ijtimoiy muhitga bog‘lab tushuntiradilar. Ularning aytishicha, “odam ijtimoiy
muhit nusxasidir”. Sotsiogenetik ham biogenetiklar singari rivojlanayotgan
odamning shaxsiy faolligini inkor qiladilar. Odam faqat atrofidagi muhitga
konsepsiya
ijtimoiylashuv, o‘rganish, rollar nazariyalarini yuzaga
keltiradi.
Ijtimoiylashuv nazariyasiga ko‘ra inson biologik tur sifatida tug‘ilib,
hayotning ijtimoiy shart-sharoitlarining bevosita ta’siri ostida shaxsga aylanadi.
Rollar nazariyasiga ko‘ra jamiyat o‘zining har bir a’zosiga status (haq-
huquq) deb nomlangan xatti-harakat (xulq)ning barqaror usullari majmuasini
taklif qiladi. Inson ijtimoiy muhitda bajarishi shart bo‘lgan maxsus rollari
shaxsning xulq-atvor xususiyatlarida o‘zgalar bilan munosabat muloqot
o‘rnatishda sezilarli iz qoldiradi.
AQShda keng tarqalgan nazariyalardan yana biri bu o‘zlashtirish (tajriba
va bilimlarni egallash) nazariyasidir. Mazkur nazariya (E.Torndayk va
B.Skinner)ga binoan shaxsning hayoti va uning voqelikka nisbatan munosabati
ko‘pincha ko‘nikmalarni egallash, bilimlarni o‘zlashtirishdan iborat bo‘lib, uning
samarasi qo‘zg‘atuvchini uzluksiz ravishda mustahkamlab borilishining
mahsulidir. Shaxs taraqqiyotida irsiyat va muhitning rolini to‘la inkor qilib
bo‘lmaydi, balki har ikkisining ham ma’lum darajada o‘z o‘rni bor. Lekin shaxs
taraqqiyotini belgilovchi asosiy omil ta’lim–tarbiya bo‘lib hisoblanadi.
Dostları ilə paylaş: 
