Reja: Rivojlanayotgan mamlakatlarning asosiy ijtimoiy-iqtisodiy tomonlari

Ko’pchilik rivojlanayotgan mamlakatlarning o’xshash tomonlari, ularning qashshoqligi, aholisining qoloqligi, ishsizlik darajasining yuqoriligi, sanoati rivojlangan mamlakatlarda katta miqdorda qarzdorligi bo’lib hisoblanadi. Ko’pchilik rivojlanayotgan mamlakatlar o’zining to’laqonli ijtimoiy rivojlanishi, aholisining yashash darajasi bo’yicha shimolning sanoatlashgan ilg’or mamlakatlaridan 20-50 marotaba orqada qolmoqda.

• Ko’pchilik rivojlanayotgan mamlakatlarning o’xshash tomonlari, ularning qashshoqligi, aholisining qoloqligi, ishsizlik darajasining yuqoriligi, sanoati rivojlangan mamlakatlarda katta miqdorda qarzdorligi bo’lib hisoblanadi. Ko’pchilik rivojlanayotgan mamlakatlar o’zining to’laqonli ijtimoiy rivojlanishi, aholisining yashash darajasi bo’yicha shimolning sanoatlashgan ilg’or mamlakatlaridan 20-50 marotaba orqada qolmoqda.

Xalqaro mehnat taqsimotida aktiv ishtirok etish, jahon xo’jaligi aloqalarining ancha rivojlangan sistemasi, oddiy va moliyaviy resurslarning mamlakatlar aro oqib yuradigan qismi, iqtisodiy taraqqiyotning cheksiz shart-sharoitlariga aylanib qoldi. Mustaqil davlat sifatida Jahon hamjamiyatida ishtirok etish orqali, rivojlanayotgan mamlakatlarning barchasi 70 yillarning boshlaridan e’tiboran xalqaro mehnat taqsimotida qatnashish uchun aktiv ravishda intilmoqdalar.

Xalqaro mehnat taqsimotida aktiv ishtirok etish, jahon xo’jaligi aloqalarining ancha rivojlangan sistemasi, oddiy va moliyaviy resurslarning mamlakatlar aro oqib yuradigan qismi, iqtisodiy taraqqiyotning cheksiz shart-sharoitlariga aylanib qoldi. Mustaqil davlat sifatida Jahon hamjamiyatida ishtirok etish orqali, rivojlanayotgan mamlakatlarning barchasi 70 yillarning boshlaridan e’tiboran xalqaro mehnat taqsimotida qatnashish uchun aktiv ravishda intilmoqdalar.

Ozodlikka erishgan mamlakatlarning ko’pchiligida paydo bo’ladigan va rivojlanib boradigan kapitalizm periferik xarakter kasb etadi. Bu shuni anglatadiki, u sanoati rivojlangan mamlakatlar kapitalizmidan nafaqat rivojlanish darajasi bo’yicha, balki eng muhimi, ishlab chiqarish usullarning modeli va moddiy ne’matlar taqsimoti bo’yicha ham tubdan farq qiladi. Kapitalizm markazlari, jamg’arishning organik va o’zaro aloqador doimiy o’sish jarayonida, milliy zaminda paydo bo’ladi va rivojlanadi. Bu yerda jadal elementlari rivojlanishidagi bog’liqlik mavjud emas. Moslashuvchanlik (imitatsiya) aholining boy, katlamlari o’zlari uchun zaruriy bo’lgan barcha narsalarni qo’lga kirita oladigan maxsus bozorlarning tashkil topishidan boshlandi. Bunday vaziyat aholining asosiy qismini kambag’allikka mahkum etib, ularni bozorlarda erkin muomalada bo’lish imkoniyatidan maxrum etadi.

• Ozodlikka erishgan mamlakatlarning ko’pchiligida paydo bo’ladigan va rivojlanib boradigan kapitalizm periferik xarakter kasb etadi. Bu shuni anglatadiki, u sanoati rivojlangan mamlakatlar kapitalizmidan nafaqat rivojlanish darajasi bo’yicha, balki eng muhimi, ishlab chiqarish usullarning modeli va moddiy ne’matlar taqsimoti bo’yicha ham tubdan farq qiladi. Kapitalizm markazlari, jamg’arishning organik va o’zaro aloqador doimiy o’sish jarayonida, milliy zaminda paydo bo’ladi va rivojlanadi. Bu yerda jadal elementlari rivojlanishidagi bog’liqlik mavjud emas. Moslashuvchanlik (imitatsiya) aholining boy, katlamlari o’zlari uchun zaruriy bo’lgan barcha narsalarni qo’lga kirita oladigan maxsus bozorlarning tashkil topishidan boshlandi. Bunday vaziyat aholining asosiy qismini kambag’allikka mahkum etib, ularni bozorlarda erkin muomalada bo’lish imkoniyatidan maxrum etadi.