Roman Əməlləri ilə qiyamət gününü yaxınlaşdıranlar bu dünyanın ən bədbəxt məxluqlarıdırlar

Hamilə qalmağı da yubanmamışdı. Gedəndən iki ay sonra Şahnaz sevinə-sevinə Nazəninin yanına gəlmiş, bacısına gözaydınlığı verərək qızının uşağa qaldığını xəbər vermişdi. Bu xəbəri Şahnaz məzəli, açıq-saçıq halda Ziyada da çatdırmışdı. Ziyad nədənsə bu xəbərə heç əhəmiyyət verməmişdi. Siqaretini götürüb həyətə çıxmışdı. Bundan pərt olan və qeyzlənən Şahnaz onun arxasınca boğma vermişdi, sonra da «piyanıska köpəyoğlu» - deyib ürəyini bir az sakitləşdirmişdi.

Son vaxtlar Nazənin də Ziyadın üzünə piyanıska sözünü çox işlədirdi. Nədənsə Ziyad bu sözdən heç pozulmurdu. Bundan daha da əsəbiləşən Nazənin ona dindən, Qurandan, Allahdan danışır, Məhəmməd ümməti üçün belə hərəkətlərin sonsuz günah olduğunu ərinə başa salmağa çalışırdı. Belə sözləri Ziyad heç vecinə almırmış kimi özünü etinasız göstərir, ancaq dərində, qəlbinin lar dərinliyində köks ötürməklə Nazəninə etirazını bildirirdi.

- Bilirsən ki, Ziyad, mən külli-aləmin insanlarını nə qədər sevirəm. O da ola sən, bir yastığa baş qoyduğum ömür-gün yoldaşım. Bunları ona görə sənə deyirəm ki, bizə yox, heç olmasa özünə rəhmin gəlsin. Başa düşürsən?

- Düşürəm.

- Başa düşürsənsə, onda bu zəhrimar içkiyə olan məhəbbətini bir az söndür. Belə getsə, işdən də vurub atacaqlar.

Onsuz da iş vaxtı içki qəbul etdiyinə görə ona sonuncu dəfə xəbərdarlıq eləmişdilər. Demişdilər, içmə, dözə bilmirsənsə onda zəhmət çək, işdən sonra nə qədər istəyirsən iç.

Nazənini narahat edən təkcə Ziyadın içməsi, sərxoşluq eləməsi deyildi. Onda narahatçılıq hissi yaradan bir də onun indiki məqamı ilə bağlıydı. Qapısına fal açdırmağa gələnlər Ziyadı sərxoş vəziyyətdə görsəydilər, bu, Nazəninin işinə əngəl törədə bilərdi. Ona görə Ziyadı ayıq tutanda uşaq kimi danlayır, peyğəmbərlərin, imamların sözlərindən sitatlar gətirir, bir şey alınmayanda, heç olmasa, onun evdən uzaq qalmasına çalışırdı. Belə vaxtlarda Ziyad çox dirəşmirdi, arvadı ilə söz güləşdirmək, əsəblərini pozmaq istəmirdi. Çıxırdı, yolu qabağına salırdı və gedirdi.

***
Yenə Şəfəqnurun yanına gəlmişdi. Son günlər arvadın vəziyyəti heç də yaxşı deyildi. Qızdırma, baş ağrısı, halsızlıq arvadı əldən salırdı. İştahı da kəsilmişdi. Ziyad nə bacarırdısa bişirib arvadın qabağına gətirirdi. Onu dikəldib mütəkkələri yan-yörəsinə qoyurdu. Körpə kimi nazını çəkirdi ki, bəlkə arvad bir tikə yemək yeyə. Bu gün arvad heç su da içmirdi. Yerinin içində zarıyır, hərdən sakitləşib gözünü köhnə televizorun ekranına dikirdi.

Ziyad iki-üç dəfə həkim gətirmişdi. Həkim arvadı yoxlamışdı, orasına, burasına baxmışdı. Sonra da başını bulayıb, bir-iki dərman yazmışdı və çıxıb getmişdi.

Ziyad stulunu arvadın yanına çəkdi.

- Bir stəkan araq verim?

Arvad başıyla «yox» dedi.

- İç ki, bəlkə iştahan açıla.

Arvad yenə astadan başını buladı.

- Siqaret çəkirsən?

Şəfəqnur dinmədi.

Ziyad siqareti alışbırıb arvadın sümükləri çıxmış barmaqlarının arasında qoydu.

- Bəlkə həkim çağırım?

