Sabġr tağiyev
Yüklə 289,33 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
SABĠR TAĞIYEV
NAFTALAN NEFTĠ VƏ ONUN BAYTARLTQ TƏBABƏTĠNDƏ ĠSTĠFADƏ EDĠLMƏSĠ
Bakı - 2002 Az-2 T-14 Redaktor: Surxay İmran oğlu Tağızadə
Xəlilov professor Rüstəm Bəhram oğlu Rüstəmov
Akif Əsəd oğlu Əliyev dosent
T-14. Sabir Tağıyev. NAFTALAN NEFTĠ VƏ ONUN BAYTARLIQ TƏBABƏTĠNDƏ ĠSTĠFADƏ EDĠLMƏSĠ "ELM" nəşriyyatı. Bakı-2002. 312 səh.
Monoqrafiyada dünyada yeganə müalicə vasitəsi olan Naftalan neftinin təbabətdə və baytarlıqda işlədilmə tarixindən, geologiyası, kimyəvi təbiəti, fiziki-kimyəvi və müalicə xassələrindən qısa məlumat verilir. Onun insan və heyvan orqanizmində bəzi klinik və fizioloji göstəricilərə, zülalların, nuklein turşularının, lipidlərin, sulukarbonların, mineral maddələrin mübadiləsinə, vitaminlərə, heyvanlarda çoxalma üzvlərinin fəaliyyətinə boy və inkişaf məhsuldarlığına təsirindən bəhs edilir. Əsərdə həmçinin Naftalan neftinin və onun bəzi dərman maddələri ilə qarışıqlarının baytarlıq təbabətində ginekoloji xəstəliklərin müalicəsində tətbiqindən də danışılır. Kitab elmi işçilər, baytar həkimləri, baytarlıq təbabəti ixtisası üzrə təhsil alan tələbələr və Naftalan neftinin problemləri ilə maraqlanan oxucular üçün nəzərdə tutulmuşdur.
2002 ) 07 ( 655 4109040000
qrifli nəşr "ELM" nəşriyyatı. 2002 Tağı-zadə Məşədi Məhərrəm Məmmədtağı oğlu Tağı-zadə Məşədi Məhərrəm Məmmədtağı oğlu 1878-ci ildə Gəncə şəhərində yoxsul sənətkar ailəsində anadan olmuşdur. Ailə vəziyyətinin çətinliyindən atası onu kiçik yaşında məstçi ustasına şagird vermişdir. Həmin ustanın yanında 7 il işlədikdən sonra bu
sənəti mükəmməl öyrənmişdir. O, elmə və maarifə
böyük maraq
göstərmiş, özü
müstəqil olaraq ərəb və fars dillərini öyrənmiş, ədəbiyyatı (xüsusilə şərq poeziyasını) tarix və coqrafiya elmlərinin mükəmməl bilicisi olmuşdur. Yaşadığı dövrdə Gəncədə fəaiiyyət göstərən qabaqçıl ziyalılarla: Məhəmməd Hadi, Abbas Səhhət, Həmid Araslı, Qasım Qənbəroğlu, Cahanbaxış, Qarabağlı Məşədi Mikayd və başqaları ilə sıxı əməkdaşlıq və yaxın dostluq etmişdir. Bütün şüurlu həyatını Azərbaycanın xalqının müstəqilliyi, inkisafı və azadlığına nəsr etmişdir. Gəncə və onun ətraf bölgələrində gizli fəaliyyət göstərən Musavat partiyası və sonralar bu partiyanın nəznində "İttihad" qrupunun fəal üzvü, sədr müavini və partiya biletlərini paylayan olmuşdur. O zaman Sovet rejimi əleyhinə mübarizə aparan, "İttihad" qrupunun fəal üzvü Musavat dövlətinin möhkəmləndirilməsinin, təbliğ edilməsi, müsəlman millətinin birləşib, mövcud quruluşun əleyhinə vahid cəbhə yaradılmasında bilavasitə iştirakına və pantürkist meyilli şəxsiyyət olduğuna görə dəfələrlə (1920, 1924, 1931-ci illərdə) represiyaya məruz qalmışdır. M.M.Tağı-zadə gənc nəslin təhsil almasına bütün varlığı ilə çalışmışdır. Gəncənin bir qrup imkansız gənclərini öz xərci ilə Bakı Dövlət Universitetinə, Bakı pedaqoji institutuna ali təhsil almağa göndərmişdir. Bunlardan son illərə qədər Gəncədə yaşamış Mirzə-Davud Hacıyevi,
3
İzzət Məmmədovu və başqalarını göstərmək olar. Sovet rejiminin təzyiqi onun ömrünün sonuna kimi davam etdirilmiş və 1937-ci ilin represiyasına məruz qalmışdır. 1946-cı ildə doğma vətəninə qayıdan M.M.Tağızadəyə qarşı dövlət tərəfindən göstərilən mənəvi haqsızlıq davam etdirilərək 1949-cu ildə o yenidən Gəncə şəhərindən sürgün edilmiş və 1953-cü ilin noyabr ayında ürək tutmasından qəflətən vəfat etmişdir. 19 yanvar 1989-cu ildə SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyyətinin qərarı ilə ona bəraət verilmişdir. Gəncə və ətraf bölgələrin yaşlı nəsli Məstçi Məşədi Məhərrəm Məmmədtağı oğlunu xalqını sevən, xeyirxah, həmişə imkansızlara əl tutan insan kimi xatirəsini əziz tuturlar.
4 ÖN SÖZ Naftalan nefti Azərbaycan Respublikasının təbii sərvətləri içərisində mühüm yer tutur. Bü dünyada naftalan nefti yataqlarının ancaq Azərbaycanda olması və naftalan neftinin tərkibində bioloji fəal və müalicə təsirli maddələrin zənginliyi ilə əlaqədardır. Naftalan neftinin göstərilən xassələri onun ta qədimdən xalq təbabətində istifadə olunmasına səbəb olmuşdur. Ona görə də bu preparatın öyrənilməsi XX əsrin əvvəllərindən başlayaraq, istər təbii elmlər baxımından- geoloji cəhətdən, istərsə də tibbi və baytarlıq təbabətində müalicə vasitəsi kimi istifadə edilməsinə görə həmişə tədqiqatçıların böyük marağına səbəb olmuşdur. Təbii sərvətlərin öyrənilməsi proqramı üzrə Respublika alimləri naftalan neftinin tətbiqi sahəsində hərtərəfli məqsədöynlü tədqiqatlar aparmışlar. Bu məqsədlə 1963-cü ildə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Akademiyasında, baytarlıq fakultəsinin nəznində naftalan neftinin öyrənilməsinə dair
problem laboratoriyasının yaradılması zəruri hesab edilmişdir. Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının dosenti, baytarlıq elmləri namizədi, baytarlıq təbabəti fakultəsinin dekanı Sabir Məhərrəm oğlu Tağıyevin naftalan neftinin baytarlıq təbabətində öyrənilməsi sahəsində apardığı tədqiqatlar xüsusi və önəmli yer tutur. S.M.Tağıyev problem laboratoriyada və fəaliyyət göstərdiyi kafedrada apardığı tədqiqatlar əsasında naftalan neftinin kənd təsərrüfatı heyvanlarının ginekoloji xəstəliklərində, toyuqların yumurta məhsulunun artırılması və qısırlıqla mübarizədə müalicə vasitəsi və bioloji fəal təsirli maddə kimi hərtərəfli öyrənilmişdir. S.M.Tağıyev yüksək metodiki səviyyədə apardığı tədqiqatların və naftalan nefti problemi üzrə digər tədqiqatçıların elmi işləmələri nəticələrinin məcmuu, yazdığı "Naftalan nefti və onun baytarlıq təbabətində- istifadə edilməsi" monoqrafıyasında öz əksini tapmışdır. Kitabı oxuyarkən ilk növbədə müəllifın problemi hərtərəfli bilən və yüksək yaradıcılıq qabiliyyətinə malik olan tədqiqatçı olmağını göstərir. Monoqrafıyanın ilk fəsillərində naftlan neftinin müalicə vasitəsi kimi istifadə edilməsi tarixindən, onun geologiyası, kimyəvi tərkibi, fıziki kimyəvi xassələri, tibbi və baytarlıqda işlədilməsi barədə geniş məlumatlar verilir. Bu məlumatlar
