Reja Avtomatlashtirilgan axborot tizimlarida himoyalash zaruriyati

uzilish, 
tutib qolish, o‘zgartirish va soxtalashtirish:
— uzilish —
qandaydir tashqi harakatlar (ishlar, jarayonlar)ni bajarish uchun hozirgi ishlarni 
vaqtincha markaziy protsessor qurilmasi yordamida tuxtatishdir, ularni bajargandan so‘ng 
protsessor oldingi holatga qaytadi va to‘xtatib quyilgan ishni davom ettiradi. Har bir uzilish 
tartib raqamiga ega, unga asosan markaziy protsessor qurilmasi qayta ishlash uchun qism – 
dasturni qidirib topadi. Protsessorlar ikki turdagi uzilishlar bilan ishlashni vujudga keltirishi 
mumkin: dasturiy va texnik. Biror qurilma favqulodda xizmat ko‘rsatilishiga muhtoj bo‘lsa, 

---

unda texnik uzilishlar paydo bo‘ladi. Odatda bunday uzilish markaziy protsessor uchun 
kutilmagan hodisadir. Dasturiy uzilishlar asosiy dasturlar ichida protsessorning maxsus 
buyruqlari yordamida bajariladi. Dasturiy uzilishda dastur o‘z – o‘zini vaqtincha to‘xtatib, 
uzilishga taalluqli jarayonni bajaradi. 
— tutib olish 
— jarayoni oqibatida g‘arazli shaxslar
 
dasturiy vositalar va axborotlarning turli 
magnitli tashuvchilariga kirishni qo‘lga kiritadi. Dastur va ma’lumotlardan noqonuniy nusxa 
olish, kompyuter tarmoqlari aloqa kanallaridan nomualliflik o‘qishlar va hokazo harakatlar 
tutib olish jarayonlariga misol bo‘la oladi. 
- o‘zgartirish -
ushbu jarayon yovuz niyatli shaxs nafaqat kompyuter tizimi 
komponentlariga (ma’lumotlar to‘plamlari, dasturlar, texnik elementlari) kirishni qo‘lga 
kiritadi, balki ular bilan manipulyatsiya (o‘zgartirish, ko‘rinishini o‘zgartirish) ham kiradi. 
Masalan, o‘zgartirish sifatida g‘arazli shaxsning ma’lumotlar to‘plamidagi ma’lumotlarni 
o‘zgartirishi, yoki umuman kop’yuter tizimi fayllarini o‘zgartirishi, yoki qandaydir qo‘shimcha 
noqonuniy qayta ishlashni amalga oshirish maqsadida foydalanilayotgan dasturning kodini 
o‘zgartirishi tushunilali;