Rbaycan döVL6T

Regional inkişaf banklaры

Regional inkişaf banklarынa aşağıdakıları misal göst r- m k olar:
Asiya İııkişaf Bankı; Amerika İnkişaf Bankı; Afrika İnkişaf Bankı.
I I B Ö L M 6

XARİCİ ÖLK6L6RİN PUL-KREDİT SИSTEMİ

I X F 6 S И L

AMERİKA BİRL6ŞMİŞ ŞTATLARININ PUL-KREDİT SİSTEMİ

1. 
   ABŞ-ın pul sistemi
   

Hazırda ABŞ - ın pul t davülünün quruluşunu

мü yyяn ed n üç sas pul emitentl rini qeyd etmяk lazımdır:

• 
  Maliyy Nazirliyi (x zin darlıq);
  
• 
  M rk zi Bank (Federal Ehtiyat Sistemi);
  
• 
  Koмmersiya bankları.
  

M rk zi Bank banknotların emissiyasını üç yolla h yata keçirir:

• 
  kredit idar lяrinя kommersiya veksell rinin uçotu formasında kredit verm kl ;
  
• 
  dövl t qiym tli kağızlarınын tяminatı il x zin nin креditl şdirilм si;
  
• 
  xarici valyutaya mübadil edilm kl , banknotların buraxыlması.
  

2. 
   ABŞ-ın kredit sistemi
   

ABŞ-ın başlıca kredit institutu olan Federal Ehtiyat Sistemin aşağıdakılar daxildir:

• 
  12 federal ehtiyat bankı (FEB);
  
• 
  çoxsayлы banklar. 1913-cü ild qebul edilmiş Federal Ehtiyat aktına müvafıq olaraq;
  
• 
  FES-in üzvü olan bütün banklar öz xüsusi kapitalının 6 %-ni üzvlük payı kimi FEB-nin xüsusi kapitalı üçün ayır- malıdır:
  
• 
  qısamüdd tli man tl rin 3 %-ni v t l b olunana q - d r olan man tl rin 7 %-d n 13 %- q d r m blяğinin bu banklarda ehtiyat kimi saxlamaq.
  

Federal ehtiyat bankı öz qanuni depozitl rinin 35 %-i h cmind qızыл ehtiyatına malik olmalı idi. Bel likl , Fe- deral ehtiyat banklarının passivi аşağıdakılardan ibar tdir:

• 
  цzv banklaрыn üzvlük payı sasında yaradılmış xüsusi kapital;
  
• 
  бanknot emissiyası;
  
• 
  bank depozitlяri.
  

Emissiya banklarından başqa ABŞ - ın bank sisteminя aşağıdakı banklar daxildir:

• 
  kommersiya bankları;
  
• 
  investisiya bankları;
  
• 
  qarşılıqlı- man t bankları;
  
• 
  bankir evl ri.
  

X F 6 S İ L
BÖYÜK BRИTANИYANIN PUL-KREDİT SİSTEMИ

1. 
   Böyük Britaniyanын pul sistemi
   

Böyük Britaniyanın pul vahidi funt-sterlinqdir. Fунt- sterlinq IX-X srl rd , M rkяzlяşdirilmiş dövl tин yaranma- sından xeyli ввяl istifadя olunurdu. XIV яsrdя İngiltяrяdя dövriyyяyя qızıl фунт-sterlinqlяr çıxmış vя XVIII srin axır- larынa q d r bimetallizm pul sistemi f aliyy t göst rmişdir. XVIII srin sonu XIX srin вв llяrindя İngilt r ilk qızıl moномеtallizmi dövl ti oldu. 1798-ci il qanununa gör gü- müş pulların kяsilmяsi qadağan olundu. Gümüş pullarla ödяnişl r mяhdudiyy tl r qoyuldu. Bu, İngiltяr nin Fransa ilя müharib apardığı dövr idi. Odur ki, qızıl monometalliz- mi üçün s ciyyяvi olan banknotların qızıla d yişdirilm si dя dayandırıldı v 1821-ci il qяdяr dövriyy dя qızıla d yişdiril- mяy n banknotlar мövcud idi. Banknotların qızıla dяyişdi- rilmяsi t crüb sinin б rpasından 5 il вв l, yяni 1816-cı ildя qızıl pullaрыn k silmяsin icaz ver n qanun verildi. Qızıl r smi olaraq pul sisteminin яsasına çevrildi. 1821-ci ildяn 1914-cü il q dяr İngilt r d qızıl-pul standartı f aliyy t göstяrirdi. R.Pİ1 aktına gör (1844-cü il) banknotların emis- siyası, dem k olar ki, 100 % qızılla t min olunurdu.
Pul emitentl rinя h mçinin kommersiya bankları aiddir. Onlar müştяril r t r find n nağdsız hesablaşmalarda çeklяr, tapşırıqlar, kredit kartları vasit sil istifad olunan bank depozitl ri ş klind pul yaradırlar.
Bank depozitlari müxtalif qaydada meydana galir:

• 
  nağd pulların q bul edilmяsi vasitяsil ;
  
• 
  ssudaların verilm si prosesind banklar t rяfind n yaradıla bil r;
  
• 
  istiqrazların, qiym tli kağızların v xarici valyutala- rın alınması vasit sил .
  