5 kitabdan istifadə edən mütəxəssis, tədqiqatçı, və adi oxucuda naftalan nefti haqqında ümumi təsəvvür yaradır, eyni zamanda naftalan neftinin gələcəkdə öyrənilməsi perspektivlərini aydınlaşdırır. Monoqrafıyada şəxsi tədqiqatlara və digər alimlorin elmi işləri əsasında naftalan neftinin dəri, cərrahi, ginekoloji və digər xəstəliklərdə müalicə səmərəsi və onun baytarlıqda qiymətli müalicə vasitəsi və perspektvli olması göstərilir. Naftalan neftinin işlədilməsi qaydalarından dozası və tətbiq edilmə qədərindən asılı olaraq heyvanlarda qanın morfoloji və biokimyəvi tərkibinə, bəzi kliniki göstəricilərə təsiri tədqiqatların nəticələrinə əsasən ətraflı şərh edilir. Naftalan neftinin azot, lipid, karbohidrat, mineral maddələr mübadiləsinə və vitaminlərə təsirinin öyrənilməsi sahəsində S.M.Tağıyev geniş tədqiqatlar aparmışdır. Müəyyən edilmişdir ki, naftalan nefti kiçik dozada, maddələr mübadiləsinə əsasən müsbət təsir edir, lakin nisbətən yüksək dozalarda isə müəyyən dəyişiklərə səbəb olur. Bu dəyişiklər preparatın işlədilməsi dayandırıldıqdan sonra tezliklə bərpa olunur ki, bu da naftalan neftinin orqanizm üçün zərərli olmamasını göstərir. Naftalan neftinin öyrənilməsində ən qiymətli elmi nəticə onun heyvan orqanizminə toyuqların timsalında müxtəlif orqan və toxumlarda nuklein turşularının miqdarına təsirinin müəyyən edilməsidir. Bu prosesdə ən müsbət nəticə naftalan neftinin kiçik dozada işlədilməsində müşahidə edilir. S.M.Tağryev laboratoriya və kənd təsərrüfatı heyvanları üzərində apardığı təcrübələri göstərmişdir ki, naftalan nefti heyvanlarda çoxalma üzvlərinə müsbət təsir göstərir. Bu isə preparatın tərkibindəki follikulinə bənzər fəal bioloji maddələrin cinsiyyət üzvlərinin funksiyasına stimullaşdırıcı təsir göstərməsi ilə izah edilir. Alınan nəticələr öz növbəsində naftalan neftinin tətbiqinin heyvandarlığın inkişafında və
onların məhsuldarhğının /ət, yumurta/ artırılmasında rolunu və elmi- təcrübəvi əhəmiyyətini göstərir. S.M.Tağıyev və digər tədqiqatçıların elmi işləmələri əsasında naftalan nefti və onun bəzi mikrobəleyli preparatlarla /furasilin, rivanol, naqanin və s./ qarışıqlarının balalıq və balalıq yolunun müxtəlif iltihablı proseslərində müalicə səmərəsinin olması müəyyən edilmiş və geniş təsərrüfat sınaqından keçirilmişdir. Aparılan uzun illərin tədqiqatlarının nəticələri monoqrafıyada öz əksini tapmışdır. Monoqrafıyanın daha geniş oxucu kütləsini cəlb etməsi
