18
Yog‘och laganni ta’mirlash uchun naqsh kompozitsiyasini ( andoza olish)
chizish.
Turli sabablar oqibatida yemirilgan arxeologik topilmani (yog‘och laganni)
muvaffaqiyatli tarzda qayta tiklash uchun qator ishlar amalga oshiriladi:
Yog‘och o‘ymakorligidagi o‘yma naqshlar ham amaliy,
ham badiiy vazifani
bajarishi bilan xalk orasida keng tarqalgan.
Yog‘och tanlash va lagan hajmini aniqlab yog‘och lagan asosini tekislash
ishlari bajariladi. Yog‘och lagan asosiga naqsh tanlab
millimetrovkada eskizini
chiziladi va shaffof qog‘oz yordamida asosga tushiriladi. Yog‘och lagan asosidagi
naqsh elementlari chetini yog‘och o‘ymakorligini o‘ymakorlik pichog‘i bilan kesib
chiqiladi va zaminini o‘yiladi. Yog‘och lagan
asosidagi naqsh elementlari
zaminiga maxsus yog‘och o‘ymakorlik pichog‘i bilan chakki uriladi. Yog‘och
lagan asosidagi naqsh elementlarini maxsus yog‘och o‘ymakorligining pardoz
pichog‘i bilan umumiy pardozlanadi.
Qadimgi yogoch yodgorliklar.
O’zbekistonning
V—VI asrlarda yog‘och о‘ymakorligi
namunalari
Surxondaryo vohasidagi Yumaloq tepa tubidan topilgan. Olimlarimizning
aniqlashicha bundan 1—1,5 ming yil muqaddam mazkur joyda naqsh о‘ymakorligi
san’ati bо‘lib, u juda yaxshi rivoj-langanligi isbotlangan. Bunday noyob topilmalar
Samarqand, Buxoro, Xiva, Shahrisabz va boshqa
shaharlardagi arxeologik
qazilmalardan topilmoqda. VII asrning oxirigacha mahalliy uzbek xalqi ichida
yog‘och о‘ymakorlik juda tez sur’atlar bilan rivojlangan edi.
Samarqandda
yog’och o’ymakorligi taraqqiy qilgan. Yong’oq va tut kabi pishiq ashyolar
(yog’ochlar)dan yasalgan eshiklarning sirtiga geometrik va o’simliksimon naqshlar
solingan, husnixat bilan ishlangan yozuvlardan esa qo’shimcha
bezak sifatida
foydalanilganligi. Samarqanddagi Shoxi Zinda va Amir Temur maqbaralariga
o’rnatilgan yog’och eshiklar yuksak darajadagi san’at asarlari sifatida qadrlanishi.
Ularning
ayrim
namunalari
bugungi
kunda
Angliyada,
Nyu-Yorkdagi
Metropoliten, Ermitaj muzeylarida saqlanadi.
