Referat 1a-mshT gruppasi studenti Orinladi: Karamatdinova N. Tekserdi

NO’KIS MA’MLEKETLIK PEDOGOGIKA INSTITUTI

“ BALALARDI SAHNALASTIRIW HA’M DO’RETIWSHILIK ISKERLIKKE U’YRETIW” PA’NINEN
REFERAT

1A-MShT gruppasi studenti
Orinladi: Karamatdinova N.
Tekserdi: ___________________
TEMA: JUMSAQ OYINSHIQLAR TAYARLAW
REJE
1. Jumsak oyınshıq tayarlaw ushın zárurli materiallar.
2. Jumsak oyınshıq tayarlaw protsessi.
Házirgi paytta jumsaq oyınshıqlarģa bolģan talap kúnnen-kúnge artıp barmaqta. Bul oyınshıqlar quramına, bezewlerine sharayattan kelip shıģıp hám sheberligińizge kÓre ayrım Ózgertiriwler kiritiwińiz múmkin. Oyınshıqlardı berilgen keteksheler járdeminde 2, 3, 4 hám bir neshe márte úlkeytip úlgini oģan kÓre tayarlaw qolay. Hár bir oyınshıqtıń bÓlimleri bir-birewine tigilgennen keyin, ishki bÓlimlerin sırtqa awdarıwdı umıtpań. Biraq onıń ishine bolsa gezleme bÓlekleri, qıyqımlar, paxta tigiliwi mumkin. Ayrım oyınshıqlardıń aldı hám arqa ayaqları bekkem turıwı ushın sımnan karkas sıpatında paydalanıladı. KÓz, shaqlardı aģashtan hám tayarlaw mumkin. Geyde kÓz sıpatında shıraylı sádeplerden hám paydalanıw usınıs etiledi. Usı detallar kartonnan jasalatuģın bolsa, guash, akvarelda boyalıp, ústinen lak qaplanadı.
Kerekli ásbaplar:
1. İynelerdiń turli úlken kishiligi.
2. Turli reńdegi jipler.
3. Reńli muline jipleri.
4. Turli reńdegi jipek jipler.
5. Qayshı 6 dana.
6. Biz.
7. Utyuk.
8. Aģashlı, temirli tayaqsha
9. Tiguw mashinası.
10. Ápiwayı qálemler.
11. Ilay jasawda qollanılatuģın tayaqsha.
12. Suwret salıw ushın kistochkalar.
13. Hár turli reńdegi jipek jip.
14. Oymaq.
15. Domalaq aģash
16. Qálem.
Kerekli úskeneler:
Jumsaq oyınshıq ushın ilajı barınash jańa material yaki dáslep juwyıp, utyuklengen satin, barxat, shtapel, shıt, junli materiallar. Oyınshıq haywanlardı tayarlaw ushın, jasalma hám tábiiy jun materiallardan paydalanıladı. Dene‚ bet ko’rinislerin suwretlewshi quwırshaq oyınshıqları ushın shifon‚ shayı materiallar.
Kiyimleri ushın: reńli materiallar. Shash ushın: jasalma jipler,viskoza, bÓleklerin biriktiriwdea 1-2 mm jumsaq sımlardan oyınshıqlardı úskenelewde, hár qıylı sádep, bisertesma,lentashalar, shnurlar hámde eskiz tayarlaw ushın plastilin zárur. Oyınshıq ishine paxta, sintefon‚ trikotaj chiģındıları, averlo tigiwde shıqqan qıyqımlar‚ aģashtan shıqkan opilka menen toltırıw mumkin.
Jumsaq oyınshıq tayarlawģa uyretiw isin neden baslaw kerek?
Dáslep, balalardı iyne uslawģa‚ iyneden durıs paydalanıwģa, soń,eń ápiwayı tigis turlerin tigiwge uyretiw zárur. Tigis turlerin uyretiw ushın ámeliy bir neshe jumıs usınıs etiledi (bet oramli,tigiw, qaltasha, kitap ushın qap) bul bolsa balalardı tigis turlerin tigiw uqıplılıqların iyelewge sharayat jaratadı. Balalarda iyne menen islew uqıplılıqları payda bolģannan soń, ápiwayi model tayarlawģa o’tiledi. Kishi balalar qold tigedi, úlkenrek bala tigiw tigiwleri mumkin.Jumsaq oyınshıq tayarlaw protsessi to’mendegi jumıslardan ibarat: material tańlaw, ģıjım bo’lek materialdı utyuklew, materilģa úlgini sızıw, bo’leklerin pishiw, tigiw, ishin toltırıw‚ ustin úskenelew.
