“Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир
Yüklə 42,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Elmin strategiyası
Bernal yazırdı: “Elmin metodu haqqında məsələyə baxışın məhdudluğu ondan ibarətdir ki, biz onu elmin inkişafının taktikası adlandıra bilmişik. Tam mənzərənin yaradılması üçün elmin strategiyasının nəyə uyğun gəldiyi haqqında danışmalıyıq. Aydındır ki, elmin gələcək inkişafı üçün şüurlu strategiyaya mütləq lüzum yoxdur. Biz bilirik ki, elmdə inkişafın yolu heç vaxt nəyəsə əsaslanmadan olmayıb, böyük hissəsi şüuraltı fəaliyyətə və hərdənbir şüurlu fəaliyyətə söykənən strategiyaya uyğun şəkildə olub. Kəşflərin əhəmiyyətli xüsusiyyətinin strategi - yasına həll üçün problemlərin ardıcıllığının təyin olunması daxildir. Problemi görmək onun həllini tapmaqdan çətindir. Birinci üçün qavrayış, ikinci üçün isə ağıl gərəkdir. Həqiqətən, elmdə ümumi inkişaf, əsasən, həqiqi iqtisadi zərurətdən qoyulan problemlərin ardıcıl həlli qaydasında baş verir. İstənilən dövrlərdə elə adi və zəruri prob lemlər mövcud olur ki, məsələn, kub formalı Delf səcdəgahının iki dəfə böyüdülmə sin dən kub kökaltı hasil olmuşdur. Yaxud Fransada bara maqurdu
xəstəliyinin müalicə olunması Lui Pasterin xəstəliklərin mikrob nəzəriyyəsi haqqında kəşfinə gətirib çıxardı. Elmdə qəbul olunmuş klassik problemlərin kəmiyyətinin məhdudlaşdı rıl ması
təhlükəsi mövcuddur. Alimlər nəslinin toplanmış əzmkarlığı hesabına bu problemlərin həlli və gələcəkdə işlənməsi mümkün olmuşdur. Elmin tarixinin böyük zaman kəsiyində məhz bu tendensiya məhdud hüdudda qorunub saxlanıl - mışdır. Elə bu hüduddan çıxan yeni problemləri aşkar edən elm yeni sahələr zəbt etmişdir. Bernal yazırdı: “Keçmişin böyük alimləri, məsələn, Nyuton, Faradey, Darvin, Qaliley və başqaları problemləri tapmaq və həll etmək məsələlərini öz planlarına uyğun olaraq, qarşıya məqsəd qoyurdular. Məsələn, Faradey fəaliyyə tinin ilk çağlarında ümumi problemləri – təbiətin ayrı- ayrı qüvvələri sayılan işıq, istilik, elektrik və maqnetizm arasındakı əlaqələri aşkar etməyi qarşısına məqsəd qoymuşdu. O bunlara cüt-cüt baxmaqla, demək olar ki, bütün planlarını yerinə yetirə bildi”. Yüklə 42,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|