XII BOB. EKOLOGIK TARBIYA
M aktabgacha ta'Iim
Ek°
1
° f ' a < f * d'a
>“ h“ h. “>'■
.
,
makon. logos - ta limot - umumiy tarzda
m uassasalanda eko-
. . .
. . . . . .
, . u orgamzmlarnmg yashash loyi, makom
logik tarbiya m aqsadi ,
.
.„ .
.
degan ma noni anglatadi. Ekologiva rani tirik
va vazifalari
.
,,
f / ,
,
,
orgamzmlarnmg ma lum bir muhitda yashash
qonuniyatlarini, ya’ni organizmlarning o‘zaro va ularni o‘rab turgan
atrof-muhit bilan bog'liq bo‘lgan hayot tarzini o ‘rganadi. Ekologiya so‘zi
tirik
mavjudotlar, shu jumladan, odamning yashash sharoiti va tashqi
muhit bilan o'zaro munosabatini bildiradi.
Keyingi davrda pedagogika nazariyasi va amaliyotiga “ekologik ta’
lim”, “ekologik tarbiya”, “ekologik ong”, “ekologik faoliyat”, “ekologik
m as’uliyat”, “ekologik e’tiqod”, “ekologik m a’rifat”, “ekologik madani
yat” va boshqa bir qator atamalar va ular bilan bog‘liq tushunchalar kirib
keldi.
Ekologik t a ’lim
ekologik m a’rifatning asosiy jihati bo‘lib,
0
‘qitish
va o‘qish jarayonlarida mavjud ijtimoiy ekologik tajribaning avloddan-
avlodga o ‘tkazilishidir. Ekologik ta’lim
orqali shaxsda ekologik bilim,
ko‘nikma va malakalar hosil bo‘ladi.
Ekologik tarbiya
(tor m a’noda)
rivojlanayotgan shaxsda maqsadga muvofiq axloqiy-ekologik fazilatlami
tarkib toptirishni nazarda tutadi va shu orqali shaxsning ekologik xulq-
atvor xususiyatlari takomillashib boradi.
Ekologik o n g -
shaxsning amaliy
ekologik faoliyati va hatti-harakatini tartibga solib turadi.
Ekologik fao
liyat
esa ekologik bilimlarga tayanilgan holda tabiat va atrof-muhit mu-
hofazasini ta’minlash borasida amalga oshirilayotgan xatti-harakatlar
majmui demakdir. Ekologik dunyoqarashning ajralmas bir qismi bo‘lmish
“ekologik m a s’uliyat”
deganda insonning atrof-muhitga m as’uliyatli
munosabatini tushunamiz.
Bunday munosabat insoniyatning, xususan,
ayrim odamlarning bilib-bilmay, uzoqni o‘ylamay tabiatga ko‘rsatgan
salbiy ta’siri oqibatlarini anglash va bunday ta’simi bartaraf etish istagi
natijasidagina shakllanadi.
Ekologik madaniyat —
alohida shaxsning ib-
ratli axloqiy-ekologik xatti-harakati boshqalarda zavq-shavq uyg‘ota
olishlik holatini ifodalaydi. Bu atama shaxs va jamiyatning atrof-muhitga
munosabat darajasini belgilash uchun qo‘llaniladi.
M a’lumki, respublikamizda “Uzluksiz ekologik ta ’lim konsepsiyasi”
yaratilgan. Mazkur konsepsiyaga ko ‘ra, maktabgacha ta’lim muassasalari
bolalariga ekologik ta ’lim-tarbiyaning oddiy elementlariberiladi. Maktab-
182
gacha ta’lim muassasalarida bolalar atrof-muhit bilan qanday muloqotda
bo‘lishlari
zarurligini, issiq-sovuq, yorug‘lik-qorong‘ilik, kecha-kunduz,
yom g‘ir-qorni, yaxshilik-yomonlikni, qushlar,
hayvonlar, o ‘simliklarga
nisbatan qanday munosabatda bo'lishni bilishlari, tabiatdagi ranglarni
tanishlari lozim.
Maktabgacha yoshdagi bolalarga ekologiyadan boshlang‘ich ta’lim-
tarbiya berishning maqsadi ularni tabiatni sevadigan, asrab-avaylaydigan,
odobli, erkin fikrlovchi, milliy g‘urur egasi, barkamol sog'lom avlod etib
tarbiyalashdan iboratdir.
Ekologik tarbiya ijtimoiy tarbiyaning yana
bir muhim tarkibiy qismi
bo‘lib, uni tashkil etish jarayonida quyidagi
vazifalar
hal etilishi zarur:
1. Bolalarda m ashg‘ulot va m ashg‘ulotdan tashqari jarayonda ekologik
tushunchalarni tarkib toptirish.
2. Ularning tabiat va atrof-muhit ekologiyasi to‘g ‘risidagi tasavvurini
boyitish.
3. Bolalarda tabiat va atrof-muhit muhofazasini ta ’minlash ijtimoiy
zaruriyat ekanligi to‘g"risidagi m as’uliyatni shakllantirish.
4. Bolalarda tabiatda o ‘zini tutish malakasini, atrof-muhitni muhofaza
qilish tuyg‘usini tarbiyalash hamda ularning tabiat va atrof-muhit
muhofazasini ta’minlash jarayonida faol ishtirok etishlariga erishish.
M a’lumki, bola shaxsi о‘zaro va bi-
Dostları ilə paylaş: