2-diagramma. Korxonaning 2015-2017 yillarda moliyaviy faoliyat bo'yicha xarajatlari
III-bob. Parrandachilik korxonalarida xarajatlar auditini tashkiliy va
metadalogik jihatlari
3.1 Parrandachilik korxonalarida xarajatlar auditining manbalari va audit
o'tkazish ketma-ketligi
Parrandachilik korxonalarida xarajatlar auditini o’tkazishda audit qilish
uchun manba bo’lib korxonaning quyidagi xujjatlari hisoblanadi .
-Korxonaning moliyaviy hisobotlari
-Xarajatlarni hisobi yuritiladigan hisob registrlari
-Xarajatlar schotlarini analitik va sintetik hisobi
-Schyot-fakturalar
-Nakladnoylar va boshqa xarajatlarga aloqador boshlang’ich hujjatlar
Audit qilish jarayonida boshlang’ich hujjatlar schot fakturalar yoppasiga
tekshiriladi .
Parrandachilik korxonalarida xarajatlar auditini rejalashtirish jarayoni audit
rejasi, audit dasturi va vaqt byudjeti kabi audit ishchi qog'ozlarini ishlab chiqish
bilan yakunlanadi. Bu ishchi qog'ozlar ikki maqsadga xizmat qiladi:
1) auditorning belgilangan standartga asosan ishlayotganligini asoslash;
2) audit tekshiruvida qatnashayotgan xodimlaming ishini rejalashtirish va nazorat
qilish.
Audit rejasi - mijoz faoliyat tarmog'i va audit strategiyasi yuzasidan
auditoming umumiy ma’lumotidir. ,,Auditni rejalshtirish” deb nomlangan № 3
AFMSga asosan audit rejasida auditorlik tashkiloti auditni o'tkazish muddatlari,
hisobot va xulosasinini tuzishni nazarda tutishi shart. Audit rejasida, odatda,
quyidagilar to'g'risida batafsil ma’lumot keltirilgan bo'ladi:
1) mijoz, xaqida umumiy ma’lumot — uning tarkibiy tuzilishi, faohyat tarmog'i;
2) auditning maqsadi (aksiyadorlar taklifi bilan o'tkaziladigan audit, maxsus
maqsadlami ko'zlagan audit va boshqalar);
3) audit xizmatiga qo'shimcha ravishda boshqa turdagi xizmatlar (sohq, konsalting)
ham ko'rsatilishi kutilayotgan bo'lsa, ulaming turi va ko'lami;
4) audit tekshiruvini o'tkazish uchun zaniriy vaql hajmi;
5) mijoz xodimlari tomonidan amalga oshirilishi lozim bo'lgan ishlar;
6) audit tekshiruvida qatnashadigan xodimlarga nisbatan talablar;
7) audit riski va muhimlik darajasi bo'yicha ma’lumot.
Parrandachilik korxonalarida audit rejasi quyidagi ko'rinishida bo'ladi va
audit tekshiruvini boshlashdan oldin ishlab chiqiladi. Ammo tekshiruv jarayonida,
Audit rejasi
Auditning umumiy rejasi
Tekshiriladigan tashkilot
Audit davri kishi soatlar miqdorida
Auditorlik guruhining rahbari
Auditorlik guruhining tarkibi
Rejalashtirilgan audit nski
Rejalashtirilgan jiddiy lik darajasi
Rejalashtirilgan ishlar turi o’tkazish davri
Bajaruvchi
Eslatma
Mijoz faoliyati bilan tanishish
Ichki nazorat tizimini baholash
Audit dalillari
Jiddiy lik va risk darajasini aniqlash
Auditorlik tanlash
Audit dasturi
Auditni bevosita o'tkazish jarayoni va h.k.