Arvad gözlərini televizora dikib, göz qırpmadan ekrana baxır, elə bil, o sehirli şüşənin arxasından dərdinə çarə gözləyirdi.

Ziyad televizorun səsini bir az qaldırdı. Efirdəki yaraşıqlı qız həyəcanlı-həyəcanlı danışırdı.

- Demə, Azərbaycanda yaşamış, Azərbaycanın çörəyini yemiş ermənilərin də çörəkləri dizlərinin üstündəymiş. Amerikadakı erməni lobbisinin liderlərindən olan keçmiş bakılılar Karina və Zarina Kasparova bacıları Azərbaycan əleyhinə mənfi rəy yaratmaqdan yorulmurlar. Onlar çap etdirdikləri «Erməninin göz yaşları» kitabında…

Ziyad televizoru söndürdü. Özünü itirmiş halda otaqda var-gəl elədi. Arvadın yanına gəlib yenə stulda əyləşdi. Başını qaldırıb arvada baxanda… Arvad artıq keçinmişdi. Siqaret isə hələ də sümükləri çıxmış barmaqlarının arasında tüstüləyirdi.

Ziyad nə edəcəyini bilmədi. Bayıra çıxıb kimisə köməyə çağırmaq istədi. Darvazanın yanına çatanda qapının ağzında bir qadının dayandığını gördü:

- Siz kimsiniz?

- Mən… Siz məni tanımazsınız.

- Bəs sizə kim lazımdır?

- Bura Şəfəqnur xanımın evi deyil?

- Bəli.

- Şəfəqnur xanım hardadır?

- O, artıq dünyada yoxdur.

- Necə?

- Şəfəqnur xanım indicə keçindi.

Ziyad qeyri-ixtiyari qollarını açıb tanımadığı qadını bağrına basdı. Hönkürüb ağladı. Qadın da dinmədən, danışmadan, sakitcə başını yad kişinin sinəsinə qoyub ağlayırdı.

- Sizin adınız Səbrigül deyil?

- Siz məni tanıyırsınız?

- Tanıyıram.

- Hardan tanıyırsınız?

- Şəfəqnur xanım sizin haqqınızda mənə çox danışıb.

Şəfəqnuru dəfn edib, yenə evə qayıtmışdılar. Onlardan başqa qonşulardan da iki-üç nəfər var idi. Oturanlar Şəfəqnurun yaxşı insan olduğundan danışır, keçmişi haqqında bildiklərini dillərinə gətirib, dünyanın faniliyindən gileylənirdilər. Bir azdan Şəfəqnur haqqında xatirələrə yekun vurdular. Bir-birini tanımayanlar özlərini tanıtmağa başladılar. Ziyad Səbrigülü qiyabi tanısa da, onun sonrakı taleyi barəsində eşitmək istəyirdi. Söhbəti dərədən, təpədən dolandırıb axır ki, onun öz üstünə gətirə bildi. Bu vaxt qonşular sağollaşıb getmək istəklərini bildirəndə Ziyad ürəyində qəmginləşdi. Səbrigülün sonrakı taleyini oxumağın daha mümkün olmadığını düşünüb gedənləri alaqapının ağzına qədər yola saldı. Geri çevriləndə Səbrigülün də getməyə hazır vəziyyətdə dayandığını gördü.

- Siz də gedirsiniz?

- Bəli, gedirəm.

- Bəs…

- Allah ona rəhmət eləsin!

- Onda gözləyin. Qapıları bağlayım, mən də sizinlə çıxım. Daha məni buraya çəkib gətirən qüvvə yoxdur.

Qaranlığı tutub, bağların arasındakı torpaq yolla maşınların şütüdüyü şosse yoluna tərəf gedirdilər. Ziyadın evdə verdiyi sualın cavabını Səbrigül indi, bu qaranlıq bağların arasında qaytarırdı.

- Məni Bakıda qalmağa qoymadılar. Bilirdim ki, bunların hamısını edən Afinanın özüdür. Hətta, onun məni öldürmək, aradan götürmək planı da var imiş. Ucqar bir rayona gedib çıxdım. İnanırsınızmı, orada da rahat yaşamağa qoymadılar. Partiya Komitəsinin ikinci katibi Suren Dallakyanın gizli tapşırığı ilə günümü-güzəranımı göy əskiyə bükdülər. Rayonda həkim işləyən Hayrik adında həkim məni müalicə adı ilə pis günə qoydu. Onun yazdığı iynələrin təsirindin əsəb sistemim büsbütün pozuldu. Bu həkimin müalicəsinin təsiri sonralar da özünü göstərdi. Üzr istəyirəm… antimüalicənin səbəbindən ərə gedəndən sonra yeddi il övladım olmadı. Çox həkimlərin yanına getdim, çox müalicələr aldım. Axır ki, bir övladım oldu. Qızımın adını Şəfəqnur qoydum. Sonralar məlum oldu ki, bu erməni həkim insanların başına nə oyunlar gətirib. Təəssüf ki, biz müsəlmanlara çox şeylər gec çatır. Ayılanda başımıza gətirilənlərdən dəhşətə gəlməkdən başqa əlacımız qalmır… O rayonda da qala bilmədim. Başımı götürüb daha uzaqlara, Afinanın əlinin çatmadığı yerlərə qaçdım.

