Reja emt va komplekslarning rele-kontaktorli avtomatik boshqarish sxemalari, ularning turlari

Dvigatelni tiristorli ishga tushiruvchi qurilmalardan foydalanib boshqarish sxemasi.
Dvigatelning o’tish jarayonlaridagi tok va momentni o‘zgarishining istalgan grafigini 
shakllantirishning samarali usuli, uning statoridagi kuchlanishni tiristorli ishga tushiruvchi 
qurilmalar (TITQ) yordamida rostlashdir. Bu ko’p holatlarda dvigatelni ishga tushirishdagi tok 
va momentni chegaralash (“engil” ishga tushirish usuli) uchun ham ishlatiladi. SHu bilan birga, 
ushbu qurilmalar yordamida dvigatelni ishga tushirishda momentni ortirishni ham ta’minlashi 
2.3- rasm. Ikki tezlikli asinxron dvigatelni boshqarish sxemasi 

---

mumkin (“og’ir” ishga tushirish usuli).
2.4-rasmdagi sxemaga ikki juft tiristorlar qo’shib ulanganda, dvigatelning reversiv 
boshqarish sxemasi xosil qilinadi. Sxema dvigatelni ikki yo’nalishda aylanish imkoniyatni beradi. 
Qurilmaning ushbu sxemasi asosida, dvigatelni dinamik to’xtatishni ham ta’minlash mumkin. 
Bu usulni tasvirlovchi elektr yuritmaning sodda-lashtirilgan sxemasi 2.4- rasmda 
keltirilgan. Tiristorli ishga tushirish qurilmasi kuchlanish 
U
1
bo’lgan manba (o’zgaruvchan tok 
tarmog’i) bilan dvigatel statori orasiga ulanadi. Noreversiv qu-rilmada uning kuchli tokli qismini 
qarama-qarshi paralel ulangan tiristorlar VS1-VS6 ning uchta juftligi hosil qiladi. Ularni 
boshqarish, impuls fazoviy boshqarish tizimi (IFBT) dan kelayotgan kuchlanish impulslari orqali 
amalga oshiriladi. Bu tiristor-larni boshqarish burchagini vaqt bo’yiga o’zgarishi xisobiga sodir 
bo’ladi. Ishga tushirishdagi kuchlanish turli qonuniyatlar bo’yicha o’zgarishi mumkin - nuldan 
tarmoq kuchlanishigacha chiziqli o’sishi, butun ishga tushirish mobaynida kamaytirilgan xolatda 
bo’lishi yoki buster varianti deb nomlanuvchi xolat bo’yicha o’zgarishi, bunda dvigatelni ishga 
tushirishni engillashtirish uchun, unga jarayon boshida boshqa qandaydir pog’onasimon 
kuchlanish beriladi, keyinchalik u chiziqli qonuniyat bo’yicha o’sib boradi. Yopiq tizimda esa, 
stator tokini berilgan darajada ushlab turish ham ta’minlanadi. 
Nazorat savollari 
1. EMT va komplekslarning rele-kontaktorli boshqarishni tushuntiring. 
2. Boshqarish sxemasini keltiring. 
3. Revers sxemani ishlash prinsipini tushuntiring. 
4. Tiristorlarni qo’llash asosi nima?