7.3. Ichki investitsiyalar tahlili Kapital qo’yilmalarni amalga oshirish, boshqa firma, kompaniyalar aktsiyalarini sotib
olish, lizentsion huquqlar va boshqa holatlar bozor iqtisodiyoti sharoitida har bitta firma va
kompaniyaning muhim faoliyat yo’nalishlariga aylanib bormoqda. Albatta firma va
kompaniyalar ishlab chiqarish faoliyatini yaxshilash, uni qayta tashkil etish, kengaytirish,
rekonstruktsiyalash, harakatchan va noharakatchan aktivlarni joylashtirishda o’z manbalariga
tayangan holda ish ko’radilar. Zaruriyat tug’ilgan hollarda qarz munosabatlarini yo’lga
qo’yadilar.
Ichki investitsiyalar firma va kompaniyalarning o’z resurslarini foyda olish
maqsadidagi joylashtirishini xarakterlaydi.
Ichki invesitsiya manbalariga firma va kompaniyalarning sof foydasi, amortizatsiya
zahiralari, erkin pul mablag’lari kiradi, bank kreditlari va qarz mablag’lari, byudjet va
byudjetdan tashqari mablag’lari kiradi.
2000-2001 yillarda investitsiyalarni manbalashdagi holat quyidagi darajada bo’lgan.
7.2.-jadval
Investitsiyani moliyaviy manbalashni holati haqida ma’lumot Ko’rsatkichlar 2000
2001
Investitsiya hajmi
100
100
Moliyaviy manbalashdagi holati
Respublika byudjeti
29,2
23,1
Korxonalar va aholi mablag’lari hisobiga
39,1
38,8
Tashqi investorlar mablag’lari hisobiga
23,2
29,3
Bank kreditlari va qarz mablag’lari hisobiga
7,2
8,7
Byudjetdan tashqari mablag’lar hisobiga
1,3
0,1
Ichki investitsiyalarni tahlil etishda ular yuzasidan tuzilgan loyihalar samaradorligi,
natijaviyligiga, investitsion xarajatlar va ularning moliyaviy manbalashning holatiga,
investitsion loyihalarning oqlanish muddati va tahlilkalariga baho beriladi.
Firma va kompaniyalarda ichki investitsiyalarni tashkil etishni muhim yo’nalishlariga
quyidagilarni kiritish mumkin;
-asosiy kapitalni shakllantirishga mablag’larni qo’yish;
-qimmatli qog’ozlarni sotib olish va boshqa korxonalar ustav kapitalida xissali
qatnashish;
-kapital qo’yilmalarni amalga oshirish;
-ishlab chiqarishni kengaytirish va rekonstruktsiyalash;
- kadrlarni o’qitish va malakasini oshirish;
-sho’’ba va assosatsiyalangan korxonalarda xissali qatnashish;
-xorijiy firma va kompaniyalar faoliyatiga mablag’lar qo’yish va band etish.