6 bir də onunla izah edilə bilər ki, əsərin xülasəsinin tərcüməsinin rus və ingilis dillərində verilməsidir. Beləliklə, S.M.Tağıyevin "Naftalan nefti və onun baytarlıq təbabətində istifadə edilməsi" adlı monoqrafıyası yüksək qiymətli elmi əsər olmaqla Azərbaycanın təbii sərvəti olan naftalan neftinin təbabətdə və baytarlıq təcrübəsində geniş istifadə edilməsi sahəsində çox dəyərli elmi vəsaitdir. Monoqrafiya nəinki baytarlıq elminə, ümumiyyətlə Azərbaycan elminə böyük töhfədir. Biz əminik ki, praktiki baytar və tibbi işçiləri, tədqiqatçdar, təbiətlə maraqlanan geniş oxucu kütləsi bu qiymətli monoqrafiyadan istifadə edəcəkdir. Azərbaycan Respublikası Dövlət Mükafatı Laureatı, Azərbaycan Milli Akademiyasının Həqiqi üzvü, Rusiya Kənd Təsərrüfatı Emlər Akademiyasının Akademiki Yaqub Hacıyev
7 Azərbaycan Demokratik Respııblikasının yaradılmasına həyatını fəda etmiş atam Tağızadə Məşədi Məhərrəm Məmmədtağı oğlunun əziz xatirəsinə həsr olunur
Giriş Son
illər Sovet
dövlətinin dağılması ilə Respublikamızda baş verən hadisələr, xalq və kənd təsərrüfatlarında, həmçinin əhalinin yaşayışında çox ağır vəziyyət yaratmışdır. Müstəqil, suveren Azərbaycan Respublikasının iqtisadiyyatını qısa müddətdə yüksəltmək üçün hər bir vətənpərvər azərbaycanlı əlindən gələni əsirgəməməlidir. Əhalinin heyvandarlıq məhsulları ilə, yüngül sənayeni xammalla təmin etmək üçün heyvandarlığı və quşçuluğu inkişaf etdirmək və onların məhsuldarlığını artırmaq, keyfıyyətini yaxşılaşdırmaq tələb olunur. Zoobaytar mütəxəssislərinin və bu sahədə çalışan alimlərin ümdə vəzifəsi heyvanların qısırlığı ilə və az məhsuldar toyuqlarla mübarizəyə yönəldilməlidir. Buna nail olmaq üçün heyvan və quşların cinsiyyət üzvlərinin normal fəaliyyətini bərpa ecmək lazımdır. Məlumdur ki, cinsiyyət vəzilərinin fızioloji fəaliyyəti hipofızin honodotrop funksiyası ilə tənzimlənir. Endogen estrogenlər lüteniləşdirici hormonun ifrazını stimullaşdırdığı halda, follikulinstimullaşdırıcı hormonun sekresiyasını ləngidirlər. Kənd təsərrüfatı heyvanlarında cinsiyyət üzvlərinin fəaliyyətini yüksəltmək, balavermə və məhsuldarlığını artırmaqda müxtəlif təbii və sintetik estrogenlərdən və farmokoloji preparatlardan-sinestrol, follikulin, boğaz madyan qanın zərdabı (BMZ), pituitrin və qeyrilərindən geniş istifadə edilir. Lakin bu preparatların hazırlanma texnologiyası xüsusi şərait, avadanhq, qurğular, kapital qoyuluşu tələb edir. Bu məqsədlə təbiətin bütün dünyada- yalnız Azərbaycana bəxş etdiyi yeganə müalicə vasitəsi olan naftalan neftindən istifadə edilməsi daha əlverişlidir. Naftalan nefti çox qədim zamanlardan insanlar tərəfındən istifadə olunmağa başlanmışdır. XX əsrin əvvəllərində onun kimyəvi təbiətinin öyrənilməsinə (Y.H.Məmmədəliyev, K.A.Krassuski, A.İ.Sarançuk, A.S.Velikovski və başqaları), insan və heyvan
8
