Rbaycan döVL6T

Yüklə 422,18 Kb. səhifə 2/40 tarix 27.10.2022 ölçüsü 422,18 Kb. #66497

89 maliya

Bu səhifədəki naviqasiya:

• Baza inflyasiya, % 6 5-7 5-7
• Bank sistemind c mi depozitl r, mlrd. manatla artım tempi, %-l a 5100
• Kredit qoyulu şları, 4700 6100 8200
• Struktur t dbirl r

2008*	2009	2010
2011 (proqnoz)
Baza inflyasiya, %	6	5-7	5-7	5-7
Valyuta ehtiyatları, mln. $-la	880	1000	1100	1200
Geniş pul kütl&si, (M-3 pul aqreqatı), mlrd. manatla artım tempi, %-la	7200 41	9600 33	12500 30	16200 30
Manatla pul kütl&si, (M-2 pul	3250	4500	5800	7300
aqreqatı), mlrd. manatla	25	38	29	26
artım tempi, %-la
Bank sistemind& c&mi depozitl&r, mlrd. manatla artım tempi, %-la	5100 67	6600 30	8800 33	12000 36
6halinin &man&tl&ri, mlrd. manatla artım tempi, %-la	2000 59	3200 60	5400 69	9000 67
Kredit qoyuluşları,	4700	6100	8200	11000
mlrd.manatla	40	30	34	34
artım tempi, %-la

*Gözl nil n
Struktur t&dbirl&r. T hlill r göst rir ki, cari ild Az r- baycanda inflyasiyanın yalnız 40%-i monetar faktorlar il izah olunur. Öt n il nisb t n monetar amill rin t sirinin artmasına baxmayaraq inflyasiyaya t sir göst r n qeyri-monetar amill rin xüsusi ç kisi h miyy tli olaraq qalmaqdadır. Qeyri-monetar faktorlar inzibati qaydada t nziml n n qiym tl rin t sirini v mövcud r qab t ş raitinin çatışmazlıqlarını özünd ks etdirir.
Bu baxımdan makroiqtisadi sabitlik üzr t yin olunmuş h d fl r nail olmaq üçün 2006-cı ild bir sıra struktur prob- leml rin h lli mühüm rol oynamışdı:

• 
  Ölk d n maliyy kapitalının çıxması rejiminin mü yy n d r c d s rb stl şdirilm si, bu m qs dl fiziki v hüquqi
  

ş xsl rin yalnız yüks k reytinqli xarici maliyy aktivl rin in- vestisiya yerl şdirm l ri rejiminin liberallaşdırılması;

• 
  Dövl t mü ssis l rind maliyy intizamının gücl ndiril- m si, onların büdc l rin t sdiq olunması v korporativ stan- dartların t tbiqi, el c d maliyy planlarının v investisiya proqramlarının t hlili sasında m sr fl rin azaldılması;
  
• 
  Enerji, qaz, su v dig r t bii inhisar m hsul v xidm t- l rin gör yığım msalının h miyy tli artırılması proqramı- nın hökum t s viyy sind t sdiq olunması;
  
• 
  Neft g lirl rinin istifad sinin artması ş raitind dövl t mü ssis l ri t r find n dövl t z man ti il v dövl t z man ti olmadan xarici kreditl rin c lb olunmasının selektiv m hdud- laşdırılması;
  
• 
  Büdc v saitl rinin il rzind aylar üzr b rab r propor- siyada x rcl nm sinin t min edilm si, ortamüdd tli dövl t in- vestisiya proqramının t rtib olunması, bu proqrama iqtisadiy- yatın t l b etdiyi v effektiv h yata keçiril bil n investisiya layih l rinin daxil edilm si;
  

2006-2007-ci ill rd h r f aliyy t göst r n bank üzr m c- mu kapitalın 50 mlrd. manata çatdırılması n z rd tutulur ki, bu da maliyy resurslarının daha aktiv c lb edilm si, daha etibarlı v sağlam bank f aliyy tinin t min edilm sin imkan ver - c kdir.
Struktur t dbirl rl bağlı Milli Bank aşağıdakı t dbirl ri h yata keçirm lidi:

• 
  Neft g lirl rinin istifad sind n qaynaqlanan izafi pul- ların yığıma yön ltm k v bununla da istehlak bazarına t zyiqi azaltmaq üçün yığıma meyilliliyin stimullaşdırılması t l b olu- nur. Bunu üçün Milli Bank man tl rin sığortalanması mexa- nizminin iş düşm si üçün s yl rini artırmalı;
  
• 
  Kredit bumu ş raitind bank sistemind korporativ ida- r etm prinsipl rinin t tbiqi, bank n zar tinin institusional v texnoloji inkişafı, onun potensialının genişl ndirilm si üzr t dbirl r davam etdirilm li;
  
• 
  Ölk d maliyy resurslarının istehlak sferasından yığı- ma yön lm sini stimullaşdırmaq üçün maliyy bazarının bütün seqmentl rinin hüquqi v institusional bazasının, onların inf- rastrukturunun inkişafında Milli Bank aidiyyatı qurumlar il birg s yl rini davam etdirm lidir.
  

