S xolmuratov korxonada kadrlar

III BOB. ZAMONAVIY  KADRLAR SIYOSATINI 
TASHKIL ETISH VA UNI ISHLAB CHIQISH  
 
3.1. Davlat boshqaruv organlarining kadrlar siyosati 
xususiyatlari 
 
Rivojlangan davlatlarda    kadrlar siyosatini  mahalliy  hokimi-
yat  organlari  tomonidan  amalga  oshiriliining  quyidagi    funksiya-
lari mavjud: 
–  oliy  o‘quv  yurtini  bitiruvchilar  mahalliy  hokimiyat 
organlarida  o‘z  faoliyatini  boshlaganlar  orasidan  rahbarlikka 
nomzod qilib ko‘rsatilishi shart; 
–  muayyan  lavozimlarni  egallash  uchun  universitet  diplomi 
yetarli,  ammo  lavozimga  tayinlangach,  rasmiy  xodimni  kasbiy 
o‘qitish majburiy hisoblanadi; 
–  mahalliy  boshqaruvda  quyi  bo‘g‘indagi  xodimlarning 
ko‘pchiligi  o‘rta  maktabni  tugatgach,  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  ishlashi 
mumkin,  lekin  ish  boshidanoq  amaliy  mashg‘ulotlar  (ofis  ishi, 
buxgalteriya va hokazolar)ga yo‘naltirilib o‘qitiladi. 
G‘arbiy Yevropa mamlakatlarida har yili mahalliy hokimiyat 
xodimlarining  10  foizi  o‘qitiladi.  Mahalliy  hukumatlar  zaif 
bo‘lgan  yoki  qayta  tashkil  etish  jarayonidagi  mamlakatlarda 
markaziy  hukumat  o‘z  tashkiloti  uchun  mas’uldir.  Masalan, 
Fransiyada markaziy hukumat, ayniqsa moliyalashtirish masalalari 
bo‘yicha  kadrlar  tayyorlashni  tekshirish  huquqini  saqlab  qoladi. 
Belgiyada  milliy  darajada  davlat  xizmatchilarini  tayyorlashni 
tashkil  etish  vazifasi  qo‘yilmaydi.  Mahalliy  hokimiyat  organlari 
kadrlar  siyosati  va  kadrlar  tayyorlash  masalalarida  mustaqildir. 
Ushbu variantning afzalligi markazning aralashuvisiz. Kamchilik-
lari,  mahalliy  hokimiyat  organlarining  teng  bo‘lmagan  moliyaviy 
imkoniyatlari tufayli o‘qitish va uning sifati uchun talablar tizimi 
boshqacha. 
Tajribaga ko‘ra, yosh mutaxassislarni ishga joylashtirishning 
eng 
muvaffaqiyatli 
yechimi 
Skandinaviya 
mamlakatlari, 
Shveysariya  va  Buyuk  Britaniyada  amalga  oshiriladi.    U  yerda 
trening  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  mahalliy  idoralar  milliy  birlashmalari 

