Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev

Ekskursiya xizmati jarayonida ob’ektlarni ko‘rsatish
ketma-ketligi. 
 
Ekskursiya xizmatida ob’ektlarni ko‘rsatishning vazifasi quyidagilarda 
namoyon bo‘ladi: 

ekskursantlar qarshisidagi ob’ektlarni ko‘rsatish; 

saqlanmagan ob’ektlarni ko‘rsatish(faqatgina rasmlarda saqlanib 
qolgan); 

shu joyda bo‘lib o‘tgan voqealarni ko‘rsatish, ekskursantlar ko‘z oldiga 
jonlantirish; 

tarixiy shaxsning (yozuvchi, rassom, harbiy) hayot faoliyatini ko‘rsatish; 

tasvirlanayotgan voqea davrida ob’ekt qanday bo‘lganligini ko‘rsatish. 
Ekskursiya xizmati ob’ektlarini ko‘rsatish jarayoni samarali bo‘lishi uchun 
ma’lum shart-sharoitlarni talab qiladi: 

to‘g‘ri tanlangan ko‘rsatish nuqtasi; 

to‘g‘ri tanlangan ko‘rsatish vaqti; 

mavzudan yiroq ob’ektlardan diqqatni chalg‘itish imkoniyatining 
mavjudligi; 

ekskursantlar harakatini to‘g‘ri yo‘naltirish; 

gidning bilim va ko‘nikmasi; 

ekskursantlarning ob’ektlarni kuzatishga tayyorligi. 
Me’moriy yodgorliklarni ko‘rsatishning o‘ziga xos jihatlari mavjud bo‘lib, 
ularni old tomondan(fasad) ko‘rsatmagan ma’qul. Bunda ko‘rsatish jarayoni 
Ob’ektlarni ko‘rsatish 
Mushohada 
Tomosha qilish 
Passiv 
qabul qilish 
Ob’ektlarni diqqat 
bilan kuzatish 
Maxsus usullar bilan 
malakali mutaxassis gid 
rahbarligida ob’ektlarni 
ko‘rib chiqish 

---

116 
manzarali bo‘lishi mumkin, lekin me’moriy emas. Yodgorlikning uch o‘lchami 
ham (uzunligi, balandligi, chuqurligi) ko‘rinishi uchun yondan ko‘rsatish 
maqsadlidir. Masalan, Ichan Qal’adagi Kalta Minorni (Xorazm viloyati) ertalabki 
quyosh nurlari urib turganda ko‘rsatib bo‘lmaydi, chunki yorug‘lik minoraning 
ranglarini, salobatini o‘chiradi. Minoraning me’moriy o‘zigaxosligini tomosha 
qilishi uchun ekskursantlar uni atrofidan aylanishiga to‘g‘ri keladi. 
Ekskursantlarga nisbatan uzoqroqda joylashgan ob’ektlarni yoki me’moriy 
ansambllarni (masalan, «Registon»maydoni, «Shohi Zinda» majmuasi) 
ko‘rsatishning o‘ziga xos jihatlari bor. Bu yerda ob’ektlarni ko‘rsatishning 
panoramali usulini qo‘llash maqsadlidir. Ekskursantlar ongida ob’ekt to‘g‘risida 
tasavvur uyg‘onishi uchun ular ob’ektga bir necha marotaba ko‘z tashlashlari kerak 
bo‘ladi. Ushbu jarayonni gid o‘z ko‘rsatmalari bilan yo‘naltiradi.
 
 

---

117 
7.1-jadval