Sərbəst iş№4 Tələbə: İxtisas

p_nisbi = p₁ – p₀
Ölçü səviyyəsi 1,55 V EHQ - nə və 600 Om daxili müqavimətə malik olan generatordan dövrənin girişinə 800 Hs tezlikli siqnal verdikdə 600 Om yük müqavimətində ayrılan 0,775 V gərginliyə deyilir. Başqa sözlə ölçü səviyyəsi kimi ölçülən nöqtədə gərginliyin mütləq sıfır səviyyəsi qəbul edilir.
Əgər generatorun girişinə 600 Om müqavimət qoşulubsa, bu vaxt generatorun verdiyi gərginlik 0,775V ; 135 Om müqavimət qoşulubsa 0,384 V; 75 Om müqavimət qoşulubsa 0,275V olacaqdır. İstehsalatda ölçmənin nəticəsini asanlaşdırmaq üçün standart giriş müqavimətlərindən istifadə olunur: 50; 75; 135; 600 və yüksək Omlu standart giriş müqavimətləri vardır.
İstehsalatda standart müqavimət:

• 
  simmetrik kabellər üçün 135;150 və 170 Om;
  
• 
  koaksial kabellər üçün 75 Om;
  
• 
  mis rabitə dövrəsi üçün 600 Om;
  
• 
  polad dövrə üçün 1400 Omdur.
  

Səviyyəni ölçmək üçün səviyyə göstəricilərindən istifadə olunur. Bu məqsədlə şkalası Neper və ya desibellə dərəcələnmiş voltmetrdən də istifadə etmək mümkündür. Səviyyə göstəriciləri 2 növ olur:

• 
  Geniş zolaqlı səviyyə göstəricisi;
  
• 
  Selektiv ( seçici ) səviyyə göstəricisi.
  

Rabitə texnikasında səviyyə göstəricilərinin 2 növ qoşulma üsulu mövcuddur: paralel və ardıcıl. Paralel qoşulmada səviyyə göstəricisi dövrənin iş rejimini pozmamaq üçün böyük müqavimətə malik olmalıdırsa ( bu halda açar yüksək Omlu müqavimətin üzərində olmalıdır ), ardıcıl qoşulma halında isə səviyyə göstəricisinin giriş müqaviməti naqilli rabitənin standart müqavimətinə ( yəni 75; 135; 600 Om ) uyğun olmalıdır.
Ölçü generatorları:
Ölçü generatorları - sabit cərəyan mənbəyi enerjisini də­yişən cərəyan enerjisinə çevirən ikiqütblüyə deyilir. Generatorlar dəyişən cərəyan mənbələri olaraq rabitə texni­kasında müxtəlif formalı siqnallar, müxtəlif tezliklər və müxtəlif gərginliklər yaratmaq üçün istifadə olunur. Generatorun vəzifəsi ölçü siqnallarını formalaşdırmaqdır.Generatorlar hasil etdiyi siqnalın formasına, tezlik diapazonuna və çıxış siqnalının səviyyəsinə görə bir – birindən fərqlənirlər. Ölçü generatorları rabitə texnikasında işlənən bütün elektromaqnit rəqs tezliyi diapazonunda lazımi formalı rəqslərin yaradılmasını təmin edir. Lakin elektromaqnit rəqs tezliyi diapazonu çox böyük olduğundan ( infraalçaq tezliklərdən millimetrik dalğa diapazonu tezliklərinə qədər ) ölçü generatorları nisbətən kiçik zolaqlı olurlar. Ölçü genera­tor­ları müəyyən diapazona malikdirlər. Generatorun ölçmə diapa­zonu elektromaqnit rəqs diapazonunun kiçik bir hissəsini təşkil edir. Ümumiyyətlə, generatorlar elə hazırlanırlar ki, onların diapazonlarının cəmi elektromaqnit rəqs diapazonunu əhatə edir. Diapazonuna görə ölçü generatorları aşağıdakı­lardan ibarətdir: infraalçaq tezlik generatorları, səs tezlik generatorları, alçaq tezlik generatorları, yüksək tezlik genera­torları, ultrayüksək tezlik generatorları, ifrat yüksək tezlik generatorları, millimetrik dalğa diapazonu generatorları, sabit cərəyan generatorları, küy generatorları və s. Ölçü generatorlarına tez­liyin dəqiq tənzimlənməsinə, alınan siqnalın və gücün stabil­li­yinə, quruluşuna, rütubətə, istiliyə, silkələnməyə qarşı davam­lılığına və s. görə xüsusi təlabatlar qoyulur.Ölçü generatorlarının yaratdığı siqnallar formasına görə sinusoidal, düzbucaqlı, mişarvari, impulsşəkilli və xüsusi formalı olurlar. İş prinsipinə görə generatorlar 3 növə : RC tipli, LC tipli və döyünmə üsullu generatorlara bölünürlər.