Reje: dnk nın` du`zilisi Ribonuklein kislotalar

Qalqan ta`rizli bez gormonları.
Onın` tiykarg`ı funktsiyaları 
Kalqan ta`rizli bez en` a`hmiyetli endokrin bezlerinin` biri esaplanadı. Onın` tiykarg`ı 
funktsiyaları o`siw-rawajlanıw ha`m zat almasıwdı basqarıwg`a ku`shli ta`sir etedi. 
Bull beedin` ishki sekretor funktsiyası buzılg`anda gipofunktsiya ha`m giperfunktsiya 
jag`dayları kelip shıg`adı. Onın` funktsiyası pa`seygende gormon az mug`darda islenip 
shıg`ıladı, organizmde tipotireoz jag`dayı kelip shıg`adı. Bul kesellik bezdin` atrofiyası 
na`tijesinde miksidema ha`m kretinizmge alıp keledi. Kretinizm keselliginde adamnın` boyı 
o`spey irgejeyli bolıp,nagran ha`m aqılı rawajlanbay qaladı. Miksedema keselliginde dene isip 
ketedi, toqımalarda suw toplanadı,zat almasınıw peseyedi. Bezdin` giperfunktsiyasında bez 

---

artıqsha mug`darda gormon islep shıg`arıp,Bazedov keselligine alıp keledi. Bazedov 
keselliginde zat almasıw ha`dden zıyat ku`sheyip ketedi.
Qalqan ta`rizli bez tiykarınan quramında to`rt yod atomı bolatug`ın tiroksin gormonın islep 
shıg`aradı. Tiroksin quramında 4 yod atomın tutadı.
Paratireoid (qalqan ta`rizli bezdin` aldıng`ı bo`legi) bezlerinin` gormonı. 
Bul bez belok 
ta`biyatına iye bolg`an paratgormon islep shıg`aradı. 
Paratgormon qandag`ı kal`tsiy, fosfor ha`m limon kislotalarının` mug`darın basqarıp turadı. 
Paratirieoid bezlerinin` funktsiyasının` jog`alıwı qandag`ı kal`tsiy mug`darının` keskin kemeyip 
ketiwine ha`m qandag`ı fasfatlar mug`darının` artıp ketiwine alıp keledi. Bul jag`day o`z 
na`wbetinde nerv bulshıq etlerdin` qozg`alıwshan`lıg`ının` ku`sheyiwine alıp keledi.
1.
 
Asqazan astı bezi gormonları. 

İnsulin
. Asqazan astı bezi gormonı insulin organizmde 
jetispewshiliginen uglevodlardın` almasınıwı buzıladı, qanda qanttın` mug`darı artadı 
(giperglikemiya) ha`m sidikte qanttın` mug`darı artadı (glyukozuriya), na`tijede qantlı diabet 
keselligi kelip shıg`adı. İnsulin eki polipeptid dizbekten turadı. A polipeptid dizbegi 21 
aminokislota qaldıg`ınan , B dizbek 30 aminokislota qaldıg`ınan quralg`an. 
İnsulinnin` biologyalıq roli glikogennin` biosintezi ushın sharayat tuwdırıwdan ibarat. 
Birinshiden insulin glyukokinaza fermentinin` aktivligin arttıradı,yag`ni ATP qatnasında 
glyukozo-6-fasfat hasıl bolıwın katalizleydi. Ekinshiden glikogennin` biosintezin tezlestiredi. 
U`shinshiden glikogensintetazanın` aktivligin arttıradı. 
Glyukagon
. Glyukagon pankreatik bez Langergans atawlarının` b- kletkalarında islenip 
shıg`ıladı. Ol kristall tu`rinde ajvratıp alıng`an. Ol 29 aminokislota qaldıg`ınan quralg`an. 
Glyukagon qanda qant kontsentratsiyasının` artıwına ta`sir etedi ha`m glikogennin` tarqalıwın 
tezletedi.