Rembrandt. Adashgan o‘g‘lining qaytishi. Surat kompozitsiyasining
shartli tasviri.
Fazoviy kenglikning chuqurligi yom g‘-soya va ranglar qarama-
qarshiligi orqali ketma-ketlikda kuchsizlanib borishi bilan ko‘rsatilgan.
Ko‘zi
ojiz otasi
o‘g‘lining yelkasiga
qo'lini
qo‘yishi
uning
kechirayotganlik belgisidir. Rembrandt suratning eng asosiysini
yom g‘lik bilan ajratadi. Kompozitsiya markazi esa suratning eng chetida
joylashgan. Rassom suratning kompozitsiyasini o‘ng tomonida turgan
katta akasining qomati bilan muvozanatini tenglashtirmoqda. Asosiy
213
www.ziyouz.com kutubxonasi
nia’naviy markazi balandlikka nisbatan uchdan bir qismida joylashishi
oltin kesim qonuniga mosligini ko‘rsatadi, rassomlar o‘z ijodlarining
ifodaligiga erishish uchun undan qadimgi vaqtdan foydalanib kelishadi.
Oltin kesim qoidasi (uchdan bir qismi).
Kompozitsiyada simmetriya va asimmetriya
Turli
davrdagi rassomlar suratning simmetrik qurilishidan
foydalanishgan. U yg‘onish davrining rangtasvirchilari kompozitsiyalami
tez-tez simmetrik qonuniyatlari asosida qurishardi. Bunday qurilish
negizida tinchlik, ulug‘vorlik, serhashamlik va voqeani muhimlik
taassurotlari namoyon boiadi.
Rafael. Sikstin madonnasi.
M.Toshmurodov. Alla. Hasan-Husan.
San’atdagi simmetriya qurilishi haqqoniy voqelikda asoslangan.
Masalan, inson qomati, kapalak, qor uchquni va boshqa shu kabilar
simmetrik tarzda qurilgan. Simmetrik kompozitsiyalar - statik holatda
(mustahkam), o ‘ng \ a chap tomonlari tenglashtirilgan boiadi.
Asimmetrik kompozitsiyalardagi joylashuvi asarning syujeti bilan
m a’nosiga
b o g iiq
holda
turlicha,
o ‘ng
va
chap
tomonlari
tenglashtirilmagan ham b oiish i mumkin.
214
www.ziyouz.com kutubxonasi
|
