Reja: Azotli o‘g‘itlar

H2O→NH+ 4 + OH- Tuproq tarkibidagi organik moddalarni parchalanishi, o’simlikni 
azot bilan oziqlanishini ta’minlashda juda muhim rol o’ynaydi. Tuproqdagi organik azotni 
mikrobiologik minerallanishi mikroorganizmlarga muhitni qulay sharoitlari bilan bog’liq( 
optimal harorat, namlik, rN, tuproq aeratsiyasi va boshqalar). NH3 ( NH+ 4) ni NO3 gacha 
biologik oksidlanishi ya’ni nitrifikatsiya ikki bosqichli jarayon bo’lib, bu jarayonni ikki 
gruxga ta’luqli bo’lgan maxsus xemosintetik avtotrof bakteriyalar Nitrosomons va 
Nitrobacter lar amalga oshiradi. Nitrosomons bakteryalari ammiakni kislorod bilan nitrit 
kislotagacha qaytaradi, quyidagi formula: 2 NH3 + 3 O2→2HNO2 + 2H2O Nitrobacter 
keyi nirit kislotani nitrat kislotagacha oksidlaydi: 2HNO2 + O2→2HNO3 HNO2 tuproqda 
to’planmaydi, bu ikki bakteriya birin ketin birgalikda o’z funksiyasini bajaradi. Shunday 
qilib tuproq takibida 4 xil azot bor, shulardan NH+ 4 va NO3 ionlarini o’simlik o’zlashtira 
olar ekan. Azot, atmosfera va tuproq, o’simlik orasida aylanib yuruvchi juda beqaror 
elemen hisoblanar ekan. Molekulyar azotni kimyoviy va biologik bog‟lanish yo‟li. Azotni 
o’simlik o’zlashtirish uchun qulay shakilga o’tishini ikki yo’li mavjud. Bu kimyoviy va 
biologik azotofiksatsiya. Azotni ammoniy ioni (NH+ 4 ) yoki nitrat ioni (NO3) shakliga 
kimyoviy bog’lanishi atmosferada fotokimyoviy jarayonlar va elektr zaryadlari natijasida 
ozroq miqdorda hosil bo’ladi.Bog’langan azot miqdori shuning bilan atmosferadan 
tuproqqa tushayotgani nisbatan oz va yer sharini turli zonalarida yiliga 1-30 kg/ga 
o’zgarib turadi. Hozirgi davrda rivojlangan davlatlar miqyosida havodagi azotdan nitrat 
kislota va ammik olish yo’lga qo’yilgan. Molekulyar azotni kimyoviy bog’lanib ammiak 
hosil bulishi uchun katalizatorlar va 5000 yuqori harorat 35 MP bosim bilan ammoniy