Serok jiyan nabe

1.5 HASTA-YARALI VE ILKYARDIM 
HASTA VE YARALININ DEGERLENDIRILMESI 
Ilk Yardimcinin onemli gorevi, once yasami tehdit eden durumu tesbit ve tedavi etmek sonra hastanin-yaralinin 
diger sikâyet ve bulgularini tesbit ve tedavisi yoluna gitmektir. 
Bu bolumde tani’ya goturucu bulgularin neler oldugu ile bu 
bulgularin nasil degerlendirilecegi anlatilacak. Degerlendirmedeki sira ve tedavideki siralamalar onemlidir. Basliklar, 
onem sirasina dizilmistir. 
BELIRTI VE BULGULAR 
Iki temel kavram belirti ve bulgudur.
Belirti; hastanin soyledigidir. (Midem bulaniyor, usuyorum vs...) 
Bulgu; Ilk Yardimcinin mudahalesi esnasinda gordugu ve tesbit ettigidir. (Kafada kesik, dusuk kan basinci vs...) 
Bulgularin onemi ve guveni, belirtilere gore daha yuksektir. IlkYardimci, karsi karsiya kaldigi bulgu ve belirtileri 
tesbit amaciyla birtakim arac-gerecten istifade eder ki, bunlardan daima beraberinde bulunanlar elleri, gozleri ve 
kulaklaridir. Haricî luzûmlu bir kac arac ise; kalem-kagit, lamba (isik), tansiyon aleti ve dinleme aleti (steteskop)tur. 
[Bu gereclerin kullanimi suphesiz daha olagan ve hazirlikli zaman ve ortamlarda mumkundur. Lâkin, arazi ve 
sehirde sartlara binaen sihhî gruplar teskil edilir ise bunlar dâhil bir kisim arac-gerec bulundurmak zarûridir.] 
IlkYardimci’nin belirti ve bulgulari tesbit etme yollari uc tanedir: 
1) Gozle incelemek, bakmak. (inspeksiyon) 
2) Kulakla ititmek, dinlemek. (oskultasyon) 
3) Dokunarak tesbit, hissetmek. (palpasyon) 

---

34 
[Patlama sonrasinda yerde bir kazâzede... Yakinlasip baktiniz; uzeri kanli ve yarali oldugu gerekcesiyle kiyafetini 
acitiniz. Ve gogus uzerinde kanayan yarayi gordunuz. Eliniz uzandi ve yara civarini yokladiniz. Kaburgalarda kirik olup 
olmadigini anlamak istiyorsunuz. Daha evvel solugunu yeterince hissedemediginiz yaralinin nabzini kontrol ettiniz. 
(Dokunarak) Atimlari belli belirsiz hissedince emin olmak icin kalbi dinlemeye basladiniz. (aletli veya aletsiz) vd. Misalden 
maksat anlasilmis olsa gerek!] 
simdi sirasiyla ilk dordu hayatî, diger altisi, akabinde fevkalâde onemli on-10 bulguyu taniyacagiz. 
1.BULGU: NABIZ 
Nabiz; kalp kasildiginda meydana gelen basinc dalgasinin atardamarlar uzerinde dokunularak hissedilmesidir. 
Kalbin, damarlarin ve kanin degerlendirilmesine imkan veren bilgileri saglar. Nabiz daha onceki bahislerde tarifi verilen 
nabiz noktalarindan kontrol edilir. (En sik el bilegi ve boyundandir.) El bileginden nabiz alinamadigi takdirde derhal 
boyundan nabiz kontrol edilir. Nabzin hizi (dakikadaki sayisi) dolgunlugu, toklugu ve ritmi yorumlanir. (Yarim dakika say 
iki ile carp.)Hiz , normal yetiskinde 60-80 atim/dakika, normal cocukta 80-100 atim/dakikadir. Normal nabiz, dolgun ve 
guclu hissedilir. Belli belirsiz degildir. Ritmiktir; vurumlar belli bir ahenk icinde uyumlu olarak hissedilir.