S. X. Babadjanova, X. M. Bobojonova Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi

 
Tur. Sarimsoq
(
Allium sativum
)  piyozdoshlar oilasi piyozlar turkumiga mansub 
ikki va koʻp yillik oʻtsimon oʻsimliklar turi hisoblanadi. Vatani - Oʻrta Osiyo. 
Yovvoyi xrlda Hindiston, Oʻrta dengiz atroflarida, Qozogʻiston, Sibir, Kavkaz va 
Oʻrta Osiyoda uchraydi. Oʻzbekistonda yovvoyi Sarimsoq (
A. longicuspis
Pgl.) 
togʻli mintaqalarda oʻsadi. Sarimsoq deyarli barcha mamlakatlarda yetishtiriladi. 
Madaniy sarimsoqning 2 turi mavjud boʻlib, biri gulpoya chiqarmaydi, ikkinchisi 
gullab, urugʻ hosil qiladi. Bargi lentasimon, ildizi patak. Gullari mayda, ikki jinsli, 
qoʻngʻiroqsimon, oq yoki binafsharang. Piyozi murakkab, pardasimon umumiy 
qobiq ichida 7- 30 dona mayda piyozchalari boʻladi. Tarkibida qand, C, B 
vitaminlari, 
efir 
moyi, fitonsidlar bor. 
Oziq 
ovqatga, tibbiyotda, veterinariyada, sabzavotlarni konservalashda ishlatiladi. 
28
I.V. Belolipov, N.Z. Arabova, X, Axmedov, K.X. Buxorov, A.M. lslamov, Sh.E. Abdurasulov
Botanika va оsimliklar 
fiziologiyasi Т.: «Fan va lexnologiya», 2018

---

141 
Tur
. Sarimsoq
(Allium.sativum) 
damlamasi va alkogolli ekstrakti bu oshqozon-
ichak traktining harakati va sekretor funktsiyalarini kuchaytiradi, bu normal ichak 
florasini rivojlanishiga yordam beradi va organizmning shamollash, yuqumli 
kasalliklarga chidamliligini va tanadagi immunitetni oshirish vositasi sifatida 
xizmat qiladi
Turkum
. Marvaridgul (
Convatlaria).
. 
Ko‘p yillik, ildizpoyali, o‘t o‘simlik.
Tur
. May marvaridguli (C. 
majalis
) turidan farm sanoatida, dori tayyorlashda va 
parfumeriya sanoatida foydalaniladi
.
Nargisdoshlar oilasiga ko'p yillik piyozli o'simliklar kiradi. Ular asosan tropic va 
subtropik hududlarda, ayniqsa Markaziy va Janubiy Amerika va O’rtayer dengizi 
artoflarida keng tarqalgan. O’rta Osiyoda 3 turkum, 9 turi, O’zbekistonda 3 
turkum ega 5 turi uchraydi. 
29
.