Редаксийа щейяти
Yüklə 2,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
125 yətlidir. Məktəb adlanan sosial sistemin ən strateji hissələrindən biri müəllimdir. Müəllimlər bir peşənin üzvü olaraq qalmaq istəyirlərsə, o peşənin dəyər sistemlərinə görə davranmaları lazımdır. Müəllimlik peşəsinin dəyər sistemini cəmiyyətin təməl dəyərləri formalaşdırır. Mək- təbdəki idarəçilər, müəllimlərin şəxsən özləri və uşaqlarını məktəbə göndərən valideynlərin gözləmləri və düşüncələri, də dəyərlərin formalaşmasında əhəmiyyətli təsirlərə malikdir. Hal- hazırda müəllimlik peşəsi, təhsil sektoru ilə əlaqədar olan sosial, mədəni, iqtisadi, elmi və tex- noloji səviyyəyə malik, sahədə xüsusi ixtisas bilik və bacarığını fundamental sahədə aka- demik çalışma və peşə formalaşması tələb edən peşəkar statuslu ixtisas sahəsidir[8]. Oğuzkan, müəllimliyin üç yönünün olduğunu qeyd edir. Bunlar; dövlətin ziyalı bir üzvü olaraq müəllim, dünya birliyinin ayıq bir üzvü olaraq müəllim və peşəsinin bir üzvü olaraq müəllim. Tex- nologiya və anlayışlardakı dəyişmələrin də təsiri ilə cəmiyyəti təşkil edən qurumlar, valideyn- lər, müəllimlər, şagirdlər və tədqiqatçıların müəllim davranışları ilə əlaqədar gözləntiləri təsir- li, yaxşı ya da ideal müəllim tiplərində də fərqliliklər görülür [9]. Müəllimliyin əsas xüsusiyyətləri Müəllimlik peşəsinin özünə xas bəzi xüsusiyyətləri vardır. Hər nə qədər bu xüsusiy- yətlər müəllimin işlədiyi təhsil sisteminin məqsədlərinə, məktəb missiyasına, məktəbin oldu- ğu ətraf mühitə, valideynlərin gözləmlərinə, məktəbinin hədəf quruluşuna, idarəçi və müəl- limlərin vizyonuna görə dəyişsə də aşağıda bu xüsusiyyətlərdən bəzilərini qeyd etmək olar: Fərdi keyfiyyətləri Müəllimlərdə olması lazım olan fərdi xüsusiyyətlər haqqında bir çox araşdırmalar aparılmış və bu araşdırmalar nəticəsində fərqli fərdi şəxsiyyət xüsusiyyətlərinin əhəmiyyəti üzərində durulmuşdur Bu gün yaxşı müəllimin xüsusiyyətləri mövzusunda hələ hər kəsin uzlaşa biləcəyi standartların formalaşdırıldığı deyilə bilməz. Ancaq aşağıda əsasən bütün pedaqoqlar tərəfindən qəbul edilən, bir müəllimdə olması lazım olan ən vacib fərdi xüsusiy- yətləri ümumiləşdirmək olar. 1) Şagirdlərə qarşı açıq fikirli və obyektiv olmalıdır. Müəllim hər şeydən əvvəl açıq və irəli fikirli olmalı, şagirdlərin davranış və nailiy- yətlərini qiymətləndirərkən tərəfsiz davranmalıdır. Buna əlavə olaraq müəllim, ediləcək qiy- mətləndirmədə mümkün olduğu qədər hissi münasibət və fikirlər altında qalmamalı, sinifdəki bütün şagirdlərə qarşı bərabər məsafədə olmalı və bunu da sinfə hiss etdirməlidir [10,s.207- 237]. 2) Şagirdlərin gözlənti və ehtiyaclarını nəzərə almalıdır: Tədris proqramında müəllimin görəcəyi işlər yazılsa da müəllim dərs proqramından çox uzaqlaşmadan şagirdlərin maraq və ehtiyaclarını güdməlidir. Məsələn, orta məktəbdə oxuyan və sınaq imtahanlarına hazırlaşan şagirdlər üçün əlavə dərs kitabları, rəhbərlik işləri, onların irəlini daha yaxşı dərk etmələrinə kömək edəcək görüşlər və s. təşkil edərək və şagirdlərin müəllimdən gözlədiklərinə cavab verə bilməlidir. 3) Təhsillə əlaqədar problemləri elmi üsullarla araşdırmalıdır: Müəllim təlim və tədris prosesində sinif içində həmişə problemlərlə qarşılaşacağını bilməlidir. Ona görə də müəllim qarşılaşacağı problemləri elmi üsullarla həllini axtarmağı bacarmalıdır. Məsələn, sinifdəki şagirdlərdən oxuma və anlama baxımından geridə olanların fiziki ya da psixoloji çatışmazlıqları ola biləcəyini nəzərə alaraq şagirdlərin qarşılaşdıqları sinif daxili və sinif xarici problemləri aşkar etməlidir. Şagirdlərin qarşılaşdıqları problemləri müəyyənləşdirdikdən sonra bunlar üçün mümkün həll yolları müəyyənləşdirərək bu yolları sınayaraq ən uyğun həll yoluna çatmağı bacarmalıdır. 4) Təhsildə fərdi qabiliyyətləri nəzərə almaq: |