3. 
   Beyn lxalq maliyy t şkilatları v onların m liyyatları. Beyn lxalq maliyy t şkilatları inkişaf ed n dünyanın,
   

kapital t minatının v s. m liyyatların sas punktudur. Ölk l - rin ehtiyatları dünya kapital axınının 75%-d n çoxu müxt lif inkişaf proqramlarını h yata keçirm k üçün dünyanın bütün öl- k l rin daxil olur. İqtisadi inkişaf proqramı il dünya yoxsul- luğunu aradan qaldıran real t şkilat beyn lxalq maliyy t ş- kilatlarıdır.
Beyn lxalq maliyy t şkilatlarının üzl şdiyi ç tinlikl r- d n biri 1991-ci ild olmuşdu. Bu dövrd SSRİ dağıldıqdan sonra Az rbaycanda öz ll şdirm işl rind böyük rol oynamış v bazar iqtisadiyyatına keçid ölk l rind müv ff qiyy tli işl r aparmışdı. M hz bu ölk l rin iqtisadi inkişafında sas rolu beyn lxalq maliyy t şkilatları oynamışdı.
Beyn lxalq maliyy t şkilatlarının missiyası bütün dün- yada kasıbçılığı aradan qaldırmaq v dayanıqlı iqtisadi inkişaf sektorunda başlıca rol oynamaqla yaşayış standartlarını t kmil- l şdirm kdir. Onların m kdaşlıqda sas m qs di inkişafa çatmaqdır.
Bu m qs d çatmaq üçün is sas al tl ri: istiqraz v s hml r, öz resursları il birg s f rb rliy alınmış kapital, m s- l h t v texniki servizl r, informasiya çatdırılması v s. Son ill r is bu xidm tl r t kmill şm kd dir.
Beyn lxalq maliyy t şkilatlarının göst rdiyi f aliyy t yalnız güclül rin maraqlarından ir li g l n yox, h m d kasıbların maraqlarını ks etdir n ş rtl rinin mü yy n edilm si sah sind beyn lxalq maliyy institutlarının göst rdiyi c hddir. Onlar Yoxsulluğun Azaldılması Strategiyasının h yata keçirm k yö-
nümünd maliyy v saiti il d st kl n n m qs dl r toplusunu h yata keçirir.
Beyn lxalq maliyy t şkilatlarından n mühümü Bey- n lxalq Valyuta Fondudur. 6sası 1944-cü ild ABŞ-ın Hempşir ştatının Bretton-Vuds yal tind BMT-nin valyuta konfransın- da qoyulan, valyuta-maliyy sferasında beyn lxalq m kdaşlığı t min etm k, beyn lxalq ticar tin genişl nm sin v tarazlı in- kişafa ş rait yaratmaq, bununla da üzv ölk l rin iqtisadi yüks - lişin yardımçı olmaq, üzv ölk l rin valyuta stabilliyin xidm t etm k, üzv ölk l rin t diyy balansındakı qeyri-tarazalıqları aradan qaldırmaq m qs di il onlara kreditl r verm k, bununla da beyn lxalq iqtisadi laq l rin qarşısını alan mane l ri ara- dan qaldırmaq, beyn lxalq ticar t münasib tl rin maneçilik tör d n valyuta idxalı m hdudiyy tl rinin aradan qaldırılması- na köm k m qs di il yaradılan beyn lxalq maliyy institutu- dur. BVF-nun ali r hb r orqanı İdar edicil r Şurasıdır. Bu şu- rada h r bir üzv ölk idar edici v onun müavini qismind t m- sil olunur. Bunlar ad t n maliyy naziri v M rk zi Bankın s drind n t yin olunur. Bundan sonrakı orqan İdar edici Şura- dır. Fondun idar edici direktorlarının sayı 24-dür. BFV-da n çox s s malik ölk l r aşağıdakılardır: ABŞ-17.78%, Almani- ya-5.58%, Yaponiya-5.53%, Böyük Britaniya-4.48%, Fransa- 4.98%, S udiyy 6r bistanı-3.45%, İtaliya-3.09%, Rusiya- 2.9%. Bu fond sas n iki m qs d xidm t edir: t diyy balan- sındakı qeyri-tarazlığı