Rozwój prenatalny

Rozwój prenatalny

• Rozwój prenatalny

Okres prenatalny - od poczęcia do narodzin

Dlaczego warto o nim mówić?

• Około 85% ryzyka poważnych zaburzeń rozwojowych można przypisać temu co zdarzyło się w okresie prenatalnym

Zasady wzrostu i rozwoju organizmu w czasie rozwoju prenatalnego

Pierwszy trymestr rozwoju prenatalnego

Pierwszy trymestr rozwoju – pierwszy miesiąc

• Około 18 (ok. 2,5 tyg.) dnia od poczęcia kształtuje się struktura serca zarodka

• Około 3 tygodnia w sercu zaczynają występować skurcze mięśni, choć nie podlegają kontroli nerwowej

• Pod koniec 1 miesiąca życia zaczyna rozwijać się centralny układ nerwowy (mózg i rdzeń kręgowy)

• Zaczynają się rozwijać wszystkie wewnętrzne organy: płuca, wątroba, nerki, gruczoły dokrewne i system trawienny

• Pod koniec 1 miesiąca widoczne są zawiązki, które staną się później rękami i nogami

• Przez cały okres prenatalny rozwój nóg jest opóźniony w stosunku do rozwoju ramion

• Pod koniec 1 miesiąca zarodek ma około 5 mm długości

Pierwszy trymestr rozwoju – drugi miesiąc

• Pod koniec 8 tyg zarodek ma ponad 2,5 cm długości i waży prawie 28 gramów

• Na końcu kręgosłupa zaczyna być widoczny mózg z dwoma możliwymi do rozpoznania płatami

• Wydłużają się kończyny – można już rozpoznać kolana i łokcie

• Również organy wewnętrzne kontynuują rozpoczęty w 1 miesiącu wzrost ale także zaczynają funkcjonować (np. nerki są w stanie usunąć kwas moczowy z naczyń krwionośnych)

• W 6 tyg pojawiają się uszy

• Pod koniec 8 tyg twarz zarodka ma już „ludzkie” rysy

• Pod koniec 8 tyg stają się widoczne zewnętrzne narządy płciowe

Pierwszy trymestr rozwoju – trzeci miesiąc

• Stale dojrzewają mózg i rdzeń kręgowy

• Stopniowo dojrzewają nerwy i mięśnie co prowadzi do występowania uogólnionych ruchów w odpowiedzi na pojawiające się zewnętrzne stymulacje

• Z końcem 12 tyg płód może już kopać, zginać palce rąk i nóg, poruszać kciukiem, a nawet robić zeza, rozwijają się nawet paznokcie

• Ma teraz ponad 7,5 cm długości i około 45 gramów

• Niemal całkowicie ukształtowane oczy posiadają (zamknięte) powieki

• Serce może już być słyszalne przy użyciu specjalistycznych urządzeń

Drugi trymestr rozwoju prenatalnego

Drugi trymestr rozwoju – czwarty miesiąc

• Gwałtowne przyspieszenie wzrostu

• Płód ma ponad 12 cm długości i waży około 300 gramów

• Głowa nieproporcjonalnie wielka w stosunku do reszty ciała

• Główne struktury mózgu przypominają podobne u człowieka dorosłego

• Płód jest dość aktywny (zamyka i otwiera usta)

• Skóra płodu jest przezroczysta (brak pigmentu), a zatem widać krążąca w naczyniach krew

Drugi trymestr rozwoju – piąty miesiąc

• Płód ma teraz 20 cm długości i waży ponad 0,5 kg

• Pojawiają się delikatne włoski na głowie – określane jako meszek (lanugo) - , które stopniowo pokrywają całe ciało

• Skóra pokryta jest woskopodobną substancją - mazią płodową -, która zabezpiecza płód przed ciągłym kontaktem z wodami płodowymi

• Wewnętrzne organy gwałtownie się rozwijają z wyjątkiem płuc, które rozwijają się z opóźnieniem

• Między 16 a 18 tyg matka zwykle odczuwa pierwsze ruchy płodu, określane jako – pierwsze odczuwalne ruchy płodu.