- Onun və onun millətindən olanların əllərinin çatmadığı yer var idimi, yəni?

- Özümü gizlətməyə çalışdım, öz vətənimdə vətənsiz yadlar kimi yaşadım.

- İndi xoşbəxtsənmi barı?

- Xoşbəxtlik nisbidir. Hər halda, mən özümü bədbəxtlərin yanında xoşbəxt, xoşbəxtlərin yanında bədbəxt kimi təsəvvür edirəm…

Ziyad da Səbrigülin verdiyi aramsız suallara cavab verdi. Şəfəqnurun və yaxınlarının sonrakı taleləri haqqında bu qəmgin baxışlı xanımı məlumatlandırdı.

Sonra öz taleyindən danışdı. Ancaq sona çatdıra bilmədi. Çünki artıq əsas yola çıxmışdılar. Bir taksi yaxında dayanıb onların maşına əyləşmələrini gözləyirdi. Daha gecikmək, maşını yola salmaq olmazdı. Axı artıq gecə keçirdi. Qaranlıq bütün zülmətini onların ətrafına səpələmişdi. Arxada işıq yox idi. O işığı Tanrı birdəfəlik söndürmüşdü. Qabaqda isə nələrin baş vercəyindən asılı olmayaraq, həyat onları gözləyirdi.

***
Şəhərə yağış yağırdı. Buna yağış yağmaq da demək olmazdı. Elə bil gözü enli xəlbirlərlə göydən yerə su ələyirdilər. Bütün şəhər süya basılmış quşa bənzəyirdi. Xiyabanlardan, küçələrdən, evlərin yan-yörəsindən yağış suları axıb gedirdi. Adama elə gəlirdi ki, buludlar çəkilib gedəsi deyil. Yağış dayanası deyil və beləcə aylarla, illərlə göydən yağış axacaq, adamları qərib və qəribə hisslərin təsiri altında saxlayacaq. Nazəningilin köçdükləri təzə həyət evi də yağış sularının altında yazıq və zavallı görsənirdi. Nazənin namaz qılırdı, dua edirdi, Allaha yalvarıb ondan yağışını kəsməyi diləyirdi. Yağışsa kəsmir, yağır, elə hey yağırdı. Yağışın belə dəli-dəli yağması onun işlərinə də maneçilik törədirdi. Üç-dörd gündə onların evinə heç on adam gəlməmişdi. Bu da Nazənini əsəbiləşdirir, darıxdırır, sıxıntıya salır, onun sinir sistemini tarıma çəkirdi. Şahnaz da Dubaydan gələndən sonra hələ ona dəyməmişdi. Telefonla zəng edib hal-əhval tutmuşdu, Dəryanı soruşmuşdu, vəssalam. Nazənin də doluxsunub qızını neçə gündü görmədiyini demişdi və Şahnaza dönə-dönə tapşırmışdı ki, burda olmasa, xaricdə bir yaxşı həkim tapsın, Dəryanı aparıb müalicə eləsinlər.

Dəryanın bətnində olan birinci uşaq üç aylığında tələf olmuşdu. İkinci uşağı da qalmamışdı. O da üç aylığında boğulmuşdu. Həkimlər zor-bəlayla Dəryanı xilas eləmiş, uşağın cəsədini çıxarıb atmışdılar. Buna görə ikinci dəfəydi qızı Şahnaza qoşulub Dubaya gedə bilmirdi. Bundan Şahnaz da pəjmürdə olduğunu dilinə gətirir, Dubayda Dəryasız darıxdığını deyir və tezliklə Dəryanın müalicəsini başa vurmasını və onunla xaricə getməsini arzu edirdi.

Yeri gələndə, Şahnazla tək qalanda Nazənin ağlayırdı, sinədolusu ah çəkib, gözlərinin yaşını bahar leysanı kimi axıdırdı. Elə ağlaya-ağlaya, göz yaşları içinlə «bundan mənə oğul çıxmayacaq, Şahnaz, ümidim ancaq Dəryayadır»-deyirdi.

