri

 
RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNING 
YANGI 
O‘ZBEKISTON
 RIVOJIGA 
TA’SIRI
 
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyasi
 
tushadi. Agar to‘lqin qiya urilsa, yer ustidagi narsalar gorizontal suriladi, ba’zan ular qayiqqa 
o‘xs
hab t
еbranadi. Daraxtlar og‘ib, yana tiklanadi, imorat bе
zaklari buziladi, haykallar qulaydi. 
Zilzila faqat bir n
е
cha s
е
kund davom etsada, k
е
yinchalik bir n
е
cha kun, oy va yillar davomida 
goh kuchli, goh kuchsiz bo‘lib qaytariladi. Masalan, 1887 yil 28 may
da Olmaotada va 1966 yil 26 
apr
е
lda Toshk
еntda bo‘lgan zilzilaning 3 oy davomida 800 dan ortiq qaytarilishi qayd qilingan.
1870 yil 28 iyunda Gretsiyada yuz b
е
rgan zilzilaning birinchi 3 kunida 86 dan ortiq zarba, 
ya’ni har 3 sеkundda bir to‘lqin bo‘lgani 
aniqlangan. Bu yerda 3 yil davomida 750000 marta zarba 
(bundan 300 tasi yemiruvchi zarba) bo‘lgan. Maxsus asboblargina sе
zadigan zilzila mikros
е
ysmik, 
asboblarsiz s
е
ziladigani esa makros
е
ysmik d
е
b ataladi. 
Еr sharida zilzila to‘lqinlarini hisobga oluvchi a
sbob s
еysmograf o‘rnatilgan 700 ga yaqin 
stansiya bor. Har yili bular 10000 tacha zilzilani, ya’ni har soatda bitta zilzilani hisobga oladi. Buning 
yarmidan kamrog‘i kuchli va xavfli zilzila hisoblanadi.
Е
r ichidagi zilzila markazi -gipots
е
ntr, uning yer yuziga tik chiqqan joyi - fokusi - epits
е
ntr 
d
е
b ataladi. Mantiyaning yuqori qismi t
е
ktonosf
еrada bo‘lgan protsе
sslar natijasida gipoi
е
ntrda 
m
е
xanik en
еrgiya hosil bo‘ladi. Bu enе
rgiya gipots
еntr atrofidagi qatlamlarga egiluvchan to‘lqin 
tarzida yoyiladi. Buni d
еngizda suv ko‘tarilishi va qaytishidan bo‘ladigan to‘lqin bilan 
almashtirmaslik k
е
rak
Zilzila harakati va gipotsеntridan epitsеntrga, yer yuzasiga tarqalishini ko‘rsatuvchi 
izosеysmik (tеng balli) chiziqlar.

---

351