Ulgi kartonnan tayarlanadı. Pishiwde material ekige buklenedi, onıń shep tárepke ulgi qoyıp, ushı jaqsı ashılģan qálem menen tayarlanıp atırģan bolsa, úlgi hár bir bo’lek material ustine jipti qıyalap qoyıladı. Toyģın material bolsa, úlgi aq yaki sarı reńli qálem menen, ashıq reńli material bolsa qara reńli ushı jaqsı ashılģan qálemnen paydalanıladı.Sızıp alınģan material hár tárepinen 0,5 sm tigis ushın qalıiılıp, qırqıladı, soń qolda yaki mashinada tigiledi. Muyeshleri oń tárepten shıģarıladı. Tayar tigilgen forma metal tayaqsha járdeminde Ótpes tárepi menen onına awdarıladı.Eger oyınshıq tábiiy junnen tayarlanıp atırģan bolsa‚ tigis ornı qaldırıladı, shetleri qalıń jipte tigiledi. Oyınshıq titiliwshi materialdan bolsa tigis xaqı qaldırılmaydı, oyınshıq piship bolģannan soń, ustingshi bÓlimnen tigis penen tigiledi.Haywan hám quslardı tigiw tÓmendegi qaģıyda boyınsha: dáslep dene hám qarın bÓlimler bir birine tigiledi. Formanıń eki yarımı tayar bolģannan soń olar birge tigiledi. Forma onına awdarılıp, ashıq qaldırılģan jerden ishi toltırıladı, bÓlimler bir-birine kÓrinbes tigis penen birlestirip tigiledi. Oyınshıqtıń ishi paxta yaki mayda material qıyqımları menen toltırıladı ayaq bÓlimleri tayaqsha járdeminde toltırıladı. Balalar texnikalıq protsess penen tanıstırılģannan soń oyınshıq tayarlawģa o’tiledi.
Oyınshıq tayarlanıwdıń quramalı basqıshına qarap eki toparga ajıratıladı:
1-topar (kishi balalar) jeńil toltırılatuģın oyınshıqlar (tawıq, matryoshka quwırshaģı, pingvin, úyrek, kushik, pil, qoyan, ayıw, jiraf, tÓmengi bÓlimi tigilgen quwırshaq).
2- topar quwırshaq teatrı ushın quwırshaq personajları (ayıw, Oyınshıqlar tayarlawdı úlkenler hám, balalar hám jaqsı kÓredi. Bular balalar ushın bir ermek oyın bolsa, úlkenler ushın balalar qálbine jol tabıw. Oyınshıqlar jasaw balalardıń pikirlew qábiletin rawajlandıradı. Dárejesin keńeytiredi, dÓretiwshilikke qızıģıwshılıktı tárbiyalaydı. Oyınshıqlardı balalar menen birge jasaw hám miynet etiw bolıp qalmastan, al dÓretiwshilik etiw, pikirlew hám bolıp tabıladı. Olar Ózleri jasaģan oyınshıqlarında Ózleriniń ájayıp tileklerin, muhabbatların, miynetlerin sarıplıydı. Sonıń ushın olardıń miynetlerin qádirlew hám miynet etiwge qızıqtırıw lazım. Bul bolsa olarda maqsetke umtılıwshańlıq, alga baslawshılıq, Óz-ara járdem beriw, miynetsúyiwshilik, itibarlılıq, tártiplilikti tárbiyalaydı maymıl, quwırshaq, pıshıq, sım ornatılģan oyın. Quwırshaq teatrı, mazmunlı-rolli oyınlar, ertekler, gurrińler ushın quwırshaqlardı tayarlaw bir qansha miynetti talap etedi. Sonıń ushın úlkenler balalarģa úlgilerdi tayarlaw tigiw jolların tusindirip beriw zárur. Oyınshıqlardı tayarlawda hár qıylı material qıyqımlarınan, eski kiyimlerden paydalanıw múmkin (shıt, bÓz, t Oyınshıq tayarlawda‚ eń dáslep‚ kartondan úlgi tayarlanadı. Berilgan sızbalardı úlkenlestiriw lazım bolsa, kerekli Ólshede ketekshler sızıp alıp, olardı hám sızbadaģı keteksheler bir qıylı sanlar menen belgilenedi. Keyin hár bir ketektiń ishindegi sızba sızıp shıģıladı. Sonda sızba kerekli Ólshemde úlkenlestiriledi. Úlgi pishiledi. Pishiwde materiallardan 8 mm tigiw ushın qaldırıp soń qırqıladı. Tigiw tayarlanģan oyınshıqtıń ishi hár qıylı paxta, parolon hám trikotaj qıyqımlar menen toltırıp, tayarlanadı. Bas bÓlmiin bezew ushın sádep, monshaq‚ jıltıraq koja yaki kleyonkaka. Tıshqan oyınshıģın tigiw. Tıshqandı ashık xawa reń yaki kúl reńdegi bir túrdegi materialdan tigiw múmkin. Material ústine dene úlgisin qoyıp eki márte sızıp alıń, dáslep bir tárepi keyin qarın úlgisin xám tap sonday sızıp alıń. Hámme úlgilerdi sızıp alganınızdan keyin materialdan qırqıp alıp, deneniń bir tárepine qarınıń bir tárepin tigis penen tigeledi. Tigiwde kÓrsetilgen xáriplerge itibar beriń. Dáslep 4 qulaģı detalı ekewin ayrım tigiledi. Úlginiń bas bÓlimine v hám g tochka, bu jerge mańlayı tigiledi. Bas bÓliminiń eki tárepine qulaqları tigiledi. Tayar bolģannan soń ishine paxta salıp kÓzin kozmonshaq danasınan tigemiz.
.