Tuqayın ona oğul olmamasının bir səbəbi vardı. Qızların, xanımların arasında böyüdüyündən xasiyyəti də onlara oxşamışdı. Qız kimi saçlarını uzadır, üz-gözünə bəzək-düzək vurur, yerişi, baxışı, duruşu ilə də onlara çox bənzəyirdi. Ali məktəbi birtəhər başa vursa da, işləmək, hansısa bir işin qulpundan tutmaq haqqında düşünmürdü. Nazəninlə Şahnaz adam tapmışdılar, sənəd-sünədini aparıb bir işə qoymuşdular. Ancaq orada iyirmi gün işlədi. Tapdıqları ikinci işdə də duruş gətirmədi. Bir aydan sonra işdən çıxmaq ərizəsini yazıb sevincək evlərinə qayıtdı. Qız kimi nazik səsini işə salıb anasına yalvardı, dedi, anacan, mənə gülürlər, arxamca danışırlar, mənə elə yerdə iş tap ki, oradakılar mədəni olsunlar, adamı başa düşsünlər, adamla davranmağı bacarsınlar… Nazənin yenə ağlayırdı, Tuqayı köksünə sıxıb «can bala» - deyirdi.

Şahnaz da başını itirmişdi. Nə edəcəyini bilmirdi. Tuqayın kişiyə uyğun gəlməyən hərəkətləri, əzilib-büzülməsi, axşamlar gözdən yayınıb harasa itməsi bir xala kimi onu da məyus edirdi. Belə anlarda övladının olmamasına sevinirdi. Ata-ananı el içində biabır edəcək övladın olmasındansa, övladsız olmağın daha yaxşı olduğunu düşünür, taleyin qəribə gərdişinə mat qaldığını bacısına deməsə də, qəlbinin dərinliyində ikinci səslə özü-özünə pıçıldayırdı.

Bir gün imkan tapıb onunla söhbət eləmişdi. Demişdi, Tuqay, xala qurban, sənin tay-tuşların dağı-dağ üstə qoyurlar, yekə-yekə işlərin qulpundan yapışırlar, evlənib arvad-uşaq sahibi olurlar. Sən isə… Arvad almaq fikrin yoxdur? Tuqay qayıdıb demişdi ki, mən xanımları sevmirəm, onlara nifrət edirəm. Onlar olduqca məkrli, hiyləgər və qəddar məxluqlardır.

Daha ayrı bir söz deməyin yersiz olduğunu düşünən Şahnaz susub gileyli-gileyli Tuqaydan aralanmışdı.

Uşaq yaşlarından qəşəng-qəşəng xanımların qucağında böyüyən, onların şirin canlarının təmasını duyan, yaşından əvvəl qadınların ləzzətini görən bu oğlanın xanımlardan iyrənməyinin, uzaq qaçmağının səbəbi nə idi görəsən? Bu sualın cavabını Şahnaz tapa bilmirdi.

Nazənin Tuqay barəsində düşündüklərini dilinə gətirmirdi. Heç bu haqda Şahnazla da danışmırdı. Ona elə gəlirdi ki, bu haqda bir söz desə və yaxud özü bu haqda danışsa, daha yaşaya bilməz, qəlbi əbədilik dayanar...

Yağış səsinin içindən küçə qapısının döyüldüyünü hiss elədi. Həyətin dörd yerdən qapısı var idi. Qulaq verib səsin hansı qapıdan gəldiyini müəyyən elədi. Başına çətir tutub həmin qapının yanına gəldi. Qapını açıb çətirlər altında dayanan iki qadını içəriyə dəvət elədi. Qadınlar içəri girən kimi üst paltarlarını çıxardılar, əllərini bir-birinə sürtüb ovuşdurdular və Nazəninin göstərdiyi yerlə əyləşdilər.

- Elə bil dünya dağılır. Deyəsən yer üzü Allahın qəzəbinə gəlib. Bir yanda zəlzələ, bir yanda tufan, bir tərəfdə qaranlıq…

- Yəqin qiyamət gəlir.

- Hə, hara baxırıq, qiyamətin əlamətlərini görürük.

- Bədgüman olmayın, xanımlar, qiyamətin qopmasına hələ çox var. Yaxşı olar ki, özünüzü mənə tanıdasınız, dərdinizi deyəsiniz. Bilmirəm bilirsiniz, yoxsa yox, mənim ən çox əziyyət çəkdiyim vaxt azlığıdır. Darməcallıqdan başımı itirmişəm.

