Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev

. Zarafshon qo‘riqxonasidagi mavjud qushlar turlari.
3-ob’ekt. Buxoro bug‘usi 
 

---

228 
Hurmatli ekskursantlar! Endi Buxoro bug‘usi bilan tanishishni boshlasak! 
Marhamat!Buxorobug‘usi, 
xalqtilida«xongul» (xonguli) nomibilantanilgan, 
kattavachiroylihayvondir. 
100 
yiloldinbundaybug‘ularniO‘zbekistonningbarchahududlaridauchratishmumkinedi. 
1960-yillargakelib, 
Buxorobug‘ularinifaqatginaayrimqo‘riqxonalarhamdahayvonotbog‘laridauchratishi
mkonibo‘ldi. 
Hozirgikundagihisob-kitoblargaqaraganda, 
Buxorobug‘ularingsoni 
1000 
tanitashkiletadi. 
Buhayvonbugungikundayo‘qolibborayotganturhisoblanib, 
ButunjahonqizilkitobihamdaO‘zbekistonqizilkitobigakiritilgan. 
Buhayvonlarniovqilishqonunbilantaqiqlangan.
Zarafshonqo‘riqxonasiningg‘ururibuBuxorobug‘usidir. O‘rg‘ochibug‘uning 
vazni 
300 
kilogrammgachabo‘ladi. 
Shoxlariharyilo‘zgaribboradi. 
Tanarangiochkulrang,mallarangbo‘lib, 
uningrangiqishganisbatanyozdaerkinlashadi. Oyoqlaritanarangiganisbatanochroq. 
Yangitug‘ilganbug‘ularochroqrangdabo‘lib, 
ularningtanaqismiyontomonlaridaoqdog‘laribo‘ladi. Kichikbug‘uchalarningbo‘yi 
60 santimetrnitashkiletadi. Tanasiningog‘irligiesa 9 kilogrammnitashkiletadi.
100 
yillar 
avval 
Buxorobug‘ulariniO‘zbekistonningbarchahududdaridauchratishmumkinedi. 
UlarAmudaryovaSirdaryodaryolariningto‘qayzorlaribo‘ynidaingichkayo‘lbo‘ylab 
yashashadi. 
Qishloqxo‘jaliginingjadalrivojlanishi, 
to‘qayzorlarningdaryoyoqasidanyuqotilishi, 
chorvamollariningko‘payishi, 
bug‘doyzorlarni 
kengaytirishvatartibgaolinmaganovchiliknatijasidaularningpopulyatsiyasi 
XIX 
asrga 
kelib 
kamayib 
ketdi. 
1990-yilga 
kelib, 
butun 
dunyodaBuxorobug‘ulariningsoni 
300-350 
tanitashkiletdi. 
Hayvonlarningbuturiyo‘qolishxavfiostida 
bo‘lib, 
Qizil 
kitobga 
kiritildi. 
Shundankeyin, 

---

229 
Buxorobug‘ulariyashaydiganqo‘riqxonalarhamdabuyurtmaxonalargaXalqaroekolo
gik tashkilotlar tomonidan amaliy yordamko‘rsatildi.
2006 
yil 
12 
-sentyabrdan 
16-
sentyabrgaqadarZarafshonqo‘riqxonasidabirqatorekologiktadbirlaro‘tkazildi. 
Butadbir«Poisk»nodavlatnotijorattashkilotitashabbusibilantashkiletilib, 
uZarafshonqo‘riqxonasima’muriyatihamda«Eremurus»ekologikklubiko‘magidatas
hkiletildi.
Shuningdek, 16-sentyabrkuniqo‘riqxonadato‘qayo‘tihamdamajnuntoldaraxti 
barglariterimibo‘yichaaksiyatashkiletilib, 
aksiyaningmaqsadiBuxorobug‘ulari 
uchunqishmavsumigayemishjamlashbo‘ldi. Ayrimbug‘ularmaxsus maydonchada 
saqlanib, 
ularningqishmavsumidaovqatlanishinitashkiletishmuhimmasalaetibbelgilangan. 
Shuningdek, Butunjahonyovvoyitabiatnisaqlabqolishfondi (WWF)tashabbusibilan 
qo‘riqxonagaqo‘shimchaozuqalarhamolibkelindi.
Bug‘ulargako‘rsatilayotganyordamnikuchaytirishmaqsadida, 
seminarlardaengfaolishtiroketganyoshlartaklifetildi. 
Ularyemishjamlashbo‘yicha 
o‘zlarininghissalariniqo‘shdilar. 
(Ekskursantlarga qo‘riqxonadagi Buxorobug‘ularini tomosha qilish va rasmga 
tushishlari uchun 2 daqiqa vaqt beriladi. Savollarga javob beriladi). 
11.3-rasm.