Reja: Xorijiy mamlakatlarda ta'limni boshqarish, ta’lim tizimini boshqarish maqsadi

Ta'limdagi boshqaruv faoliyati
Ta'limda boshqaruv faoliyatining asosiy yo'nalishlari:
ta'lim tizimini boshqarish;
ta'lim tizimini tadqiq qilish va rejalashtirish (makro va mikro darajada);
ta'lim tizimini monitoring qilish va baholash.
Boshqaruv - aniq rejalashtirish, qat'iy tartibga solish, tartibga solish, nazorat qilish va ruxsat berish tizimiga asoslangan tashkilotning boshqaruv apparati huquqlari, majburiyatlari va majburiyatlari majmuini taqsimlash, birlashtirish va amalga oshirish jarayonini ifodalovchi boshqaruvning ma'muriy va ma'muriy shakli.
Ta'lim tizimini o'rganish (ma'lumotlar to'plash, tarmoq va amaliy tadqiqotlar o'tkazish, joriy dasturlarni amalga oshirish samaradorligini tahlil qilish va baholash) qarorlar qabul qilish va ta'lim siyosatini amalga oshirishda rahbarlik qilishda hal qiluvchi omil hisoblanadi. Ta’lim sohasidagi ishlarning holatini to‘g‘ri aks ettiruvchi ma’lumotlar ta’lim tizimini o‘rta va uzoq muddatli istiqbolda rivojlantirish maqsadlarini ishlab chiqish uchun asos bo‘ladi. Ta'lim tizimining monitoringi - tanlangan mezonlar va ko'rsatkichlar asosida ta'lim tizimi yoki uning alohida elementlari to'g'risidagi ma'lumotlarni tizimli yig'ishning uzluksiz jarayoni. Monitoring ma'lumotlari ta'lim tizimini baholash, istalgan vaqtda ob'ektning holatini baholash va uning rivojlanishini bashorat qilish, barcha darajadagi boshqaruv sub'ektlari, shuningdek manfaatdor tomonlarni qarorlar qabul qilish uchun zarur bo'lgan ma'lumotlar bilan ta'minlash imkonini beradi. Axborot ta'lim tizimini boshqarish, rejalashtirish va baholash uchun asosdir.
Ta'lim tizimini boshqarishning makro darajasida butun ta'lim tizimini rejalashtirish, ta'lim sohasidagi umumiy siyosat, o'rta va uzoq muddatli maqsadlarga erishish bo'yicha strategik qarorlar qabul qilinadi.
³
Ta'lim tizimini boshqarishning mezol darajasida umumiy maqsadlar ko'proq texnik, tezkor yechimlarga aylanadi; bu darajada qaror qabul qiluvchilar resurslarni taqsimlashni boshqarish va nazorat qilish, yuzaga kelishi mumkin bo'lgan nosozliklarni aniqlash va resurslardan foydalanishni optimallashtirish uchun javobgardir.
Ta'lim tizimini boshqarishning mikrodarajasida operativ vazifalar hal qilinadi, ma'lum bir ta'lim muassasasining faoliyati to'g'risida mahalliy qarorlar qabul qilinadi.
Ta'lim tizimini boshqarish darajalari ba'zan ma'muriy darajalarda bir-biriga mos keladi.⁴
Ta'lim jarayonini rejalashtirish. Ta'lim jarayonini tashkil etish va uning tarkibiy tuzilishi
Talim muassasasini boshqarish amaliyotida rejalashtirishning quyidagi uchta asosiy shakli qo'llaniladi:
• Muddatli (perspektiv);
• Yillik;
• Yakuniy.
Ta'lim muassasasida, qabul qilinishi mumkin bo'lgan muddatli reja quyidagi ko'rinishda bo'lishi mumkin: rejalashtirilgan muddatda ta'lim muassasasi oldiga qo'yilgan vazifalar. Guruhlarning imkoniyatlaridan kelib chiqib, o'quvchilarning yillik o'zlashtirish darajasi muddatlari. Ta'lim jarayoniga pedagogik innovatsiya (yangilik)larni olib kirish muddatlari. Talim muassasasining pedagogik kadrlariga qo'yilgan talablari. Pedagog kadrlar malakasini turli shakllar (kurslar, seminarlar, treninglar) orqali oshirish.
Ta'lim muassasasini texnika hamda o'quv-metodik (qurilish ishlari, axborotlashtirish, ko'rgazmali qurollar, kutubxona fondini boyitish) ko'lamini rivojlantirish. O'qituvchi va o'quvchilarni ijtimoiy himoya qilish.
Yillik rejalashtirish butun o'quv yili hamda yozgi ta'tilni qamrab oladi. Yillik rejalashtirish o'quv yili davomida amalga oshiriladi va ta'lim jarayonini tashkil etilishi (chorak, semestr)ga qarab bir necha bosqichlarni o'z ichiga oladi.
Yakuniy rejalashtirish o'quv choraklari uchun tuziladi, u bir yillik rejaning aniqlashgan ko'rinishi hisoblanadi. Shu tarzda rejalashtirishning bunday aniqlashgan ko'rinishlari o'qituvchilar, o'quvchilar va ota-onalar qo'mitasining faoliyatini boshqarishga yordam beradi. Bu rejalar o'qituvchilar va sinf rahbarlarining ish rejalari bilan aloqadorlikda aniqlashtirilib boriladi. Umuman olganda, boshqarish faoliyatida rejalashtirish vazifasining to'la amalga oshirilishi ta'lim muassasasi faoliyati samaradorligini oshiradi.
Qabul qilingan rejalarni to'liq amalga oshirish uchun tizimli harakatning boshqaruvchilari uning tarkibiy qismlarini bir-biri bilan aloqada bo'lishini tashkil etishlari kerak. Tashkil etish tushunchasi bir qancha ma'nolarda qo'llaniladi. Birinchidan, baho sifatida aqliy faoliyatni rivojlantirishga qaratilgan hamda darsdan tashqari tadbirlarning uyushtirilishini ta'minlaydigan o'quv-tarbiya jarayonining maqsadida namoyon boladi.