---

81 
tomonidan  tashkil  etiladi  yoki  ular  ushbu  ta’lim  tizimi  bilan 
chambarchas  bog‘liq.  Bu  imkoniyat  mahalliy  organlarning 
mustaqillik kafolati sifatida xizmat qiladi va Shu bilan birga og‘ir 
moliyaviy  ahvolga  tushib  qolgan  kishilarga  mamlakat  bo‘ylab 
birlashmaning yordamidan foydalanish imkonini beradi. Shu bilan 
birga,  trening  jarayonining  boshqaruvi  mahalliy  hokimiyat 
organlari qo‘lida o‘zgarmay, boshqarilib kelinadi. 
Davlat  xizmati  mutaxassislari  malakali  mutaxassislar  fikri 
bo‘yicha davlat xizmatchilarining eng muhim beshta xususiyatini 
rivojlantirishga  yordam  beruvchi  fan  yo‘nalishlari  va  faoliyat 
turlari bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqdilar: 
1. Ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy tahlil qilish qobiliyati. 
2. Siyosiy va ijtimoiy ta’lim asoslarini bilish va to‘g‘ri talqin 
qila olish. 
3. Mehnat  faoliyatiga  ijodiy  yondashuv  (boshqaruvning 
yangi usullariga sezgirlik). 
4. Hozirgi  zamon  aloqa  vositalari  bilan  ishlash  qobiliyatlari 
(aloqalar,  boshqalarga  e’tibor,  fazoni  navigatsiya  qilish  qobi-
liyati). 
5. Xulq-atvor,  to‘g‘riso‘zlik,  adolatsizlikka  qarshi  kurash 
tuyg‘ulari.  
Mintaqaviy  va  mahalliy  ma’muriy  organlar  bilan  ish  olib 
boruvchi  Yevropa  Ittifoqi  doimiy  komissiyasi  mintaqaviy  va 
mahalliy  hukumatlar  kadrlar  siyosatining  asosiy  prinsiplari 
deklaratsiyasini  qabul  qildi.  Masalan,  ushbu  Deklaratsiyaning 
asosiy qoidalari quyidagicha: 
1.  Ushbu  tamoyillar  birinchi  navbatda  asosiy  lavozimlarni 
egallagan  viloyat  va  joylardagi  davlat  hokimiyati  organlarining 
menejerlari  va  mansabdor  shaxslari,  mutaxassis  va  boshqa 
xodimlarini 
nazarda 
tutadi, 
shuningdek, 
barcha 
davlat 
xizmatchilariga mosdir. 
2.  Viloyat  va  joylardagi  hokimiyat  organlarida  kadrlar 
masalalarini  markaziy,  hududiy  va  mahalliy  tartibga  solish 
ishchilarning  manfaatlarini  ifodalovchi  kasbiy  tashkilot  bilan 
yaqin aloqada va fikr almashish jarayonida yuzaga keladi. Davlat 

---

82 
xizmatchilarining  vazifalari  bu  borada  aniq  va  ravshan  bo‘lishi 
kerak. 
3.  Davlat  hokimiyati  organlari  o‘z  vazifalarini  bajarishda 
ushbu  mintaqaviy  yoki  mahalliy  hokimiyat  manfaatlariga  rioya 
etishi kerak. 
4.  Xodim  o‘z  lavozimiga  mos  kelmaydigan  xatti-
harakatlardan qochishi kerak. 
5. Agar xodim o‘z ishi bilan bog‘liq bo‘lmagan yoki tegishli 
organning  ruxsati  bo‘lmasa,  uning  ishi  bilan  bog‘liq  maxfiy 
ma’lumotlarni oshkor qilmasligi kerak. 
6.  Xodim  qonunga  zid  buyruqlardan  tashqari,  o‘ziga 
yuklangan vazifalarni bajarish uchun mas’uldir  
7.  Xodim  o‘z  lavozimiga  mos  kelmaydigan  faoliyat  bilan 
shug‘ullanishi  mumkin  emas.  Ish  beruvchining  vakolatli  organi, 
agar  xodim  o‘z  ofisiga  zid  bo‘lmasa,  boshqa  joyda  parallel 
ishlamaslikni ta’qiqlashi mumkin emas. 
8.  Shaxsiy  manfaatdor  bo‘lgan  ish  bo‘yicha  mas’ul  ish 
beruvchi bu haqda tegishli organga xabar beradi. 
Deklaratsiyaning keyingi boblarida quyidagilar mavjud: 
Ish beruvchilarning mintaqaviy va mahalliy boshqaruv idoralarida 
javobgarligi. 
Ish haqi. 
Xizmat va ishdan bo‘shatish. 
Intizomiy jazo. 
Mehnat muddati. 
Ishtirok etish huquqi. 
O‘qitish, qayta tayyorlash va malakasini oshirish. 
Shunday qilib, ushbu hujjatning tayyorlanishi Yevropa Ittifo-
qining mintaqaviy va mahalliy boshqaruv organlari muammolarini 
aniq  belgilangan  kadrlar  siyosati  orqali  hal  qilishdagi  qiziqishini 
ko‘rsatadi.