orqanizminə təsirinin (A.İ.Qarayev, A.Z.Babayev, Ə.S.Həsənov, R.K.Əliyev, T.H.Paşayev, M.A.Əlizadə, H.İ.Səfərov, Q.B.Xəlilov, Y.Y.Babayev, H.K.Abbasov və qeyriləri) və
müalicə xassələrinin tədqiqinə (V.A.Aleksandrov, İ.S.Qinzburq, B.A.Eyvazov, Z.M.Məmmədov, M.C.Əfəndiyev və digərləri) başlamışdır. 1938-ci ildə Bakıda Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Kurortologiya və Fiziki Üsullarla Müalicə İnstitutunda, 1965-ci ildə Naftalan kurortunda professor T.H.Paşayevin təşəbbüsü ilə naftalan neftinin öyrənilməsi ilə məşğul olan elmi-tədqiqat laboratoriyası yaradılmışdır. Respublikanın bir sıra elmi-tədqiqat və tədris institutlarının klinika və laboratoriyalarında naftalan neftinin hər tərəfli tədqiqinə diqqət artırılmışdır. Müəyyən edilmişdir ki, naftalan neftinin tərkibindəki steroid təbiətli estrogen, follikulinəbənzər birləşmələr cinsiyyət üzvlərinin xüsusi ilə yumurtalıqların fəaliyyətini gücləndirir. İlk dəfə təbabətdə ginekoloji xəstəliklərin müalicəsində naftalan neftini dövrünün körkəmli alimi F.İ.İlin sınaqdaq keçirmiş və 1935-ci ildə Moskva ginekoloqların ümumittifaq qurultayında müsbət təsirə malik olmasını bəyan etmişdir. Sonralar bu və digər istiqamətlərdə geniş elmi-tədqiqat işləri Y.H.Məmmədəliyev, A.İ.Qarayev, T.H.Paşayev, Z.M.Məmmədov, A.İ.Malinovski, A.İ.Atayev, Y.Q.Heller, A.A.Keodakov, M.K.Mahmudbəyova, F.A.Dıxno-Lebzon, A.M.Keylis, M.A.Pənahi, V.İ.Solovyov, S.Ə.Quliyeva və başqalan apararaq, naftalan neftinin təsir mexanizmini, eləcədə tibb ginekologiyasında və başqa sahələrdə əlverişli, güclü təsirə malik olmasını əsaslandırmışlar. Onlar sübüt etmişlər ki, naftalan nefti iltihab əleyhinə, follikulinəbənzər xassəli, ağrı azaldıcı, yumşaldıcı, asan sorulan və ucuz başa gələn dərmandır. Bu təklikdə və digər farmakoloji preparatlarla birlikdə müvəffəqiyyətlə istifadə edilir. Təbabətin digər sahələrində də naftalan neftinə aid geniş, dərin tədqiqatlar aparılmış və gözəl nəticələr almmışdır. Buna görədir ki, hazırda Azərbaycan Respublikasınm Naftalan qəsəbəsində ilboyu fəaliyyət göstərən dünya şöhrətli kurort yaradılmışdır. Naftalan neftinin təsirli müalicə vasitəsi olması və tibbidəki nailiyyətləri baytarlıq sahəsinin alimlərinin də diqqətini cəlb etmişdir. İlk dəfə Bakı Baytarlıq Klinikasında 1938-ci ildə bir neçə xəstə üzərində naftalan nefti sınaqdan keçirilmişdir. 1941-1942-ci illərdən başlayaraq Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Akademiyasında da xüsusi Elmi-Tədqiqat laboratoriyası yaradılmışdır və bu sahədə elmi-tədqiqat işləri
9
ilə məşğul olmuşlar. 1963-cü ildə professor H.M.Hacıyevin təşəbbüsü ilə xüsusi elmi-tədqiqat problem laboratoriyası açdaraq, naftalan neftinin geniş tədqiqinə başlanmışdır. Hazırda naftalan nefti baytarlıq təbabətində xəstə heyvanların yoluxmayan daxili, cərrahi, ginekoloji, dəri xəstəliklərinin müalicəsində geniş
istifadə olunur.
