Reja: Fizika fani va uning boshqa fanlar bilan aloqasi Fizikaning tadqiqot usullari Asosiy birliklar Qo


-§. Moddiy nuqtaning aylana bo‘ylab harakati



Yüklə 325,47 Kb.
səhifə10/13
tarix24.09.2023
ölçüsü325,47 Kb.
#147543
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Бьлkirish-fayllar.org

1.4-§. Moddiy nuqtaning aylana bo‘ylab harakati


Egri chiziqli harakatning xususiy holi bo‘lgan moddiy nuqtaning aylana bo‘ylab tekis harakatini ko‘raylik. Bu holda tezlanishning urinma tashkil etuvchisi bo‘lmaydi (= 0) va tezlanish o‘zining markazga intilma tezlanishiga teng bo‘ladi ().
Moddiy nuqtaning aylanma bo‘ylab tekis harakatini burchak tezlik deb ataluvchi fizik kattalik  bilan xarakterlash mumkin, bunda burchak tezlik deb R radiusning burilish burchagi  ning bu burilish bo‘lgan vaqt oralig‘i  t ga nisbatini tushunish kerak

(1.20)
Notekis harakat uchun, oniy burchak tezligi tushunchasi kiritiladi



Burchak tezlikning o‘lchov birligi radian taqsim sekunddir (rad/sekund). ekanligini e’tiborga olib, chiziqli tezlikni burchak tezlik bilan bog‘lovchi munosabatni topamiz:


(1.21)
Moddiy nuqtaning aylana bo‘ylab bir aylanish vaqti aylanma davri T va vaqt birligidagi aylanishlar soni  (aylanish chastotasi) ni kiritaylik.


(1.22)
T ning o‘lchov birligi sekund (s),  ning o‘lchov birligi esa s-1 bo‘lib, Gers deb nomlangan; Gerc sekundiga bir marta aylanishdir.
Moddiy nuqta bilan bog‘langan aylana radiusi T davr ichida 2 burchakka burilgani uchun (1.20) formulaga muvofiq

(1.23)
(1.21), (1.22), (1.23) formulalardan foydalanib quyidagini hosil qilamiz:


. (1.24)
Moddiy nuqtani aylana bo‘ylab notekis harakatlanganda chiziqli tezlik bilan birga burchak tezlik ham o‘zgaradi. Burchak tezligi o‘zgarishi  ning shu o‘zgarish bo‘lgan vaqt oralig‘i  t ga nisbati o‘rtacha burchak tezlanish o‘r deb ataladi.


. (1.25)
o‘r ning vaqt oralig‘i nolga intilgandagi limiti oniy burchak tezlanishi deyiladi:


. (1.26)
Demak, burchak tezlanish burchak tezlikdan vaqt bo‘yicha olingan birinchi tartibli hosilaga teng ekan,  ning o‘lchov birligi radian taqsim sekund kvadrat (rad/s2) dir.



Yüklə 325,47 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin