Rеja Axborot tizimlari va ma'lumotlar bazasi

Havola qilingan butunlik. Agar aloqada tashqi kalit mavjud bo'lsa, u holda tashqi kalit qiymati yoki uning bazaviy munosabatlaridagi ba'zi bir kortej potensial kalitining qiymatiga mos kelishi kerak yoki tashqi kalit butunlay NULL qiymatlari bo'lishi kerak.

7-ma’ruza. Rеlatsion algеbra va rеlyatsion hisoblash elеmеntlari
Relatsion ma'lumotlar bazasidagi amallar. Har bir ma'lumotlar bazasida o'z amallar to'plami mavjud. Ushbu amallar ma'lumotlar bazalarini bir holatdan boshqasiga o'tkazadi. Har bir amal ma'lumotlarni tanlash (seleksiya) va tanlangan ma'lumotlarda bajariladigan amallarni o'z ichiga oladi. Relatsion ma'lumotlar bazasining nazariy asosi - bu to’plamlar nazariyaga asoslangan va munosabatlar bo'yicha maxsus operatsiyalarni hisobga oladigan relyatsion algebralar va matematik mantiqqa asoslangan relyatsion hisoblardir. Relatsion bazaning ma'lumotlarini boshqarish uchun munosabatlar nazariyasining operatsiyalari qo'llaniladi.

O'zaro munosabatlarni qayta ishlash operatsiyalarining o'ziga xos xususiyati shundaki, ulardagi protsedura bir-biriga bog'lanmagan, balki munosabatlar: har bir operatsiyaning kirishida bir yoki ikkita munosabatlar qo'llaniladi va operatsiyalar natijasi yangi munosabatlardir. Relatsion ma'lumotlar bazasini har qanday qayta ishlashning ma'nosi mavjud munosabatlarni yangilash yoki yangisini yaratishdir va ma'lumotlar bazasiga har qanday so'rovning natijasi tanlash shartlarini qondiradigan yangi munosabatlarni qurishdir.

Relyatsion modelni ishlab chiqishda E. Kodd munosabatlarni operandlar sifatida ishlatadigan va natija sifatida munosabatlarni qaytaradigan relyatsion algebrani kiritdi. U sakkizta amalni o'z ichiga oladi:

• to'plamlar ustidagi an'anaviy amallar: birlashma, kesishma, ayirma, dekart ko’paytma;

• maxsus relyatsion amallar - tanlash, proyeksiyalash, ulash, bo’lish.

Relyatsion algebra haqida gapirganda, biz yopiq bo'lish xususiyatini e'tiborsiz qoldirolmaymiz. Bu munosabatdagi relyatsion amal natijasi ham munosabat bo'lishi yotadi. Shuning uchun bitta amalning natijasi boshqasiga kirish sifatida ishlatilishi mumkin. Shunday qilib, ichki biriktirilgan ifodalardan foydalanish mumkin.