• Płód ma okresy snu i czuwania

• Podczas czuwania płód płacze, ssie palec, ma czkawkę, fika koziołki

Drugi trymestr rozwoju – szósty miesiąc

• Płód ma około 30 cm

• Zaczyna gromadzenie substancji tłuszczowych, jego waga sięga 800 gramów

• Zaczyna grubieć

• Rozwija się pigmentacja

• Na głowie rosną włosy

• Można też zauważyć delikatne rzęsy

• Rozpoczyna się twardnienie kości

• Mimo tych sygnałów dojrzałości płód miałby niewielkie szanse na przeżycie, gdyby urodził siew tym momencie trwania ciąży

• Głównym powodem śmierci wcześniaków jest niedojrzałość płuc i nerek

Trzeci trymestr rozwoju prenatalnego

Trzeci trymestr rozwoju – siódmy, ósmy i dziewiąty miesiąc

• Płód wydłuż się o około 50% i zyskuje około kg w 3 ostatnich miesiącach życia

• Przez ostatnie dwa miesiące płód przybiera średnio około 250 gramów na tydzień

• Dojrzewają korowe obszary mózgu odpowiedzialne za zachowania motoryczne i sensoryczne (rozwijają się odruchy, które ujawniają się w chwili urodzenia, np. odruch ssania)

Porównanie masy ciała i wielkości dziecka w poszczególnych okresach rozwoju prenatalnego

Czynniki zaburzające rozwój prenatalny

• Szkodliwość danego czynnika dla rozwijającego się organizmu zależy od:

• Właściwości matki oraz łożyska,

• Właściwości konstytucyjnych dziecka, które czynią go mniej lub bardziej podatnym na szkodliwe czynniki,

• Okresu rozwojowego, w którym dany czynnik zadziałał

• Innych czynników, działających uprzednio lub w tym samym czasie, co zwiększa działanie głównego czynnika negatywnego,

• Rodzaju, siły i długości czasu działania bodźca uszkadzającego.

• Im wcześniejszy etap w rozwoju, tym szybsze tempo wzrostu, intensywne dojrzewanie, słabsza obrona kosmówkowa lub łożyskowa oraz odporność dziecka, stąd bardziej rozległe i poważne efekty patogenne działających czynników, które mogą zaburzyć kształtowanie się tego, co zostało dziedzicznie przekazane (okresy krytyczne)

Czynniki zaburzające rozwój prenatalny

Teratogeny – leki terapeutyczne

Teratogeny – narkotyki

Teratogeny – warunki związane z matką

Teratogeny – infekcje

Teratogeny – zagrożenia środowiskowe

W łonie matki – wstrząsy, obroty i salta

W łonie matki – wstrząsy, obroty i salta

• Płód obija się o ściany macicy i jest podrzucany jak ziarnko w grzechotce

• Badania ultrasonograficzne pokazują, że płód porusza się już pod koniec pierwszego trymestru ciąży

• Początkowo unosi się w wodach płodowych równie często z głową skierowaną w dół jak i w górę, lecz po ok. połowie ciąży coraz częściej skierowany głową w dół

• Najprawdopodobniej nieustannie odczuwa wszelkie zmiany swej pozycji

• Każdy ruch i dotykanie ścianek macicy płód czuje doskonale gdyż jego zmysł równowagi i dotyku funkcjonuje bardzo dobrze

• Płód żywo poroniony w trzecim miesiącu ciąży reaguje odruchowo na dotknięcie włosem w okolicy ust, u wcześniaka urodzonego trzy miesiące przed terminem na podobny bodziec wrażliwa jest i reaguje cała powierzchnia ciała

W łonie matki - smak

W łonie matki – smak

W łonie matki – smak

W łonie matki – smak

W łonie matki - świat dźwięków

W łonie matki – świat dźwięków

W łonie matki – świat dźwięków

W łonie matki – świat dźwięków

W łonie matki – emocje i stres

W łonie matki – emocje i stres

W łonie matki – alkohol, nikotyna, niedotlenienie i stres

W łonie matki – alkohol i stres

W łonie matki – palenie i stres

W łonie matki – niedotlenienie i stres

W łonie matki – niedotlenienie i stres

Jestem gotowy!

• Jestem gotowy!

Ocena funkcji noworodka – Skala Apgar

Odruchy noworodka

Tym, których nie udało się zanudzić polecam:

• Maurer, D., Maurer, Ch., (1994). Świat noworodka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

Literatura

• Harwas-Napierała, B., Trempała, J. (2000). Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

• Vasta, R., Haith, M.M., Miller, S.A., (1995). Psychologia dziecka. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

• Maurer, D., Maurer, Ch., (1994). Świat noworodka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

• Turner, J.S., Helms, D.B., (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.