A.H.Qədimov, H.M.Hacryev, İ.M.Əzimov, S.M.Tağıyev, Y.Y.Babayevin bu istiqamətdə apardıqları tədqiqatları xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Naftalan neftinin heyvan orqanizminə təsirinin öyrənilməsində H.İ.Səfərov, Q.B.Xəlilov, Y.Y.Labayev, H.K.Abbasovun və başqalarının işləridə diqqətə layiqdir. Biz baytarlıq ginekologiyasında naftalan neftinin müalicə təsirini öyrənərək müəyyən etmişik ki, onun furasilin və rivanolla qarışıqları inəklərin vakinit və metritinin müalicəsində ən sərfəli dərman maddəsidir. Baytarlıq təbabəti sahəsində çalışan alimlərin tədqiqatlarıda sübut etmişdir ki, naftalan neftinin spesifik müalicə təsiri onun tərkibindəki steroid təbiətli maddələrlə sıx əlaqədardır. Naftalan neftinin belə birləşmələrlə zənginliyi, təcrübələrimizin nəticələri əsas vermişdir ki, onun kənd təsərrüfatı heyvanları və quşlarının cinsiyyət üzvlərınin funksiyasına təsiri eksperimental yolla araşdırılsın. Bu kitabda uzun illər apardığımız tədqiqatların nəticələrini ilk dəfə azərbaycan dilində yığcam şəkildə şərh etməyə çalışmışıq. Kitaba naftalan neftinin geologiyası, fıziki-kimyəvi xassələri, tibbidə və baytarlıqda işlədilmə tarixi, insan və heyvan orqanizminə təsiri və mexanizmi, kənd təsərrüfatı heyvanları və quşlarının çoxalma üzvlərinin fəaliyyətinə, klinik fızioloji göstəricilərinə, boy və inkişafına, ət və yumurta məhsuldarlığına, alınan yumurtalardan cücə çıxımına, onların nəsilvermə, kürtdüşmə instiktinə təsiri və qeyri məsələlər elmi əsaslarla müasir səviyədə təsvir edilmişdir. Kitab nadir müalicə vasitəsi olan naftalan nefti problemi ilə maraqlananlar üçün nəzərdə tumlmuşdur.
10
M Ü N D Ə R Ġ C A T səh. Ön söz 4 I FƏSĠL. Naftalan neftinin müalicədə işlədilmə tarixindən 9 1.Naftalan neftinin tibbidə işlədilməsi 9 2.Naftalan neftinin baytarlıq təbabətində işlədilməsi 15
II FƏSĠL. Naftalan neftinin geologiyası, kimyəvi təbiəti və fıziki-kimyəvi xassələri 18 III FƏSĠL. Naftalan neftinin insan və heyvan orqanizminə təsiri və müalicə xassələri 22 1.Naftalan neftinin insan və heyvan orqanizminə təsiri
22 2.Naftalan neftinin müalicə xassələri 28
2.1. Naftalan neftinin dəri xəstəliklərinin müalicəsində işlədilməsi 30
müalicəsində işlədilməsi 31
müalicəsində işledilməsi 32 3.Qoyunlarda işkənbənin yığılma fəaliyyətinə təsiri
35 4.Toyuq, dovşan və qoyunlarda qanın morfoloji tərkibinə təsiri 41
neftinin təsiri 59
neftinin təsiri 60
60
6.1.1.Zülal mübadiləsinə naftalan neftinin təsiri 63 6.1.2.Nuklein turşularının mübadiləsinə naftalan neftinin təsiri 93
təsiri 118 6.3.Karbohidrat mübadiləsinə naftalan neftinin təsiri 133 6.4.Mineral maddələrin mübadiləsinə naftalan neftinin təsiri 135 6.5.Vitaminlərə naftalan neftinin təsiri 142 IV FƏSĠL. Heyvanlarda çoxalma üzvlərinin fəaliyyətinə naftalan neftinin təsiri 144 308
