Shahrisabiz davlat pedagogika instituti pedagogika fakulteti

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI

SHAHRISABIZ DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI

PEDAGOGIKA FAKULTETI

“60110600-MATEMATIKA VA INFORMATIKA” TA’LIM YO’NALISHI

,,Algebra va Sonlar nazariyasi” fanidan
KURS ISHI

Mavzu: O‘z-o‘ziga qo‘shma. Unitar va normal almashtirishlar.

Bajardi: Omonova Mohichehra
Kurs ishi rahbari :

Shahrisabiz-2023

Mundarija
Kirish
I BOB. Chiziqli almashtirishlar
1.1 Chiziqli almashtirishlar
1.2 Almashtirishlar yarim gruppasi
1.3 Chiziqli almashtirishning xos son va xos vektorlari
II BOB. O‘z-o‘ziga qo‘shma. Unitar va normal almashtirishlar.
2.1 O‘z-o‘ziga qo‘shma almashtirishlar
2.2 Unitar almashtirishlar
2.3 Normal almashtirishlar
2.5 XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

Kirish
Ilm-fan – taraqqiyot asosi. Zamonaviy ilm-fan yutuqlariga, innovatsiyon g`oyalarga tayanmagan davlatning ham, jamiyatning ham kelajagi yo`q.
Faqat ilm va ma`rifat, intellektual salohiyat,har tomonlama bilimli kadrlar hisobidan biz O`zbekistonni yangi taraqqiyot bosqichiga olib chiqa olamiz.
Shavkat Mirziyoyev
Bugungi kunda yurtimizda barcha sohalarda yuksalishlar kabi talim tizimiga
ham bir nechta o‘zgartirishlar kiritildi, ko‘zda tutilgan maqsad esa ta‘lim
tizimining samaradorligini oshirish , o‘sib kelayotgan yosh avlodni bugungi kun
zomon talabidagi bilimni mukammal o‘zlashtirishlari va jamiyatimizda o‘z ornini
oson topishlari, kelgusida o‘z mutaxasisliklari bo‘yicha malakali kadir bo‘lib
vatanimiz ravnaqiga o‘z hissalarini qo‘shishlari ko‘zda tutilgan.Ta‘limda uzluksiz
ta‘lim tizimi joriy qilingandan so‘ng, dars jarayonida ilg‘or pedagagik
texnalogiyalaridan foydalanib dars mashg‘ulotlarini olib borish tadbiq qilindi.
Bunga misol qilib umumta‘lim maktablari matematika kursida mavzuni
o‘quvchilar o‘zlashtirishlarini ―tengsizliklarni o’qitishda grafik usullardan
foydalanish‖ mavzusida qaraymiz .
Mamlakatimizda sog’lom va barkamol avlodni tarbiyalash, yoshlarning o’z
ijodi va intellektual salohiyatini ro’yobga chiqarib, mamlakatimiz yigit - qizlarini
XXI asr talablariga to’liq javob beradigan har tomonlama rivojlangan shaxslar etib
voyaga yetkazish uchun shart sharoitlar va imkoniyatlarni yaratish bo’yicha keng
ko’lamli aniq yo’naltirilgan chora tadbirlarni amalga oshirish maqsadida,
shuningdek, O’zbekiston Respublikasida 2010 yilning “Barkamol avlod yili”
davlat dasturi tasdiqlansin. Unda quyidagilar asosiy vazifalar etib belgilansin.
Ta’lim jarayonida yangi axborot kommunikatsiya va pedagogik
texnologiyalarning elektron darsliklari, multimedia vositalarini keng joriy etish
orqali mamlakatimiz maktablari, kasb hunar kollejlari, litseylar va o’quv yurtlarida
o’qitish sifatini tubdan yaxshilash ta’lim muassasalari keng laboratoriya bazasini
zamonaviy turdagi o’quv laboratoriya uskunalari, kompyuter texnikalari bilan
mustahkamlash, shuningdek, o’qituvchilar va murabbiylar mehnatini moddiy
hamda ma’naviy rag’batlantirish bo’yicha samarali tizimni yanada rivojlantirish
lozim.
Ilm fanni yanada rivojlantirish, iqtidorli va qobiliyatli yoshlarni ilmiy
faoliyatga keng jalb etish ularning o’z ijodiy va intellektual salohiyatini ro’yobga
chiqarishi uchun sharoit yaratishga doir kompleks chora tadbirlarni ishlab chiqish
kerak.
Ma’lumki, ota bobolarimiz qadimdan bebaho boylik bo’lmish ilmu fan,
ma’rifat , ta’lim tarbiyani inson kamoloti va millat ravnaqining eng asosiy sharti va
garovi deb bilgan.
Albatta ta’lim tarbiya ong mahsuli. Lekin ayni vaqtda ong darajasi va uning
ravnaqini ham belgilaydigan, ya’ni xalq ma’naviyatini shakllantiradigan va
boyitadigan eng muhim omildir. Binobarin ta’lim tarbiya tizimini va shu asosda
ongni o’zgartirmasdan turib, ma’naviyatni rivojlantirib bo’lmaydi.
Shuni unutmasligimiz kerakki, kelajagimiz poydevori bilim dargohlarida
yaratiladi, boshqacha aytganda xalqimizning ertangi kuni qanday bo’lishi,