Auditorlik guruhi rahbari , auditorlik tashkiloti rahbari kutilmagan
vaziyatlaming yuzaga kelishi yoki ichki nazorat tizimining haqiqiy holati ma’lum
bo'lganda, audit rejasiga zaruriy o‘zgartirishlar kiritilishi lozim. “Auditni
rejalshtiiish” deb nomlangan № 3 AFMSning 31 bandiga ko‘ra andit dastnri - audit
rejasini rivojlantirish hisoblanadi va audit rejasini amalda ro’yobga chiqarish
uchun zarur bo‘lgan auditorlik amallar mazmunining batafsil ro'yxatini o‘z, ichiga
oladi. Audit dasturi moliyaviy hisobotning har bir elementini tekshirish uchun
amalga oshirilishi lozim bo'lgan ishlarni va buning uchun zaruruiy vaqt hajmini
belgilagan holda, butun audit tekshiruvining batafsil loyihasini ifodalydi.
Tekshiruvning har bir bosqichi o'z yakuniga yetgach, ish yakunlangan sana shu
ishni nihoyasiga yetkazgan auditorning ismi sharifi va haqiqatda ketgan vaqt audit
dasturida ko‘rsatilishi lozim. Shunday qilib, audit dasturi audit rejasining yanada
batafsil ko'rinishi bo'lgan holda, tekshiruvni rejalashtirish va uni nazorat qilishi
uchun juda samarali vosita hisoblanadi. Audit dasturi tekshiruvni o'tkazish uchun
kerakli xodimlaming zaruriy sonini ko'rsatadi va nazoratchilarga tekshiruvning har
bir bosqichini nazorat qilish va yo'naltirishga xizmat qiladi. Audit dasturining
umumiy tuzilishi quyidagi ko'rinishida bo'ladi.
Dasturga audit tekshiruvi yuzasidan batafsil yo'riqnomalarni kiritish
tekshiruvning zaruriy bosqichlari e’tibordan chetda qolib ketishining oldini oladi.
Batafsil yozma yo'riqnomalaming keltirilishi nisbatan tajribasiz bo'lgan
auditorlarga, katta auditorlaming ortiqcha yordamisiz ham o'z ishini nihoyasiga
yetkazishiga yordam beradi. O'z navbatida, katta auditorlar ham asosiy e’tibomi
yuqori darajadagi tahliliy qobiliyat va chuqur mulohaza talab etuvchi bosqichlarga
qaratishlariga imkon yuzaga keladi.
Audit rejasi tekshiruvning yakuniy maqsadini ifodalaydi. Audit dasturi esa
shu maqsadlarga yetish uchun amalga oshirilishi lozim bo'lgan bosqichlami
ko'rsatib beradi.
Har bir audit tekshiruvi jarayonida, vaziyatdan kelib chiqib, o'ziga xos
muammolar yuzaga kelishi mumkin. Ushbu vaziyatda tekshiruvga javobgar
shaxsning muhim vazifasi, ayni shu vaziyatga mos keluvchi audit protseduralarini
ishlab chiqishdan iborat. Audit tekshiruvini boshlashdan oldin tuzilgan audit
dasturi faqatgina dastlabki ko'rinishdagi dastur hisoblanadi. Mijoz ichki nazorat
tizimining haqiqiy holati va boshqa bir qator vaziyatlar ma’lum bo'lgan holda, bu
dasturga zaruriy o'zgartirishlar kiritilishi lozim bo'ladi. Sifatsiz ichki nazorat tizimi
sabab ishonchsiz buxgalteriya ma’lumotlariga yoki ichki audit shtabiga ega
bo'lmagan korxonada, bunday xususiyatlarga ega korxonaga nisbatan, ko'proq
hajmdagi tekshiruvlar o’tkaziladi va u quyidagicha tartibda bo’ladi:
Auditning umumiy dasturi
Tekshiriladigan tashkilot
Audit davri
Kishi - soatlar miqdori
Audit guruhi rahbari
Audit guruhi tarkibi
Audit riski
Rejalashtirilgan jiddiylik darajasi
Korxonadagi buxgalteriya hisobi, ichki audit tizimi va moliyaviy
hisobotlarning holatini tekshirish:
Dostları ilə paylaş: |