2. 
   Böyük Britaniyanын kredit sistemi
   

Böyük Britaniyanın bank sistemi ikipillяlidir: birinci pill dя M rkяzi Bank, ikinci pill dя is kommersiya (depozit) v ixtisaslaşdıрылmış – ticarяt, xarici, яmanяt bank- laры v uçot evlяri durur.
Böyük Britaniyanın Mяrkяzi Bankı - İngiltяrя Bankı s hmdar şirk ti kimi 1694-cü ild Fransa ilя müharibя apar- maq цçün krala borc verm k m qs dil parlamentin q rarı il yaradılmışdır. Parlamentin icaz si olmadan bank krala borc verя bilm zdi. İngilt rя bankına qızıl-gümüş alıb-sat- maq, köçürm veksellяri buraxmaq, kommersiya veksellяri il mяliyyatlar aparmaq, t minatlı borc verm k imkaны ve- rildi. İngilt rя bankı tarixind 1946-cı il lamяtdar olmuş- dur. Bel ki, bu ild İngilt rя bankı millil şdirilmiş, onun kapitalı x zin darlığa verilmiş v keçmiş sehmdarlar is dövl t istiqrazları ş klindя kompensasiya almışdılar.
Ticar t bankları s naye v ticar t şirk tl rin geniş çeşidd xidmяt göst rir v müxtяlif beyn lxalq maliyy -kre- dit яm liyyatlarıны h yata keçirirl r. Ayrı-ayrı ticar t bank- larıныn arasındakı f rq baxmayaraq, onların f aliyy t dai- r sini aşağıdakı seqmentl r bölm k olar:

• 
  beynяlxalq maliyy -kredit m liyyatları;
  
• 
  emissiya-t sis f aliyyяti v şirk tl r tяşkilati m slя- hяt xidmяti;
  
• 
  depozitl rin q bulu, ssudaların verilm si, aksept vя dig r n n vi bank m liyyatları;
  
• 
  etimad m liyyatları.
  

X I F 6 S İ L ALMANİYANIN PUL-KREDİT SİSTEMİ

11.1. Almaniyanın pul sistemi

Almaniya m rk zляşdirilmiş dövl t kimi tяşяkkülünя (XIX srin 70-ci ill rin ) q d r burada vahid pul sistemi ol- mamışdır. Müasir Almaniyanın razisind yerl şmiş 20-d n artıq dövl t v knyazlığın h r biri özünяmяxsus pul siste- minя malik idi.
Qızıl talеrin işl ndiyi Bremen istisna olmaqla, bu döv- l tl rin pul sisteminin sasında, ilk növb d , gümüş mono- metallizmi dururdu. Digяr pul vahidl ri (luidorlar, fridrixs- dorlar, dukatlar v pistolil r) biometallizmin paralel vя ikili sisteminя яsaslanırdı. Başqa sözl , t davüld qızıl v gümüş pullar iştirak edirdi. Qızıl v gümüş arasında d y r nisb ti is bazar v ya dövlяt tяrяfind n müяyy nl şdirilirdi. Mяr- k zl şdirilmiş dövl tin yaranmasынa q d r t davüld bank- notlar v kağız pullar da olmuşdur.
Alman imperiyasının yaranması, alman torpaqлarının birlяşm si pul sistemind dя köklü d yişikliyя s b b oldu. Qızıl monometallizmin saslanan vahid pul sistemi yarandı, qızıl m zmunu 0,358423 qram olan yeni pul vahidi

• 
  reyxsmarka тяdavül buraxıldı.
  

11. 
    2. AFR-in kredit sistemi
    

Almaniyanın ikipill li bank sistemi aşağıdakılardan t şkil edilmişdir:

• 
  Döyçe Bundesbank (Federal M rk zi bank);
  
• 
  kommersiya bankları;
  
• 
  man t bankları;
  
• 
  m rk zi kooperativ bankları;
  
• 
  kredit kooperativl ri;
  
• 
  xüsusi t yinatlı banklar (dövl t v xüsusi ipoteka bankları);
  
• 
  poçt, kommunal v man t bankları;
  
• 
  ixtisaslaşdırılmış banklar.
  

Bundesbank aşağıdakı яsas funksiyalaры hayata keçirir:

• 
  ölk nin emissiya m rk zidir;
  
• 
  ölk nin valyuta mяrkяzidir, başqa sözl , ölk nin t - diyйя balansını v valyuta mяz nnяsini tяnziml yir;
  
• 
  hökum tin cari hesabları vasitяsil federal büdc ni icrasıны h yata keçirir;
  
• 
  "banklar bankı" olmaq, başqa sözlя, kredit idar l - rini passiv vя aktivl rin xidm t;
  
• 
  ölk nin hesablaşma m rk zidir;
  
• 
  ölk iqtisadiyyatıныn puл-kredit t zimlяyicisidir.
  

X I I F 6 S И L FRANSANIN PUL-KREDИT SИSTEMİ