Nazəninin sözlərindən sonra gələn xanımlar qiyamət söhbətini bir yana atıb, özlərini tələsik tanış verdilər.

- Məni yəqin tanımış olarsınız, müğənniyəm, adım Rübabədir.

- Yox, vallah, tanımıram. Bir oxuyan Rübabə tanıyırdım, o da rəhmətə gedib.

- Necə tanımırsınız, mənim fəxri adım da var.

- İndi heç kimin tanımadığı fəxri ad olan müğənnilərimiz çoxdur.

- Mən onlardan deyiləm. Mən…

- Yaxşı bəs siz kimsiniz?

- Mənim adım Mehparə xanımdır. Nazir müavininin arvadıyam. Nazənin ürəyində sevinsə də, bunu büruzə verməməyə çalışdı.

- Onda elə sizdən başlayaq, Mehparə xanım. Müğənnilərin səbri, dözümü çox olur. Siz danışın ki, yükünüz bir az azalsın.

Mehparə yerini rahatladı. Gözlərini tavana zilləyib düşüncəyə daldı. Sanki nəyi deyəcəyini, necə deyəcəyini, hardan başlayacağını müəyyənləşdirməyə çalışırdı. Bu arada müğənni xanım nə isə demək istədi. Nazənin barmağını dodağının üstünə aparıb, onun danışmasına imkan vermədi.

- Nazənin xanım, mənim dərdim, Rübabənin dərdindən on qat, yüz qat ağırdır. Belə baxanda xoşbəxtlərin xoşbəxti kimi görünürəm. Bir yerə gedəndə, küçədən keçəndə üzümə elə baxırlar, qəlblərindən keçəni duyuram. Düşünürlər ki, İlahi, bu nə qədər bəxtəvər qadındır. Belə baxanda düz də fikirləşirlər, o boyda nazir müavininin xanımıyam. Ancaq düzünə qalsa, məndən bədbəxt adam yoxdur bu dünyada.

- İraq uşaqlarından.

Yenə Nazənin barmağıyla Rübabəyə «sus» işarəsi verdi.

- Belə baxanda ərim də pis adam deyil. Amma onu öz adamlığında qalmağa qoymurlar, caduyla, pitiylə yolundan azdırırlar, ailəsindən, məndən soyudurlar.

- Kim soyudur, niyə soyudur, açıq danış görüm.

- Bilirsiniz, təzə müavin olanda qulağıma dəydi ki, cavan bir xanımın yanına gedib-gəlir. Bir yolla onu o qadından uzaqlaşdırdım. Keçən günləri eşitmişəm ki, indi bir yox, iki qadın saxlayır. Özü də biri tanınmış müğənnilərdəndir.

Mehparə Rübabəyə tərəf baxdı. Müğənni xanım qeyri-ixtiyari gülümsədi.

- Mənə niyə baxırsan? Əgər sənin ərinin üzünü görmüşəmsə, cəhənnəmin qır qazanında yanım.

- Yox, Allah eləməsin. Sən mənim yaxın rəfiqəmsən. Ancaq, belə baxanda…

- Deməli, ərin arvad saxlayır, özü də qoşa-qoşa?

Nazəninin sualını Mehparə başı ilə yazıq-yazıq təsdiqlədi.

- Burda nə var ki? Vəzifədə olanların hamısı arvad saxlayır də. Kişiliyi olmayanlar heç, qalan vəzifədə olan kişilərin hamısı iki yox, dörd, beş arvad saxlayır. Pul onları dingildədir, bacı, dollarlar onları qıdıqlayır, deyir, dinc oturmayın, durun özünüzü verin gözəl-göyçək xanımların yanına.

- Yox, mən bunu qəbul edə bilmərəm. Ya özümü öldürəcəyəm, ya da onu boğacağam.

- Əlini qana bulaşdırma. Hər bir işin çarəsi var. Bunun da çarəsini taparıq.

- Başına dolanım, ay Nazənin xanım.

- O qədər belə dərdlərə dərman tapmışam ki. Kişi başqa qadın görəndə elə bil cin-şeytan görəcək. Sənin dərdinin əlacı məndə… İndi isə sən danış, hörmətli müğənni xanım.

Rübabə səhnəyə çıxırmış kimi üst-başını səliqəyə saldı, boğazını arıtladı.