aradan qaldırmaq, büdc x rcl rinin kre- ditl şm si başda olmaqla, ölk nin makroiqtisadi stabilliyin yön ldil n t dbirl rin h yata keçirilm si. Qeyd ed k ki, üzv ölk l rin c lb etdikl ri kreditin h cmi kvotanın 25%-d n çox ola bilm z. Bundan yuxarı h cmd kredit verilm si is BVF- nun direktorunun razılığından asılıdır v bir qayda olaraq bu el h min ölk nin ümumiqtisadi, el c d , maliyy siyas tinin t hlili sasında h yata keçirilir. Ümumiyy tl BVF kredit müraci t sasında v ölk nin iqtisadi durumunu qiym tl ndir- dikd n sonra verir. Üzv ölk l rin m qs dli layih l ri h yata
keçirm k üçün onların qarşısında bir sıra ş rtl r qoyulmuşdur. Kredit v saitl ri yalnız bu ş rtl rin reallaşmasından sonra h - yata keçirilir. Üzv ölk l rin qarşısında duran ş rtl r aşağı- dakılardır: beyn lxalq ticar t f aliyy tind valyuta m hdudlaş- dırılmalarına, hiss -hiss üz n valyuta sisteminin t tbiq edil- m sin , el c d möht kir xarakterli kapital h r k tin yol ver- m m k, dövri olaraq ölk nin maliyy v iqtisadi durumu haq- qında fonda m lumat verm k, m qs dli devalvasiya siyas tin z ruriyy t yarandıqda, devalvasiya d r c sini fonda bildirm k v s. Fonda üzv olan ölk l r üz rin götürdükl ri m suliyy ti yerin yetirm dikd , bir sıra c za t dbirl rin m ruz qalırlar. Bel ki, bu maliyy qurumu h min ölk l r kredit verilişini da- yandıra, h tta onları üzvlükd n uzaqlaşdıra bil r. Ümumiyy tl t tbiq edil n c zaların ağırlığı öhd likl rd n yayınmanın s viy- y sind n asılıdır.
Beyn lxalq maliyy nin daha bir mühüm t şkilatı Bey- n lxalq İnkişaf v Yenid nqurma Bankıdır. BİYB 1944-cü ild Beyn lxalq Valyuta Fondu il bir vaxtda yaradılmışdı. BYİB-nın ali r hb r orqanı İdar edicil r Şurasıdır v onun Direktorluğu- dur. Bura üzv olan ölk l r BVF-nun üzvü olmalıdırlar. Bu şu- rada h r bir üzv ölk idar edici v onun müavini qismind t m- sil olunur. Bunlar ad t n maliyy naziri v M rk zi Bankın s drind n t yin olunur. Bundan sonrakı orqan İdar edici Şura- dır. Bu bank Dünya Bankı da adlandırılır. Bankın ümümi kapi- talının 20%-d n çox hiss si ABŞ-ın payına düşür. Dünya Ban- kının q rargahı Vaşinqtonda yerl şir. 6sas n Dünya Bankının m qs di aşağıdakıları hat edir:

1. 
   üzv ölk l rin iqtisadi maliyy islahatlarına yardımçı olmaq;
   
2. 
   xarici maliyy qaynaqlarından daxil olan investisiya v saitl ri il üzv ölk ri t min etm k;
   
3. 
   ölk l rin xarici dövl t borcu mexanizmni normal hala g tirm k v bu yönd meydana çıxan saslı ç tinlikl ri aradan qaldırmaq;
   
4. 
   ölk l r üçün daha s rf li investisiya m nb l rini mü y- y n etm k v beyn lxalq iqtisadi tarazlığı t min etm k;
   
5. 
   üzv ölk l rin yerli şirk tl rinin maliyy m nb l rin yaranan ehtiyacın aradan qaldırılması v s.
   

Bu maliyy qurumu öz t rkibind Beyn lxalq Yenid n- qurma v İnkişaf Bankı (BYİB); Beyn lxalq İnkişaf Assosiasi- yası (BİA); Beyn lxalq Maliyy Korporasiyası (BMK); İnves- tisiya Z man ti üzr Çoxt r fli Agentlik (İZÇA)-yi birl şdirir.

Yüklə 422,18 Kb.

Dostları ilə paylaş: