Reja Dielektriklar haqida asosiy tushunchalar

Birinchi guruhga: faqat elektron qutblanishga taalluqli bo‘lgan dielektriklarni kiritish mumkin. Masalan, neytral va kuchsiz qutblangan qattiq jism larning kristall va am orf holatda (parafin, oltingugurt va polistirol) hamda neytral va kuchsiz qutblangan suyuqliklar va gazlar (benzol, vodorod) shular jum lasidandir.

Ikkinchi guruhga: ham elektron, ham dipol relaksatsion qutblanishli dielektriklarni kiritish mumkin. Bu guruhga dipol (qutbli) organic suyuqliklar, yarim suyuqliklar va qattiq jism lar (moyli, kanifolli kompaundlar, epoksid yelimlar, selluloza, bir qator xlorli uglevodlar) kiradi.

Uchinchi guruhga: qattiq anorganik dielektriklarning elektronli, ionli va ion hamda elektron relaksatsion qutblangan dielektriklar kiradi.
Bu guruhning elektron xususiyatlarini inobatga olgan holda ikkita bo‘limga ajratish mumkin:

- birinchi bo‘limiga ionlar tig‘iz joylashgan kristall jism lar (kvars, slyuda, tosh tuzi, korund, rutil) kiradi (26-rasm).

- ikkinchi bo‘limga anorganik shisha, shishasimon materiallar (chinni, mikalaks), kristall panjaralarida zarrachalari bo‘sh joylashgan dielektriklar kiradi.

To‘rtiiichi guruhga: spontan elektron, ion va electron relaksatsion qutblanishli segnetoelektriklar kiradi. Masalan, segnet tuzi, bariy titanati kabi birikmalar shular jumlasidandir.
Yuqorida keltirilgan dielektriklarning klassifikatsiyasi, ma’lum
darajada elektr muhofazalovchi materiallarning asosiy elektrik
xususiyatlarini to‘g‘ri baholash uchun imkon beradi.
Dielektrik-o'ziga xos elektr o'tkazuvchanligi past bo'lgan modda. Ideal dielektrik umuman oqim o'tkazmaydi, uning o'tkazuvchanligi nolga teng. Dielektriklarga piezoelektriklar, ferroelektriklar, elektretlar va boshqalar kiradi. Dielektrik material elektr maydoniga joylashtirilganda, elektr zaryadlari elektr o'tkazgichdagi kabi material orqali o'tmaydi, chunki ular material bo'ylab siljishi mumkin bo'lgan erkin bog'langan yoki erkin elektronlarga ega emas, aksincha ular o'rtacha muvozanat pozitsiyalaridan ozgina siljiydi va natijada dielektrik polarizatsiya. Dielektrik qutblanish tufayli musbat zaryadlar maydon yo'nalishi bo'yicha siljiydi va manfiy zaryadlar maydonga teskari yo'nalishda siljiydi (masalan, agar maydon musbat x o'qiga parallel harakat qilsa, manfiy zaryadlar manfiy x yo'nalishda siljiydi). Bu dielektrikning o'zida umumiy maydonni kamaytiradigan ichki elektr maydonini hosil qiladi. Agar dielektrik zaif bog'langan molekulalardan tashkil topgan bo'lsa, bu molekulalar nafaqat qutblanadi, balki ularning simmetriya o'qlari maydonga to'g'ri kelishi uchun ham yo'naltiriladi. Dielektrik xususiyatlarini o'rganish materiallarda elektr va magnit energiyani saqlash va tarqatish bilan bog'liq. Dielektriklar elektronika, optika, qattiq jismlar fizikasi va hujayra biofizikasidagi turli hodisalarni tushuntirish uchun muhimdir. Terminologiya Izolyator atamasi past elektr o'tkazuvchanligini nazarda tutsa-da, dielektrik odatda yuqori polarizatsiyaga ega materiallarni anglatadi. Ikkinchisi nisbiy o'tkazuvchanlik deb ataladigan raqam bilan ifodalanadi. Atama izolyator odatda elektr obstruktsiyasini ko'rsatish uchun ishlatiladi dielektrik materialning energiya saqlash qobiliyatini ko'rsatish uchun ishlatiladi (yordamida polarizatsiya). Dielektrikning keng tarqalgan misoli-bu kondansatkichning metall plitalari orasidagi elektr izolyatsion material. Qo'llaniladigan elektr maydoni tomonidan dielektrikning qutblanishi berilgan elektr maydon kuchi uchun kondansatkichning sirt zaryadini oshiradi. Dielektrik atamasi Maykl Faradeyning iltimosiga javoban Uilyam Vyuell (dia + electric dan) tomonidan kiritilgan. mukammal dielektrik nol elektr o'tkazuvchanlik bilan moddiy emas mukammal o'tkazgich cheksiz elektr o'tkazuvchanligi), shunday qilib, faqat siljish oqimini namoyish etadi; shuning uchun u elektr energiyasini xuddi ideal kondansatkich kabi saqlaydi va qaytaradi. Dielektrik materialning elektr sezuvchanligi e elektr maydoniga javoban uning qanchalik oson qutblanishini o'lchaydi. Bu, o'z navbatida, materialning elektr o'tkazuvchanligini aniqlaydi va shu bilan kondansatkichlarning sig'imidan yorug'lik tezligigacha bo'lgan boshqa ko'plab hodisalarga ta'sir qiladi.