I l l bob. M A K TABG ACH A Y O SH D A G I B O LA SH A XSIN ING
SH A KLLANISH I VA R IVO JLANISH I
,
,
Shaxs
tushunchasi insonga taalluqli b o '-
M aktabgacha yoshdagi bola ...
.
.
.. ...
7 .
.
. . . . .
lib, psixologik jihatdan taraqqiy etgan,
shaxsining rivojlanishi
,
.
,, .
. ,
,
, .
b
J
shaxsiy xususiyatlari v a xatti-harakatlari
bilan boshqalardan ajralib turuvchi, muayyan xulq-atvor va dunyoqarash-
ga ega bo'lgan jam iyatning a ’zosini ifodalashga xizm at qiladi. Odam shaxs
bo'lishi uchun
psixik jihatdan rivojlanishi, o ‘zini yaxlit inson sifatida his
etishi, o ‘z xususiyatlari va sifatlari bilan boshqalardan farq qilm og‘i kerak.
Kadrlar tayyorlash m illiy m odelida shaxs kadrlar tayyorlash tizim ining
bosh subyekti va obyekti, ta ’lim sohasidagi xizm atlam ing iste’m olchisi
va ulam i am alga oshiruvchi sifatida ta ’riflanadi.
K adrlar tayyorlash sohasidagi davlat siyosati insonni intellektual va
m a’naviy-axlohiy jihatdan tarbiyalash, uning har tom onlam a rivojlangan
shaxs sifatida nam oyon bo'lishiga erishishni nazarda tutadi. M azkur
ijtim oiy talabning am alga oshirilishi har bir fuqaroning bilim olish, ijodiy
qobiliyatini
nam oyon etish, intellektual jihatdan rivojlanishi ham da
m uayyan kasb y o ‘nalishi bo 'y ich a m ehnat qilish huquqini kafolatlaydi.
Odam ning ijtim oiy m avjudot sifatida shaxsga aylanishi uchun ijtim oiy
m uhit sharoitlari v a tarbiya kerak bo'ladi. A na shular ta ’sirida odam inson
sifatida rivojlanib boradi va shaxsga aylanadi.
Rivojlanish shaxsning fiziologik v a intellektual o ‘sishida nam oyon
boT adiganm iqdor va sifat о ‘zgarishlar m ohiyatini ifoda etuvchi m urakkab
jarayondir. R ivojlanish m ohiyatan oddiydan murakkabga,
quyidan yuqo-
riga, eski sifatlardan yangi holatlarga o'tish, yangilanish, yangining
paydo bo'lishi, eskining yo'q o lib borishi, m iqdor o'zgarishining sifat
o'zgarishiga o'tishini ifodalaydi. Rivojlanishining
m anbayi qarama-
qarshiliklarning o'rtasidagi kurashdan iboratdir.
Bola shaxsining rivojlanishi inson ijtim oiy m avjudotdir, degan falsafiv
ta ’lim otga asoslanadi. Ayni vaqtda inson tirik, biologik m avjudot hamdir.
Demak, uning rivojlanishi da tabiat rivojlanishining qonuniyatlari ham
m uhim ahamiyatga ega. Shuningdek, shaxs bir butun m avjudot sifatida
baholanar ekan, uning rivojlanishiga biologik
va ijtim oiy qonuniyatlar
birgalikda ta ’sir etadi, ularni bir-biridan ajratib bo'lm aydi. Chunki shaxs
ning faoliyati, hayot tarziga yoshi, bilimi, turm ush tajribasi bilan birga
boshqa fojiali holatlar, kasalliklar ham ta ’sir etadi.
41
Inson butun umri davom ida o'zgarib boradi.
U ham ijtimoiy, ham psi-
xik jihatdan kam olga yetadi, bunda bolaga berilayotgan tarbiya m aqsadga
muvofiq bo'Isa, u jam iyat a ’zosi sifatida kamol topib, murakkab ijtimoiy
m unosabatlar tizim ida o ‘ziga m unosib o ’rin egallaydi.
Chunki rivojlanish
tarbiya ta ’siri ostida boradi. Shaxsning fazilatlarini to ‘g ‘ri k o ‘rish va bexato
baholash uchun uni turli m unosabatlar jarayonida kuzatish lozim. Demak,
shaxsni rivojlantirish vazifasini to 'g 'ri hal etish uchun uning xulqiga ta ’sir
etuvchi omillar ham da shaxs xususiyatlarini yaxshi bilish zarur.
Tarbiya bolaga sam arali ta ’sir etishi uchun o ’sish v a rivojlanish
qonuniyatlarini bilish ham da hisobga olish m aqsadga muvofiq. Shunday
qilib, rivojlanish va tarbiya o ‘rtasida ikki tom onlam a aloqa mavjud.
x .
.
. .
. . .
Fanda. odamning shaxs sifatida rivoila-
Dostları ilə paylaş: