Reja: Tijorat banklarining qimmatli qog‘ozlar operatsiyalarini iqtisodiy

L
e


A
Rasmda 2016 yilning O‘zbekiston Respublikasi qimmatli qog‘ozlar bozori (Respublika Fond Birja Markazi)da qatnashgan yirik emitentlarning eng yuqori 10 taligini keltirib o‘tilgan..

Trastbank	6,5
SHIFOBAXSH BU OQ	7,2
Savdogarbank	9,9
Sarbon-Neft gaz	11
O''zkimyopolimersavdo	11,2
Asia Alliance Bank	13,1
TYVQTZ	13,6
HI-TECH B NK		18,8
Ipoteka-bank			28,5
InFinBank				54

17. rasm. Eng katta savdo hajmlari bo‘yicha emitentlarning TOP 10 taligi (mlrd. so‘mda) ⁷⁶, 01.01.2017 y.

⁷⁵Bank axborotnomasi gazetasi. 2017 yil 4 fevral, 5-son.
⁷⁶Bank axborotnomasi gazetasi. 2017 yil 4 fevral, 5-son ma’lumotlari

Rivojlangan mamlakatlar bank tizimi tajribasi shuni ko‘rsatadiki, tijorat banklarining fond birjalarida erkin sotiladigan qimmatli qog‘ozlarga qilingan investitsiyalari hajmi yuqori ulushni egallaydi. Bu usul orqali ushbu tijorat banklari nafaqat yuqori daromadga erishadi, balki likvidliligini etarli darajada saqlab turish imkoniyatiga ega bo‘ladi.

3. Tijorat banklarining investitsiya portfelini tahlil qilish

Qimmatli qog‘ozlarni ochiq va oshkora tarzda birja savdolari orqali joylashtirish va ularning ikkilamchi bozorda muomalada bo‘lishligi tijorat banklariga va boshqa fond bozori qatnashchilariga afzalliklarni beradi.
Qimmatli qog‘ozlar bozorida tijorat banklarining davlat va o‘z-o‘zini muvofiqlashtirish institutlari tomonidan tartibga solish tizimining takomillashtirish darajasini oshirish maqsadga muvofiqdir. Banklar o‘zlarining qimmatli qog‘ozlarini chiqarish asosida o‘z ustav va aylanma fondlariga qo‘shimcha resurslarni jalb qilish ehtiyoji kuchayib borishi ham ularning qimmatli qog‘ozlar bozoridagi faollashuvida muhim omildir.
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan qabul qilingan normativ hujjatlar ham banklarning investitsion operatsiyalarini tartibga solish va boshqarishda muhim ahamiyat kasb etadi. Tijorat banklari aksiyadorlik jamiyatlarning aksiyadorlarni sotib olgandan keyin, u bu jamiyatni moliyaviy holatini barqarorligini saqlab turishga majbur bo‘lib qolishi ham mumkin. Bunday holatlarni oldini olish uchun tijorat banklarini qimmatli qog‘ozlarga investitsiya qilish faoliyati bo‘yicha ma’lum cheklovlar ko‘zda tutilgan. Ular quyidagi jadvalda keltirilgan:

46. jadval