- Mənim dərdim başqadır. O tərəfdən rahatçılıqdır. Ərim yoxdur ki, başqa qadının yanına getsin… Məsələ burasındadır ki, kolleqalarım mənim irəli getməyimə imkan vermirlər. Özünüz yaxşı bilirsiniz, ən çox cadu eləmə, bağlama, tilsimə salma biz artist tayfasında olur. Paxıllıq bir qurd kimi bizim qəlbimizi didir. Elə bilirəm, məndən başqa bütün oxuyanlar, çalanlar, rəqqasələr bir-birinin paxıllığını çəkir, bir-birinin bəxtini bağladıb, gününü qara eləmək üçün cadugərlərin qapısında növbəyə dayanırlar.

- Belə baxanda…

- Dayan, Mehparə, sözümü kəsmə… O günləri nazirliyə çağırıb, məni xaricə gedən nümayəndə heyətinin tərkibinə salmışdılar. Bir neçə xarici ölkəyə gedəcəkdik. Ancaq üzünü mürdəşir yumuş başqa bir müğənni gedib, bilmirəm nə yolla məni oradan çıxartdırıb, öz adını yazdırıb.

- İndi sənin istəyin nədir?

- İstəyim odur ki, o murdarçanı yox eləyəsən.

- Əstafürullah. Yox eləmək, yalnız Allaha məxsusdur. Mən belə işləri bacarmaram.

- Onda səsini batır.

- Onu da bacarmaram.

- Bəs nə bacararsan?

- Nə bacardığımı altı aydan sonra özün görəcəksən. Həftədə bir dəfə mənim yanıma gəlin. Mənim arxamca danışılanlara, böhtanlara inanmayın. Onda gördüyüm işin səmərəsi olmaz…

Bu vaxt telefon zəng çaldı. Nazənin gələnlərdən üzr istəyib, telefonun dəstəyini qaldırdı. Donuq-donuq dayanıb telefonun o başından gələn səsə qulaq asdı. Rəngi dəyişib, pambıq kimi ağardı. Və huşunu itirib yerə yıxıldı. Rübabə ilə Mehparə köməkləşdilər, onu zorla sürüyüb divanın üstünə uzatdılar. Su tapıb gətirdilər, üzünə çilədilər. Nazənin ayıldı, o yan, bu yana baxdı.

- Hamısını Gövhər elədi. Allah onun evini yıxsın. Məni til… til…

Yenə özündən getdi. Qonaqlar çox əlləşib onu özünə gətirməyə çalışdılar. O, özünə yenicə gəlib ölü gözləri ilə qonaqlara baxır, sanki onların kim olduğunu bilmək istəyirdi.

Bu vaxt küçə qapısı hikkə ilə döyüldü. Mehparə çətirini götürüb qapıya çıxdı. Üç-dörd qadının ağlaşa-ağlaşa içəri girdiklərini görəndə çaş-baş qaldı, onların hansı faciəyə düçar olduğunu öyrənmək həvəsi qəlbinə hakim kəsildi. Rübabə də çaşqın halda gələnlərə, bir də divanda uzanan, eşitdiyi xəbərdən sarsılıb qalan Nazəninə baxırdı.

Gələnlər Nazəninin ətrafında baş-gözlərinə döyüb ağlaşır, bir-birindən kədərli, qəmli, qəlbgöynədən ağılar deyirdilər.

Mehparə ilə Rübabə getmədilər. Kədərə düçar olanların yanında oturub, hansı faciənin baş verdiyini öyrəndilər. Üz-gözünü didib parçalayan Şahnazın dediyindən bildilər ki, bacısı qızı Dərya nakam gedib dünyadan. Onu da bildilər ki, faciənin baiskarı Dəryanın öz əridir. O, nəyə görəsə həyat yoldaşını baltayla vurub öldürmüşdü. Şahnazın dediyinə görə, zavallı, nakam bacısı qızının başında, üz-gözündə dağılmamış yer qalmamışdı.

Mehparə ilə Rübabə bunları öyrənəndən sonra hiss edilmədən kölgə kimi yox olub getdilər.

Ziyad evə gəlib çatanda Dəryanın meyidini polislərin əlindən birtəhər almışdılar, aparıb çətinliklə də olsa yumuş, kəfənləyib evə gətirmişdilər.

Ziyad çox sakit dayanmışdı. Bu faciə sanki onun yox, bir qonşunun, uzaq qohumun başına gəlmişdi. Dəryanün meyidini götürəndə, qəbiristana sarı üz tutanda da özünü belə apardı. Nə fəryad qoparıb ağılar dedi, nə göz yaşı axıdıb fani dünyanın işlərinə lənətlər yağdırdı. Elə beləcə baxdı, getdi, qayıtdı və gözlərini məchul nöqtəyə dikib dayandı.

