Ijtimoiy ish xodimi mijoz bilan ishlashda quyidagi jihatlarni e’tibor olishi maqsadga muvofiq: 1. Mijozga nisbatan shaxsiy murojaatning yo‘qligi. Bu juda katta masofani, emotsional sovuq aloqani talab etadi. Mijozga ismi bilan murojaat eting. 2. Mijozga maxsus va tushunarsiz so‘zlarni qo‘llash. Mijoz bilan ijtimoiy ishchi bo‘lgan suhbatda tushunarsiz so‘zlarni izohlarsiz qo‘llash ular orasidagi ishochli muloqotni buzilishiga olib keladi. Mijozga tushunarli tilda gapiring! 3. Kasbiy o‘zaro ta’sirdan maishiyga o‘tish.Mijoz va ijtimoiy ishchi o‘zaro munosabatida inson sifatida emas, prfessional sifatida refleksiya qilish. Aks holda maslahat mohiyatiga ko‘ra “oshxonadagi suhbatlarga” aylanadi. Kasbiy ta’sirlaning! 4. Boshqa insonlar fikriga doimiy appelyatsiya. Maslahatli aloqa maqsadi inson fikrini aniqlash uning xal qilish yo‘llari mantig‘ini aniqlash. Bu haqda boshqa insonlar nima deb o‘ylashi haqida mijozdan so‘ramang, uning pozitsiyasini aniqlang. 5. Muammoni haddan tashqari tez aniqlash.Sabrsizlikni namoyon etmaslik. 6. Mijoz qadriyatlarini qabul qilmaslik. Qadriyatlarni qabul qilish ularni so‘zsiz qo‘llab quvvatlash anglatmaydi. Biroq maslahatchi mijoz hayotida qadriyatlar asosiy ahamiyatni egallashi va uning shaxsiy mohiyatini anglatishini tushunadi. Mijozga uning qadriyatlar tizimi xalaqit etadimi uni o‘zi hal etishi zarur. 7. Yuqoridan qarash. Yuqoridan qarash “yuqori inson” sifatida maslahatchini o‘zini tutayotgandek ko‘rinadi – hamma narsani biladigan va barcha narsaga qodirdek. Mijoz bilan teng pozitsiyada bo‘ling. Ijtimoiy ish xodimidan quyidagi taqiqlangan usullarni farqlashi talab etiladi: - qaror qabul qilish – fikr bildirish.
- fikr bildirish suhbatdoshni o‘z-o‘zini baholashni pasaytiradi.
- fikr bildirish-inkor etish.
1. Qaror qabul qilish – fikr bildirish – qachonki ijtimoiy ishchi mijozga nisbatan qaror qabul qilishda ishonchsizlik namoyon etsa va uchun mustaqil o‘zi qaror qabul qilish. Bu quyidagi ko‘rinishda:
- buyruq, farmonni ijro etish. Ijtimoiy ishchi mijozga nima qilishi haqida buyruq beradi. U mijoz irodasini cho‘ktiradi, uni mustaqil harakat qilishidan, tanlash imkoniyatidan mahrum etadi;
- tahdid, ogohlantirish, ishontirish. Ijtimoiy ishchi mijozni ogohlantirgan holda, uning harakatlari oqibati nima bo‘lishi haqida hokimlikni qo‘llaydi;
- o‘rgatish, axloqlashtirish. Ijtimoiy ishchi unga qanday yo‘l tutishni, o‘z axloqiy prinsiplarini qo‘llashni majburlaydi;
- qaror qabul qilishda takliflar, maslahatlar. Ijtimoiy ishchi uning muammolarini hal qilish haqida mijozga gapirish.
