Sanoat korxonalarining barchasida bugungi kunda texnologik jarayonlarning
Yüklə 8,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Elektrodinamik o‘lchash mexanizimi (148-rasm) qo‘zg‘almas g‘altak 4 va qo‘zg‘aluvchan g‘altak 3, porshen 2 va kamera 1 dan tashkil topgan. Bu asbobda aks ta’sir etuvchi moment tok o‘tkazuvchi spiral purjinalar 5 yordamida hosil qilinadi. Ko‘rsatgich esa o‘q 2 ga o‘rnatiladi. Elektrodinamik o‘lchash mexanizimlarida aylantiruvchi moment qo‘zg‘almas g‘altak magnit maydoni bilan qo‘zg‘aluvchan g‘altakdagi tokning o‘zaro ta’siri natijasida yuzaga keladi. Qo‘zg‘aluvchan g‘altak o‘qqa yoki tortqilarga mahkamlangan bo‘ladi. Elektrodinamik mexanizmlar asosida nafaqat ampermitr va voltmetrlar, balki bohqa kattaliklarni, masalan, aktiv quvvatni, o‘lchashda ham foydalaniladi. Elektrodinamik asboblarning afzalkillari: o‘zgarmas va o‘zgaruvchan toklarda ko‘rsatishinining bir xilligi (g‘altaklar ketma-ket ulanganda) va ko‘rsatishning vaqt bo‘yicha mo‘tadilligidir. Elektrodinamik asboblarining kamchiliklari: sezgirligi pastligi; quvvat iste’molining kattaligi; asbob ko‘rsatishiga tashqi magnit maydon, temperatura, chastota o‘zgarishlari hamda mexanik zarba va vibratsiyaning ta’siri sezilarliligidir. Yuqorida keltirilgan afzaliklarga ko‘ra elektrodinamik o‘lchash mexanizmlar asosida aniqlik klassi 0,5, 0,2, 0,1 bo‘lgan ko‘p chegarali ko‘chma asboblar ishlab chiqarilgan. 221 148-rasm. Elektrodinamik o‘lchash mexanizmi. Ferrodinamik o‘lchash asboblari. Ferrodinamik asboblar Elektrodinamik asboblarning bir turi bo‘lib, ularda magnit maydonini kuchaytirish uchun qo‘zg‘almas g‘altak chulg‘amlari elektrotexnik po‘lat plastinkalar tarzida yig‘ilgan magnit o‘tkazgichda joylashtiriladi. 149-rasmda ferrodinamik o‘lchash mexanizimining konstruktiv sxemasi ko‘rsatilgan. Ferrodinamik asboblarning afzalliklari: aylantiruvchi momentning kattaligi; tashqi magnit maydoni ta’sirining va quvvat iste’molining kamligi. Ferrodinamik asboblarning kamchiliklari: magnit o‘tkazgich mavjudligi tufayli aniqligi nisbatan past; chastota va temperatura o‘zgarishiga sezgirligi nisbatan yuqori. 149-rasm. Ferrodinamik o‘lchash mexanizimi: 1- qo‘zg‘almas g‘altaklar; 2- qo‘zg‘aluchan g‘altak; 3- magnit o‘tkazgich. 222 Ferrodinamik asboblar aylantiruvchi momenti katta bo‘lganligi sababli ular o‘ziyozar asboblarda keng qo‘llaniladi. Chunki bunday asboblarda yozuvchi peroning qog‘ozga ishqalanishini yengish uchun ancha katta moment talab qilinadi. Ferrodinamik asboblar o‘zgaruvchan tok zanjirlarida va ko‘chama ampermetr, voltmetr va vattmetrlar sifatida ishlatiladi. Elektrodinamik va ferrodinamik logometrlar amaliyot faza siljishi, chastota, sig‘im, induktivlik va ko‘pgina noelektrik kattaliklarni o‘lchashda keng foydalaniladi. Induksion o‘lchash asboblari. Induksion o‘lchash mexanizimlarining ishlash prinsipi bitta yoki bir nechta o‘zgaruvchan magnit oqimlari mexanizmining qo‘zg‘aluvchan qismida hosil qilingan toklari bilan o‘zaro ta’siri natijasida aylantiruvchi moment hosil bo‘lishi hodisasiga asoslangan. Ishlash prinsipiga ko‘ra induksion o‘lchash mexanizimlari faqat o‘zgaruvchan tok zanjirlarida ishlatilishi mumkin. Xususan, ular elektr energiya hisoblagichi (schotchiklar) sifatida ishlatiladi. Induksion o‘lchash asboblarida (150-rasm) qo‘zg‘almas ikkita elektrmagnit 1 va 2 larning o‘zgaruvchan oqimlari o‘q 5 ga o‘rnatilgan aluminiy disk 4da tok induksiyalanadi, bu toklar elektromagnitlarning magnit oqimlari bilan o‘zaro ta’sirlashishi natijasida aylantiruvchi moment hosil bo‘ladi. Schotchik kichik o‘zgaruvchan tok dvigateli hisoblanadi, unda ikkita o‘zgaruvchan oqim aylanuvchi magnit maydoni hosil qiladi. Schotchikning elektromagnitlarida biri ko‘p o‘ramli chulg‘am 2 ga ega, unda induktiv qarshilik katta bo‘ladi va u yuklama qismlariga voltmetr kabi parallel ulanadi. 150-rasm. Induksion o‘lchash mexanizmining tuzilishi. 223 Induksion o‘lchash mexanizimlarining asosiy afzaliklari: o‘z maydonining kuchliligi va buning natijasida magnit maydonlarning ta’siri sezilmasligi hamda ortiqcha yuklamaga bardosh bera olishining ancha yuqoriligidir. Bu asboblaning kamchiliklari: faqat o‘zgaruvchan tok zanjirlari uchun yaroqliligi; chastotaning o‘zgarishiga sezgirligi va aniqligining ancha pastligidir. Yüklə 8,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|