Dəryanın üçünə qədər yasa çox qəlib, gedənlər oldu. Tanış-bilişlər, qonum-qonşular, bir də yadlar. O yadlar ki, onları Ziyad tanımırdı, bəlkə də üzlərini birinci dəfəydi görürdü. Onların kim olduqlarını, haradan və niyə gəldiklərini Ziyad Nazənindən heç soruşmadı da. Bu üç gündə oğlunun da harada olduğunu bilmədi. Heç gözə görünmürdü Tuqay. Bir məqam tapıb Nazənini yanına çağırmış, ondan Tuqayın yerini soruşmuşdu. Nazənin ağlar gözlərini silə-silə:

- Mən nə bilim hardadı, yəqin cəhənnəmə gedib, - demişdi.

Nazəninin cavabından Ziyadın ürəyi sıxılmışdı və ora-bura boylanıb adamların arasında oğlunu axtarmışdı.

Ziyad ömrünün bəlkə də ən sıxıntılı, üzücü günlərini yaşayırdı. Bir tərəfdən qızının faciəvi ölümünün izahagəlməz aurası, o biri yandan işdən qovulub avara-sərgərdan qalmasının üzüntüsü, bir yandan da öyrənmədiyi doğma evinə çəkilib qalması ona məhbus həyatı yaşamaq qədər ağır gəlirdi. Hərdən cürbəcür qadınların onlara gəlməsi və Nazəninlə otaqların birinə çəkilmələri onun sinir sistemində olan gərginliyi daha da artırırdı.

Tuqay harasa getməyə hazırlaşmışdı. Atasına yaxınlaşıb onunla sağollaşanda Ziyad diqqətlə oğlunun üz-gözünə, geyiminə baxdı. Bir istədi ayağa dursun, onun saçlarından tutub silkələsin, desin, ay bala, bizim vaxtımızda heç qızlar sənin kimi bəzənmirdilər. Ancaq demədi, əsəblərinin cilovunu zorla tutub susdu. Sonra ayağa qalxdı, səssiz-səmirsiz ayaqqabılarını geyinib Tuqayın arxasınca düşdü.

Tuqay arxaya baxmadan gedirdi. Bəzi maşınlar onun lap yanında dayanır, maşında olanlar Tuqaya nəsə deyir və yollarına davam edirdilər.

Tuqay yolun səmtini dəyişib Ziyadın şübhələndiyi yerə doğru addımlayanda bir anda Ziyadın qəlbinin düz ortasından gizilti keçdi. Ziyad əlini ürəyinin üstünə qoyub, daha Tuqayın getdiyi yolun sonuna getməyə özündə güc tapa bilmədi. Geri qayıtdı. Oğlunu itirmiş atalar kimi ağır addımlarla özünü ən yaxında olan dükana çatdırdı. Araq alıb, elə oradaca ağzını açdı və satıcı qızın gözləri qarşısında şüşəni yarısına qədər nəfəs dərmədən başına çəkdi. Dükandan bayıra çıxdı. Taksi saxlatdırıb, arxada oturdu. Dili dolaşa-dolaşa gedəcəyi ünvanı sürücüyə dedi. Sürücü təkrar soruşmadı, bir az fikirləşib onun hara getmək istədiyini müəyyən elədi.

Yenə güclü yağış yağırdı. Ziyad taksidən düşüb torpaq yolla rəngi getmiş köhnə qapının qarşısına gəldi. Əlləri əsə-əsə qapını döydü. Və hələ indi yadına düşdü ki, onun imdad bağladığı ocağın çırağı sönüb. Dərdli anlarında tələsdiyi bu evin sahibi dünyasını dəyişib.

Ziyad yağışın altında vurnuxur, haraya gedəcəyini bilmirdi.

Asvalt yola çıxanda qeyri-ixtiyari bir əlini qaldırıb, beləcə dayandı. Bir neçə maşın ötüb-keçəndən sonra köhnə, bir neçə rəngə çalan maşın onun qarşısında dayandı.

- Gəl otur, ay bədbəxt oğlu bədbəxt. Yağışın altında öldün ki.

Ziyad islanmış paltarları ilə sürücünün yanında oturdu.

- Qiyamət qopur, deyəsən… Hara gedirsən?

- Bilmirəm.

- İndi səni cəhənnəmə-gora aparım?

- Yaxşı olar. Canım bir az istiləşər.

- Onda bizə yaxşı yol.

