Reaksiya natijasida V-S bog’lanish o’zilib, A-V bog’lanish hosil bo’ladi. Lekin bu jarayon birdaniga bormaydi. VA molekula A atomga yaqinlashgan sari V va S atomlar orasidagi masofa o’zayib, V-S bog’lanish bo’shashib boradi. Xuddi shu vaqtning o’ziga A –V atomlar bir–biriga yaqinlasha boradi, ya’ni A-V bog’lanish hosil bo’la boshlaydi. Ma’lum bir payitda V atom bir vaqtning o’zida ham VS ham AV molekulaga qarashli bo’lib qoladi, ya’ni A –V –S komplekis hosil bo’ladi. Bu nazariyaning matematik apparti yordamida streik faktor aktiv kompleks hosil bo’lish reakstiyasida entropiyaning o’zgarishiga bog’liqligi aniqlanadi. Ya’ni va uni hisoblashga imkon beradi.
Ikkinchi tomondan, o’tar holat nazariyasi kimyoviy reakstiyalarning tezligi bilan bog’laydi.
Shuning bilan birga, shuni ta’kidlash lozimki, yuqoridagi ikki nazariyani qarama- qarshi qo’yish noto’g’ri, ular bir-birini to’ldiradi deyish kerak.
Zanjir reakstiyalar kinetikasining asosiy tushunchalari.
Zanjir reakstiyalar kinetikasining asosiy tushunchalari.
Bir ikki va ko’p malekulyar reakstiyalardan tashqari, zanjir mexanizmi bilan boradigan murakkab reaksiyalar ham bor. Tekshirishlar zanjir reaksiyalarni keng tarqalganini tastiqladi. Masalan, portlash, kreking jarayonlari, polimerlanish reaksiyalari yadro energiyasini olish va bir qancha jarayonlar zanjir mexanizmi bo’yicha boradi.
N.N. Semenovning zanjir reakstiyalar nazariyasiga kfra zanjir reakstiyaning boshlanishiga aktiv markazlar bo’lishi kerak. Bunday aktiv markazlar vazifasini valentligi to’yinmagan atom va radikallar
(atom gruppalari) bajaradi.
Zanjir reaksiyalarning yana ba’zi alomatlari;
A) bu xil reakstiyalar qo’shimcha moddalar mavjudligiga juda ham sezgir bo’ladi. Masalan N2 va Sl2 aralashmasiga nabriy bug’i kiritilsa, reakstiya qorong’ida va oddiy temperaturada ham birdaniga boshlanadi.
B) zanjir reakstiyalar tezligi idish diametriga bog’liq bo’ladi. Zanjir reaksiyalarning tezligi idish diametrining kamayishi bilan kamayadi.