farzandlarimizning bugun qanday ta’lim tarbiya olishiga bog’liq.
Ta’limni tarbiyadan, tarbiyadan ta’limni ajratib bo’lmaydi bu sharqona
qarash, sharqona hayot falsafasi.
Bu haqda fikr yuritganda men Abdulla Avloniyning “Tarbiya biz uchun yo
hayot, yo mamot, yo najot, yo halokat, yo saodat, yo falokat masalasidir” degan
chuqur ma’noli so’zlarini eslayman.
Muxtasar qilib aytganda, oxirgi yillarda ta’limni tarbiya sohasida amalga
oshirgan ko’lami va mohiyatiga ko’ra ulkan ishlarimiz biz ko’zlagan ezgu
niyatlarimizga erishish hech kimdan kam bo’lmaydigan hayot barpo etish,
yoshlarimiz butun xalqimizning ma’naviy yuksalishi yo’lida mustahkam zamin
yaratdi, desak hech qanday xato bo’lmaydi.
“Diplomga ega bo’lish bu hali tom ma’nodagi ziyoli emas, ziyoli odam
tafakkuri saviyasi pok yuragi, ichki madaniyati bilan mutlaqo bo’lakcha inson
bo’ladi”.
“Har qaysi inson olloh taollo ato etgan noyob qobiliyat va iste’dodni avvalo
o’zi uchun, oilasining, millatining, xalqining, davlatining farovonligi, baxt saodati,
manfaati uchun to’liq baxshida etadi, bunday jamiyat shu qadar kuchli taraqqiyotga
erishadiki, uning jur’at va samarasini hatto tasavvur qilish ham oson emas”.
Biz o’z iste’dodli fidoiy bobolarimiz farzandlarimizga bilim va kasb
cho’qqilarini zabt etishi uchun qanot berishimiz kerak. “Ma’rifatga intilish kerak”.
“Ma’rifatga intilish xalqimizning azaliy fazilatlaridan biridir”.
Arastu
Umumlashtirilgan holda kadrlar tayyorlash tizimining shakllanishi va faoliyat
ko’rsatishining asosiy tamoyillari, mening nazarimda quyidagi vazifalarni o’z
ichiga oladi:
Barcha xil va turdagi ta’lim muassasalarida yuqori malakali mutaxassislar
tayyorlash uchun uzluksiz ta’lim va fan, ishlab chiqarish salohiyatidan samarali
foydalanish.
Davlat ta’lim standartlarini joriy etish va ularning faoliyat ko’rsatish
mexanizmini ishlab chiqarish.
Ixtisosliklar, malaka darajasiga ko’ra mutaxassislarga bo’lgan umumdavlat va
mintaqaviy talablarning istiqbolini aniqlash.
Ta’lim tizimini tuzilish va mazmun jihatdan isloh qilish uchun o’qituvchilarni
va murabbiylarni qayta tayyorlash.
Davlat va ijtimoiy muassalarning kasbga yo’naltirish bo’yicha faoliyatini
takomillashtirish.
Bunda kasb tanlashning bozor ehtiyojlari va imkoniyatlarini e’tiborga olish
zarur, toki har bir shaxs o’ziga mos kasbni egallay olsin.
O’quvchi yoshlarni vatanga sadoqat, yuksak ahloq, ma’naviyat va ma’rifat,
mehnatga vijdonan munosabatda bo’lish ruhida bo’lish ruhida tarbiyalash.
Ta’lim muassasalarini birinchi navbatda umumta’lim maktablarini davlat
tomonidan moliyaviy va moddiy texnikaviy to’liq ta’mirlash me’yorlarini amalga
oshirish va uning mexanizmini takomillashtirish.
Kadrlar tayyorlash va ta’lim sohasida chet el sarmoyalarini, xalqaro donorlik
tashkilotlari va jamiyatlarining mablag’larini jalb etish.
Davlat va jamiyat kadrlar tayyorlash tizimini uzluksiz rivojlantirish va
takomillashtirish kafili bo’lishi lozim.
Ma’lumki, xalq ta’limini asosiy bo’g’inini uzluksiz ta’lim tizimini tashkil
etadi. Shu sababli bu masala alohida diqqat va e’tibor qaratish lozim.
Uzluksiz ta’limni davlat ta’lim standartlari va tegishli ta’lim dasturlari bilan
ta’minlashda avvalo ularning jahon talablari darajasiga javob berishi yuksak
ma’naviyat zamirida qurilganiga asosiy e’tibor berish kerak.
Shuning uchun ham umumta’lim dasturini maktabgacha tarbiya, boshlang’ich, umumiy ta’lim va maktabdan tashqari ta’lim tarzida tuzsak maqsadga muvofiq bo’ladi.
Barkamol avlod tarbiyalash insoniyatning eng yorqin orzusi bo’lib kelgan,
biroq dunyo xalqlarining barchasi ham bu haqda o’ylayvermagan. Bunday
orzudagi insonlar azaliy ma’rifatga, ma’naviyatga mansub bo’lgan yurtlarning
donishmandlari, eng mo’tabar ziyolilari, hukmdorlari hisoblangan. Ularning
orasida O’zbekiston deb atalmish muazzam zaminimizda yashayotgan
bobolarimizning o’z o’rni, hurmati bor. Bu jahon hamjamiyati qabul qilingan
haqiqatdir. Barkamol avlodni tarbiyalash orzusida o’z tariximizdan juda ko’p
dalillar mujassamlashib kelgan.