Sh. R. Xolmoʻminov mehnat bozori iqtisodiyoti

Birinchi boʻlim
oltita boʻlimchani oʻz ichiga oladi. Ular qishloq 
xoʻjaligi, sanoat, xizmat koʻrsatish va shaxsiy mehnat sektorlarida va 
hudud tarkibiga kirmagan tarmoqlardagi bandlik darajasi buyumlash-
tirilgan mehnat sarflari koʻrsatkichlarini qoʻllash yordamida izoh-
lanadi. Balansning bu boʻlimchalari gorizontal yoʻnalishda buyumlash-
tirilgan mehnat sarflarining tarmoqlararo va sektorlararo taqsimlani-
shini, vertikal yoʻnalish boʻyicha ularning iste’molini aks ettiradi. 
Ikkinchi boʻlim
mehnat koʻrinishidagi yakuniy mahsulot 
tarkibini, uchinchisi esa, yalpi ichki mahsulot (YaIM) ishlab chiqarishda 
mahalliy va jalb qilingan mehnat resurslarining jonli mehnati sarflari 
koʻrsatkichlari asosida toʻg‘ri bandlik miqdorini ifodalaydi. Toʻrtinchi 
boʻlim ijtimoiy infratuzilma tarmoqdarida bandlik darajasi va mehnat 
resurslaridan foydalanishni aks ettiradi.
Mahsulotlarni ishlab chiqarish va taqsimlash TABining 
tenglamasi moddiy-buyumlashgan va majmuaviy mehnat taqsimoti 
proporsiyalarining birligini aks ettiradi. Majmuaviy mehnat sarflari 
quyidagi tenglama yordamida aniqlanadi: 
(1) dan kelib chiqqan holda mehnatda ifodalangan oraliq va yalpi 
ichki mahsulot iste’moli hajmini hisoblash mumkin. 
tarmoqlari); xizmat ko‘rsatish (suv xo‘jaligi qurilishi, mahsulotlarini tayyorlash, avtomobil va 
yo‘lovchi transporti, aloqa, moddiy-tenika ta’minoti, savdo va umumiy ovqatlanish, aholiga 
maishiy xizmat ko‘rsatish, uy-joy va kommunal xo‘jalik, sog‘liqni saqlash, fizkultura va 
ijtimoiy ta’minot, boshqaruv va moliya-kredit xizmati, ta’lim-madaniyat va san’at, fan va 
shaxsiy yordamchi xo‘jaliklari, yakka tartibdagi mehnat faoliyati). 

---

69 

---

70 
(1) ga (2) ni qoʻyib , quyidagini olamiz 
bu yerda,
Unda (3) tenglama quyidagi koʻrinishni oladi: 
(5) toʻliq qayta oʻzgartirib, toʻliq mehnat sarflari koeffitsi-
yentlarini olamiz: 
Balansda yakuniy mahsulotda buyumlashtirilgan majmuaviy 
mehnat sarflari (II boʻlim) YaIM ishlab chiqarishdagi jonli mehnatning 
barcha sarflariga (III boʻlim) teng, ya’ni: 
Balansni tuzishda YaIM ishlab chiqarishdagi majmuaviy va 
buyumlashtirilgan mehnat sarflari (ijtimoiy infratuzilmasining jonli 
mehnat sarflari bilan birga) oʻrtasidagi tenglikka rioya qilish zarur: 
bu yerda: i – iste’mol qiluvchi tarmoqlarning indeksi; j – ishlab 
chiqaruvchi va xizmat koʻrsatuvchi tarmoqlarning indeksi; s – iqti-
sodiyot sektorlarining indeksi;
–toʻg‘ri moddiy xarajatlarning 
koeffitsientlari; 
hudud tarkibiga kirmagan tarmoqlariing toʻg‘ri 
moddiy xarajatlari koeffitsientlari; 
– mahalliy mehnat resurslarining 
toʻg‘ri mehnat sarflari kozffitsientlari; 
– jalb qilingan mehnat 
resurslarining toʻg‘ri mehnat sarflari koeffitsientlari; 
– toʻliq mehnat 
sarflari koeffitsientlari; 
– mahalliy mehnat resurslarining ishlagan 
ish vaqtlari hajmi; 
– jalb qilingan mehnat resurslarining ishlagan ish 
haqtlarihajmi; 
va 
– oraliq mahsulot iste’molchining qiymat va 
mehnat koʻrinishidagi tegishli hajmlari; 
va 
– hudud tarkibiga 
kirmagan tarmoqlardagi oraliq mahsulotlar iste’molining qiymat va 
mehnat koʻrinishidagi tegishli hajmlari; 
va 
– YaIM ishlab 

---

71 
chiqarishning qiymat koʻrinishidagi hajmlari; 
va
– YaIM ishlab 
chnqarishning mehnat koʻrinishidagi hajmlari yoki majmuaviy mehnat 
sarflari; 
– yakuniy maxsulot iste’moli hajmi. Ushbu balansasosida 
mehnat sarflarini taqsimlash 
va foydalanish
koeffisiyentlarini 
xisoblab chiqish mumkin: