See discussions, stats, and author profiles for this publication at

Nazorat va muhokama uchun savollar 
1.
Oziq-ovqat xavfsizligining mohiyati va ahamiyati 
qanday? 
2.
Ochlik, to‗yib ovqatlanmaslik insoniyatga qanday ta‘sir 
ko‗rsatadi? 
3.
Davlatning 
oziq-ovqat 
xavfsizligi 
borasidagi 
siyosatining mohiyati nima? 
4.
Oziq-ovqat mahsulotlari bilan o‗zini o‗zi ta‘minlash 
koeffitsiyenti nima uchun hisoblanadi va u qanday ahamiyatga 
ega? 
5.
O‗zbekistonda oziq-ovqat xavfsizligini ta‘minlash uchun 
qanday tadbirlar amalga oshirildi? 

---

343 
6.
O‗zbekistonda qishloq xo‗jaligi ekinlarining tarkibini 
o‗zgartirish nimalarga qaratilgan? 
7.
Oziq-ovqat xavfsizligini ta‘minlashda davlat boshqaruv 
organlari qanday vazifalarni bajaradi? 
8.
Istiqbolda oziq-ovqat xavfsizligini ta‘minlash uchun 
qanday ishlarni amalga oshirish kerak? 

---

344 
XII BOB. MAMLAKATNING TRANSPORT TIZIMIDA 
XAVFSIZLIKNI TA‘MINLASH MASALALARI 
12.1-§. Mamlakat iqtisodiy xavfsizligini ta‘minlashda 
transport infratuzilmasining o‗rni 
Transport tizimini majoziy ma‘noda yaxlit xalq xo‗jaligi 
majmui subyektlarining o‗zaro uyg‗unlikda harakatlanishini 
ta‘minlovchi mamlakat va iqtisodiyotning o‗ziga xos qon tomiri 
sifatida ta‘riflanadi. Tabiiy geografik sharoiti nuqtayi nazardan 
Respublika maydoni 448,9 ming km
2
ga teng bo‗lib, u g‗arbdan 
sharqqa 1425 km ga, shimoldan janubga esa 930 km ga 
cho‗zilgan. O‗zbekiston o‗z maydoniga ko‗ra, Yevropaning 
Buyuk Britaniya, Belgiya, Daniya, Shveysariya, Avstriya kabi 
mamlakatlar maydonini qo‗shib hisoblaganda ham ulardan 
kattalik qiladi. Transport aholi va moddiy ishlab chiqarishning yuk 
va yo‗lovchi tashish borasidagi ehtiyojlarini qondiradi, mamlakat 
hududlarini tutashtiradi, tovar, mahsulot va xizmatlarning ishlab 
chiqaruvchilari bilan iste‘molchilarni o‗zaro bog‗lovchi o‗ziga xos 
ko‗prik hisoblanadi. Bunday o‗zaro bog‗lovchi o‗ziga xos 
aloqalarsiz bozor va bozor munosabatlarining mavjudligi ham 
amri mahol. Aynan shu sababli mamlakat transport majmuidagi 
buzilishlar mamlakat iqtisodiy xavfsizligini ta‘minlash borasida 
jiddiy salbiy oqibatlarni keltirib chiqarishi mumkin. 
O‗zbekistonning siyosiy va iqtisodiy mustaqilligini 
mustahkamlash va uning jahon hamjamiyatiga kirib borishi uchun 
mukammal transport tizimiga ega bo‗lish kerak. Turli xil transport 
vositalari sanoat va qishloq xo‗jalik mahsulotlarini ishlab 
chiqarish va uni iste‘molchilarga o‗z vaqtida, isrof qilmasdan 
yetkazishda faol ishtirok etadi. Aholini bir manzildan ikkinchi bir 
manzilga yetkazishda ham transportning ahamiyati kattadir. 

---

345 
Transport ishlab chiqarish tizimida muhim o‗rin tutishi bilan 
birga u har qanday hudud xo‗jaligi majmuasining muhim qismi 
bo‗lib xizmat qiladi. Uning rivoji tufayli hududlarni iqtisodiy 
jihatdan rivojlantirish va mintaqalashtirish mumkin. Transport 
infratuzilmasi va yo‗l tarmoqlarining samarali rivojlanishi 
kadrlarning qishloqlarda mustahkam o‗rnashib qolishiga, mehnat 
resurslaridan unumli foydalanish imkonini yaratadi. So‗nggi 
yillarda 
mamlakatimizda 
transport 
va 
transport 
kommunikatsiyalari sohasini rivojlantirish, tashishlarning yuqori 
darajadagi 
xavfsizligini 
ta‘minlash, transport sohasidagi 
boshqaruv tizimini takomillashtirish, soha uchun malakali 
mutaxassislarni tayyorlashga yo‗naltirilgan keng ko‗lamli chora-
tadbirlar amalga oshirilmoqda. 
Transport sohasidagi davlat 
boshqaruvi 
tizimini 
tubdan 
takomillashtirish, respublikaning 
investitsiyaviy jozibadorligi va 
eksport salohiyatini oshirish, 
transport kommunikatsiyalarini 
strategik rivojlantirish va barqaror faoliyat ko‗rsatishini ta‘minlash 
maqsadida, 
shuningdek, 
2017-2021-yillarda 
O‗zbekiston 
Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‗nalishi 
bo‗yicha Harakatlar strategiyasida belgilangan vazifalarga 
muvofiq O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 1-
fevraldagi «Transport sohasida davlat boshqaruvi tizimini tubdan 
takomillashtirish chora-tadbirlari to‗g‗risida»gi Farmoni qabul 
qilindi. Unga ko‗ra
1
: Transport vazirligi avtomobil, temir yo‗l, 
havo, daryo transportlari, metropoliten, shuningdek, yo‗l 
xo‗jaligini rivojlantirish sohasidagi yagona davlat siyosatini ishlab 
1
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 1-fevraldagi ―Transport sohasida davlat 
boshqaruvi tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida‖gi Farmoni. 

---

346 
chiqish va amalga oshirish bo‗yicha davlat boshqaruvi organi 
hisoblanadi; 
Transport majmui – bu yuk va yo‗lovchi transport tizimining 
barcha: temir yo‗l, avtomobil, dengiz, daryo, quvur, havo, sanoat 
va shahar transport turlarini o‗z ichiga oluvchi yirik ko‗p tarmoqli 
soha hisoblanadi. Ushbu sohada amalga oshirilayotgan keng 
ko‗lamli islohotlar natijasida 2018-yilda O‗zbekistonda ishlab 
chiqarilgan yalpi ichki mahsulot hajmining 12,6 %i transport va 
aloqa tarmog‗iga to‗g‗ri keldi. Bu ko‗rsatkich 1990-yilda 5,9 %, 
1995-yilda 8,4 %, 2000-yilda esa 7,7 %ga teng bo‗lgan. Demak, 
transport va aloqa tarmog‗ining yalpi ichki mahsulotdagi salmog‗i 
oshib 
bormoqda. 
Sanoat 
va 
qishloq 
xo‗jaligida 
ishlab 
chiqarishning 
o‗sishi, keng 
miqyosdagi kapital qurilishi va 
transport 
moddiy 
texnika 
bazasining 
yuksalishi 
bilan 
hamohang 
holda 
yuk 
va 
yo‗lovchilar tashish hajmlari 
ham ortdi. Jumladan, 2010-
yildan 2018-yilgacha yo‗lovchi 
tashish 34,5 %, yo‗lovchi aylanmasi 51,7 %, yuk tashish 37,9 %, 
yuk aylanmasi 19,1 % ga ko‗paydi.