Sharof rashidov nomidagi samarqand davlat universiteti z. O. Kuvandikov

Birinchidan, o‘tgan yili yangi Soliq kodeksi amalga kiritilganidan 
keyin 23 ta maxsus iqtisodiy zona ishtirokchilari avvalgi imtiyozlarimiz 
saqlanib qoladimi yoki yo‘qmi, deb bezovta bo‘lmoqda. Ushbu masalada 
maxsus iqtisodiy zonalar ishtirokchilari bo‘lgan Sirdaryodan – “AWP” 
qo‘shma korxonasi (Komil Mirzayev), Toshkent viloyatidagi – “Steel 
Pipe Company” (Azizxon Hafizxonov) kabi 70 dan ziyod korxona 
vakillari murojaat qilgan.
Bu borada bir fikrni aniq qilib aytmoqchiman: 2020 yil fevral oyida 
“Maxsus iqtisodiy zonalar to‘risida”gi qonun qabul qilingunga qadar 
iqtisodiy zonalarda ro‘yxatdan o‘tgan tadbirkorlarga berilgan imtiyozlar 
saqlab qolinadi. Bunga qonun bilan kafolat berilgan. Jumladan, ushbu 
tadbirkorlar investitsiya miqdoridan kelib chiqib, mol-mulk, yer va suv 
soliqlaridan 10 yilgacha ozod qilingan edi.
Endi ushbu imtiyozlarga foyda solii ham qo‘shiladi va korxonalar 
ixtiyorida yiliga qariyb 300 milliard so‘m mabla qoladi. Masalan, 
“Sirdaryo” erkin iqtisodiy zonasidagi “Temur Med Farm” korxonasi 
o‘tgan 6 oyda 4 milliard so‘m foyda solii to‘lagan bo‘lsa, ikkinchi yarim 
yillikda esa kamida shuncha mabla uning o‘zida qoladi. Shuningdek, 
ichki bozorda teng raqobat bo‘lishi uchun eksport mahsulotlari ishlab 
chiqarishga olib kelingan xomashyo import bojidan ozod etiladi.
Misol uchun, “Jizzax” erkin iqtisodiy zonasida joylashgan “Jizzax 
Toshtepa Textile” korxonasi mahsulotini to‘liq eksportga sotadi. Bu 
imtiyoz evaziga ushbu korxona olib kelgan 1 million dollarlik xomashyo 
va yarim tayyor mahsulotga 2,2 milliard so‘mlik bojxona imtiyozi 
beriladi.

---

391 
Ayni paytda bir narsani aniq tushunib olish lozim. Biz qo‘shilgan 
qiymat soliining uzluksiz zanjirini yaratish bo‘yicha katta islohotlarni olib 
boryapmiz. Shu bois maxsus iqtisodiy zonalar ishtirokchilariga 
qo‘shilgan qiymat soliining ortiqcha qismini 7 kun ichida qaytarib berish 
tartibi joriy qilinadi. Bunday tartib tadbirkorlarga bir yilda o‘rtacha 350 
milliard so‘m qo‘shilgan qiymat soliini qisqa muddatda qaytarib olish va 
aylanma mablaglarini ko‘paytirish imkoniyatini beradi.
Bundan tashqari, chetdan olib kelingan tovarlar uchun qo‘shilgan 
qiymat soliini 120 kun davomida bo‘lib-bo‘lib to‘lashda tadbirkorlarga 
foiz hisoblanmaydi va garov talab etilmaydi.