Sadə riyazi təsəvvürlərin formalaşması metodikası

8.Böyük qrupda fəzaya görə səmtləşmənin öyrədilməsi.
Böyük qrupda sol və sağ əlləri bir-birindən ayırmaq, əşyaların özündən hansı tərəfdə olduğu yerin istiqamətini təyin etmək bacarığı möhkəmləndirilir. Bu məqsədlə “Tap görək kim harada dayanır!”, “Tap görək nə haradadır!” və s. oyun-çalışmaları verilir.
Orta qrupda olduğu kimi u.aqlar əks istiqamətləri ayırmaqda çalışırlar, lakin tapşırıqlar mürəkkəbləşdirilir. Bu onda ifadə olunur ki, təklif olunan əşyaların miqdarını artırırlar. Bu qrupda uşaqlar tədriclə onlardan daha uzaq məsafədə yerləşdirilmiş istənilən əşyaların olduğu yerin istiqamətini, səmtini müəyyən etməyi öyrənirlər.
Uşaqlara nəinki əşyaların onlardan hansı istiqamətdə olduqlarını təyin etməyi, həm də göstərilən situasiyaları müstəqil yaratmağı öyrədirlər: “Elə dayan ki, Lalə səndən qabaqda, Jalə isə səndən arxada qalsın!”, “Elə dayan ki, səndən solda stol, səndən sağda isə yazı taxtası olsun!”
Göstərilən istiqamətdə hərəkət etmək bacarığının inkişaf etdirilməsi.
Böyük qrupda göstərilən istiqamətdə hərəkət etmək, gediş, qaçış vaxtı hərəkət istiqamətini dəyişmək bacarığının təkmilləşdirilməsinə böyük diqqət verirlər.
Tərbiyəçi musiqi və fiziki mədəniyyət məşğələlərində hərəkət istiqamətini dəqiq vermək məqsədilə bu sözlərdən istifadə edir: yuxarıya, aşağıya, qabağa (irəli), sağa (sola), yanında, arasında, qarşısında və s. uşaqların özündən səmtləşmək bacarığına istinad edərək , tərbiyəçi onlara göstərilən istiqamətdə hərəkət etməyi öyrədir.
Riyaziyyat, fiziki mədəniyyət, musiqi məşğələlərində, məşğələdən kənar vaxtlarda, əsasən gəzinti zamanı göstərilən istiqamətdə hərəkət etmək bacarığını möhkəmləndirmək məqsədi ilə didaktik və hərəkətli oyunlar verilir: Məs. “Hara getsən, nə taparsan”, “Əşyanı tap”, “Bayrağı tap”, “Səyahət” oyunlarını keçirlər. Bu oyunlarda uşaq gizlədilmiş oyuncağı tapmalıdır. Lakin indi uşağa fəal hərəkət prosesində istiqaməti dəyişmək təklif edilir. Məs. Stola qədər get, sağa dön, otağın küncünədək get, sola dön, pəncərəyədək get və orada oyuncağı tap. Əşyanın adı ancaq uşaq istiqaməti tamamilə dəyişdikdən sonra deyilməlidir. əks halda uşaqlar göstərilən istiqaməti yox, ancaq əşyanı əsas götürəcəklər.
Belə oyunları kiçik meydançada keçirmək məqsədəuyğundur, tədriclə böyük sahəni tuta bilər.
Tədriclə səmtləşməyə aid tapşırıqların miqdarını artırırlar, əvvəllər uşaqlar ancaq qoşa istiqamətləri – irəli-arxaya (qabağa-dala), sağa-sola. Təyin edirlərsə, sonralar istiqaməti istənilən qayda ilə verirlər: irəli-sağa, sağa-geriyə və s.
Sağa və sola istiqamətini öyrətmək məqsədi ilə “Küçəni düzgün keçərsən – təzə evə düşərsən, səhv edərsən – köhnəsində qalarsan”, “Paketi ötür” oyunlarından istifadə edilir.
Bu oyunlarda tapşırıq bundan ibarətdir ki. hər bir uşaq sağ tərəfə gedərəksəkidən düzgün keçsin, yaxud küçəni keçərkən əvvəlcə sola baxsın, sonra küçənin ortasına qədər gəlib sağa baxsın.
Gözübağlı halda hərəkət istiqamətini tapmağa aid çalışmalar faydalıdır, burada “Atı yemlə”, “Barabanı çal-çal”, “öz nişanını tap” oyunlarından nümunə gedişə əsaslanmaq lazımdır. Bunlar oxşar oyunlardır. “öz nişanını tap” oyununun gedişi belədir: Divar boyunca həndəsi fiqur modellərini düzürlər. Əvvəlcə aparıcı uşaq tərbiyəçinin dediyi fiqura yaxınlaşır. Conra isə gözübağlı halda modellər düzülən divara tərəf qayıdır və əllərini toxundurmaqla lazımı fiquru tapır.
Fəzada səmtləşərkən uşaqlarda səs siqnalına reaksiya cəldliyini və dəqiqliyi inkişaf etdirirlər. Məs. “Zınqırovla gözübağlıca”, “Səs haradan gəlir”və s.