Relyatsion ma’lumotlar bazasi

MA’LUMOTLARNING RELYATSION ASOSLARI
Ma’lumotlarning relyatsion asoslari -Munosabatlar yordamida qurilgan baza, yassi ikki o’lchovli ma’lumotlar elementlarining to’plamidan quriladi.

Munosabat yoki jadval –bu kartejlar to’plami. Agar kortejlar n-o’lchovli bo’lsa, k yani agar jadval n ta ustunga ega bo’lsa munosabat n- darajali munosabat deyiladi 2-darajali munosabat binarli, 3-darajali –terminal, n-darajali n-arli munosabat deyiladi. Bir turdagi ma’lumotlar elementlarining qiymatlari to’plami yani jadvalning bir ustuni domen deyiladi. j-raqamli ustun j -li munosabat domeni deyiladi.
Matematikada R (Relation) berilgan n-ta ko’p S₁, S₂, S₃, …S_n munosabatlar bilan aniqlanadi, agar u kortejlar to’plamini taqdim etsa, shunda har bir kortejning birinchi elementi S₁ dagi, ikkinchisi S₂ dagi kabi bo’ladi.

Bunday munosabatlarni tasvirlash va ular ustida operasiya bajarishda aniq matematik belgilar mavjud, munosabatlar algebrasiga yoki hisoblab chiqiladigan munosabatlarga asoslangan. Ma’lumotlar pelyasion asoslarining ayrim afzalliklarini sanab o’tamiz:

Oddiyligi. Ko’pchilik ma’lumtlar tuzilishini taqdim etishda ikki o’lchovli jadvallardan foydalanish uncha tayyor bo’lmagan yoki tajribasiz foydalanuvchining ma’lumotlar asoslari bilan ishlashda –eng oddiy usullardan biri.
Ixchamligi. Proeksiyalash va bog’lash operasiyalari munosabatlarni kesmoq va yopishtirmoqqa yo’l qo’yadiki, unda amaliy dasturlovchilar har xil fayllarni kerakli formada olishlari mumkin.
Muayyanligi. Ko’zlangan maqsad bog’lanishlari asoslarida odatdagi hodisa bo’lishi mumkin qadar tushiriladi. Munosabatlar o’z tabiatiga ko’ra muayyan manoga ega bo’ladilar va matematik muayyan usullar bilan manipulyasiya qilinadi, bunday jarayonlarni qo’llash: munosabatlar algebrasi va hisoblab chiqaradigan munosabatlarga asoslangan.
Maxfiyligi. Maxfiylik nazorati soddalashtiriladi, har bir munosabat uchun kirish imkoniyati mavjudligi beriladi. O’ziga hos maxfiylik ma’nosida ko’rsatkichlarning kirish imkoniyatini tekshirish huquqi talab qilinadi; agar kirish imkoniyati huquqi buzulmagan bo’lsa, ko’rsatkich amaliy dasturlarni va fayllarni kiritish, ishlov berish qiymatlari kuchli o’sib ketadi; amaliy dasturlar soni o’sishi bilan, ularni kiritish harajatlari ham juda katta bo’lib ketadi.