Sayali sadiqova

 
Sığamaq 
- sığarlamaq: 
 
Övrətiŋ qolun 
sığadı
 dər-zəman,
Yenə əvvəlki kimi oldı rəvan. 
Türkdilli yazılı abidələrdən yalnız "Süheyl və Novbahar" 
əsərində (XIV əsr) bu felin göstərdiyimiz mənada işlənməsi qey-
də alınmışdır. Maraqlıdır ki, burada da "sığa- maq" feli "qol" is-
mi ilə yanaşı işlənmişdir: "
Duruşub qolını sı- ğarsan becid
". 
"Ət-töhfə"də bu söz "sığalamaq" şəklindədir və "əlləmək", "yox-
lamaq" mənalarını daşıyır. 
 
Yudmaq 
- udmaq: 
 
Əngəkinə dayanur iki cida,
Çeynəyib qoymaz ki, ol quş 
yuda
. 
"Udmaq" feilinin bu əski şəkli "yutmaq" şəklində bugünkü 
“udmaq” feilinin daşıdığı hər iki mənada (boğazdan ötürmək; 
oyunda aparmaq) işlənmişdir. Beytin birinci misrasında işlənmiş 
"əngək" sözü də "əmgək" isminin əski fonetik variantıdır. "Ən-
gək" sözü Kaşğaridə və Qütbdə “engək” və "inqək" şəklində iş-
lənmişdir. Professor Ə.Nəcib bu sözün Qazı Bürhanəddinin “Di-
van”ında da "ənaq" şəklində işləndiyini qeyd edir 
2
. 
1
Наджип Э.Н. Исследования по истории тюркских языков XIV века. М., 
1989, с.113
2
Там же, с.242 

---

226 
Tərcümədə işlənmiş "busu”-pusqu, "dabşurmaq"- tapşır-
maq, "dərləmək"- tərləmək, "dutmaq" - tutmaq, "xanda"- hara- 
da, "xanı"- hanı, "xansı"- hansı, "iyə"- yiyə, "qamu"- hamı, 
"soymaq" - soyunmaq, "şimdi//imdi" - indi, "uyxu" - yuxu, "ur-
maq" - vurmaq, "yağlıq-yaylıq", "yügrük" - "yüyrək"və s. sözlər 
də bu qəbildəndir. Bu sözlərin çoxu başqa yazılı abidələrimizdə 
də eynilə Həzininin "Hədisi-ərbəin" tərcüməsindəki şəkillərində 
işlənmişdir .