l.Ağ siçanlarda balalığın inkişafına naftalan neftinin təsiri 144
2.Cinsiyyətcə yetişməyen ağ siçanların yumurtalığınınkütləsinə naftalan neftinin təsiri
146 3.Cinsiyyətcə yetişmeyen dovşanların çoxalma üzvlərininfəaliyyətinə naftanan neftinin təsiri 148
4.Qoyunların sidiyində ve qan zerdabında honadotron hormonun miqdarına naftalan neftinin təsiri
152 5.Çoxalma üzvlərinin funksiyasının stimullaşdırılmasına naftalan neftinin təsiri 155
yolununrolu 155
baş veren struktur dəyişiklər 157 5.3.Quşların çoxalma üzvlərinin fəaliyyətinə naftalan neftinin təsiri 170 5.3.1.Yumurtalıq və yumurtalıq yolunun inkişafına təsiri
170 5.3.2.Toyuq yumurtasının nəsilartırma qabiliyyətinə naftalan neftinin təsiri 176
neftinintəsiri
5.4.Törədici qoçların toxumunda bəzi lipidlərin və mineral maddələrin miqdarına naftalan neftinin tesiri 180
181
5.4.3.Törədici buğaların toxumunda mineral maddələrin miqdarına təsiri 184
V FƏSĠL. Heyvanların boy və inkişafına naftalan neftinin təsiri 190 l.Siçanların canlı kütləsinə naftalan neftinin təsiri190 2.Dovşanların canlı kütləsinə naftalan neftinin təsiri
193 3.Toyuqların canlı kütləsine naftalan neftinin təsiri195 4.Toyuqların əsas ölçülərinə naftalan neftinin təsiri196 5.Təcrübə toyuqlarının yumurtalarından çıxmış cücələrin canlı kütləsinə naftalan neftinin tesiri 198 6.Təcrübə toyuqlarının yumurtalarından çıxmış cücələrin 4-cü qanad lələyi və əsas ölçülərinə naftalan neftinin təsiri 199
309 7.Qoyunların canlı kütləsinə naftalan neftinin təsiri200 VIFƏSĠL. Toyuqların məhsuldarlığına naftalan neftinin təsiri 204 l.Toyuqların yumurta məhsuluna naftalan neftinin təsiri
204 2.Toyuqların yumurtasının kütləsinə və ölçülərinə naftalan neftinin təsiri 207
naftalan neftinin təsiri 209
təsiri
222
baytarlıqtəbabətində ginekoloji xəstəliklərin müalicəsində tətbiqi 226 1. Naftalan neftinin və qarışıqlarının bakteriostatik və baktcriosid təsiri 226 l.l.Balalıq axıntısının mikroflorasına naftalan neftinin tesiri 226
furasilin qarışığının təsiri 227
rivanol qarışığının təsiri 229
Balalıq və balalıq yolu iltihablarının müalicəsində naftalan neftinin və onun qarışıqlarının tətbiqi 230
231
furasilin qarışığı ilə müalicəsi 234
rivanol qarışığı ilə müalicəsi 236
qarışıqları ilə müalicəsi 238 2.7.Camışlarda vaginitin naftalan nefti və onun qarışıqları ilə müalicəsi 239
qarışıqları ilə müalicəsi 241
mübarizedə naftalan neftinin işlədilməsi 243
310
ÜMUMĠ NƏTĠCƏ 248
ветеринарной медицине 260 The Naphtalan oil and application in veterinarian medicine 275 Ədəbiyyat siyahısı 288 311
Çapa imzalanmış: 25.03.2002 Formatı:60x90 1/16.Tirajı:1000 ədəd Həcmi:19,5 çap vərəqi. Sifariş: 27
ofset üsulu ilə çap edilmişdir.
Sabir Tağıyev (Sabir Məşədi Məhərrəm oğlu Tağıyev)
(Azərbaycan dilində)
Yüklə 289,33 Kb. Dostları ilə paylaş:
|