Sürücü motoru işə salıb maşını yerindən götürdü. Maşın elə sürətlə gedirdi ki, elə bil, doğrudan da o dünyaya tələsirdi.

Ziyad sərxoş olsa da, gedəcəyi yerin adını sürücüyə deyə bildi. Sürücünün ağzını əyə-əyə danışmasından onu da bildi ki, sürücü də onun günündədir. Ancaq onu bilmədi, bilmədi ki, sürücünün qızı ölüb, oğlu pis yola gedib, sərxoşluq üstündə iki xəbərdarlıqdan sonra işdən qovublar, yoxsa sürücünün dərdi başqadır. Bunu Ziyad sürücüdən soruşmadı. Soruşa bilmədi. Ayıbına gəldi. Sərxoş beyni ilə düşündü ki, bəzi şeyləri dilə gətirmək olmaz. Bəzi şeyləri dilə gətirməzdən qabaq gərək ürəyini çıxarıb, yerinə daş bağlayasan. Ya da dinmədən, danışmadan, qiyamətin qopmasını gözləmədən dünyadan köçüb gedəsən. Ziyad ürəyinə daş bağlaya bilməzdi. İkinci yolu seçməyə isə cəsarəti çatardı. Elə bu istəklə də qayıdışı olmayan yola çıxmışdı.

Ömrünün sonuna yaxın öz kəndlərinə getmək istəyirdi.

Yağış getdikcə güclənir, maşının şüşəsiləni suyu təmizləyə bilmir, yolun görünməyinə çətinlik yaradırdı.

- Ölməyə vaxt tapmısan, Qaradaşlının yolunu göstər.

Ziyad boynunu uzadıb qabağa baxdı. Yol görünməz olsa da, uzaqdan Xurmalını tanıdı.

- Bax, o dağın yanına sürərsən.

Kənddə heç kəs gözə dəymirdi. Hamı yağışın əlindən qaçıb, evində-eşiyində gizlənmişdi. Kənd də elə bil həmin kənd deyildi. Onda, Ziyad uşaq olanda yağışı da başqa cür yağardı bu kəndin. Çayxananın yanından ötəndə dayanıb içəriyə qulaq verdi. Danışırdılar. Ancaq onun bildiyi dildə yox, ayrı, özgə, yad dildə söhbətləşirdilər. Ziyadın canı üşüdü. O günləri bir nəfərdən eşitdiyi sözlər yadına düşdü. Həmin adam öz kəndlərindən idi. Danışırdı ki, Qaradaşlıda aləm bir-birinə dəyib. Tayfa davaları üstündə kənd adamlarını köçürüb başqa yerlərə aparmışdılar. Yad, özgə, başqa dildə danışan adamları gətirib bu kənddə məskunlaşdırmışdılar. Onda Ziyad bu sözlərə inanmamışdı, sərxoş başı ilə düşünmüşdü ki, danışan yəqin ağzına gələni danışır. İndi isə inandı. Və əlləri ilə başını tutub, elə beləcə, düz qəbiristanlığa qədər qaçdı. Məzarlıq hələ yerindəydi. Atası ilə anasının qoşa qəbirlərini tapdı. Kol-kos basmış məzarları əlləri ilə oxşadı. Sonra iki məzarın arasında uzandı. Üzünü göylərə tutdu. Yağış suları gözlərinə dolub, ətrafı görünməz elədi.

Uzaqdan anlaşılmaz səslər gəlirdi. Ona elə gəldi ki, hardasa bayquşlar ulayır. Bir də onu düşündü ki, hansı ruhlarsa fəryad qoparıb onu yanlarına çağırırlar...

Yeddi dərə keçən qoca dağın ətəyinə gələn Şahnaz torpaq yığıb əlində gətirdiyi kisəni doldurdu. O tərəfə, bu tərəfə boylandı. Bir kimsənin onu görmədiyini yəqin eləyib, sevinə-sevinə gəldiyi yolla geri qayıtdı. Bir azdan gətirdiyi torpağı su ilə qarışdıracaq, canının hər yanına yaxacaq, qupquru quruyandan sonra yuyunub təmizlənəcək, qüsl verəcək və tərtəmiz olduğuna inanıb, sinədolusu rahatca nəfəs alacaqdı.

____________________________

_________________________________

____________________________
Redaktor: Güloğlan Həsənli

Bilgisayar yığıcısı: Aynurə Rəşidova

Texniki redaktor: Vüsal Valehoğlu

Rasim Gənzəli

( Rasim Qulu oğlu Məmmədli )

Qiyamət qopanda...

Roman

Bakı - 2010