“Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир
Yüklə 42,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mütəllim Abbasov,
pedaqoji elmlər doktoru 42 ELM DÜNYASI / Elmikütlәvi jurnal / №03 (03) 2013 43 ELM DÜNYASI / Elmikütlәvi jurnal / №03 (03) 2013 Hal-hazırda dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin əsas prioritetlərindən biri elmi-texniki inkişafın dayanıqlılığının təmin edilməsidir. Dünyada bu istiqamətdə çoxsaylı layihələr və proqramlar işlənilir. “Elm dünyası” jurnalının 2-ci sayında jurnalın baş redaktoru AMEA-nın prezi - denti, akademik Akif Əlizadənin müsahibəsində Azərbaycanda elmin gələcək inkişafından və innovasiyaların tətbiqindən mülahizələr dərc edilmişdir. Elmi ictimaiyyət üçün son dərəcə maraqlı olan bu müsahibədə akademik A.Əlizadə qeyd edir ki, Azərbaycan Elmlər Akademiyası 2020-ci ilin perspektivi baxımından öz fundamental tədqiqatlarının prioritetlərini aydın və dəqiq müəyyənləşdirməlidir. Həmin prioritetlərə aşağıdakılar aid edilmişdir: / Respublikanın dayanıqlı inkişafının əsasını təşkil edən, ölkənin enerji təhlükəsizliyinin yük - səl dilməsinə və enerji komplekslərinin səmərəli fəaliyyətinə yönəldilmiş elmi tədqiqatlar; / Ölkənin faydalı qazıntı yataqlarının aşkar olun ması, yataqların xammallarının tərkibinin elmi əsaslarla öyrənilməsi və səmərəli emal texnologiyalarının işlənib hazırlanması; / Neft və qazın kimyası, bərpa olunan kom - po nentər əsasında bioyanacaqların yaradıl ması istiqamətində tədqiqatlar; / İnformasiya-kommunikasiya texno - logiyaları sahəsində elmi tədqiqatlar; / Həyat elmləri (tibb və insan sağlamlığı); / Ölkənin milli təhlükəsizliyinə və müdafiə qabiliyyətinin artırılmasına yönəldilmiş elmi tədqiqatlar; / Ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində elmi tədqiqatlar; / İctimai və humanitar elmlər – tarix, ədəbiyyat, dilçilik sahəsində elmi tədqiqatlar; Bununla yanaşı həmsöhbətimiz bildirmişdi ki, dünya dövlətlərinin əksəriyyətinin elmi- texniki siyasətində elmi tədqiqatların maliyyələş - dirilməsi hakim mövqeyə malikdir. Sənaye baxı - mın dan inkişaf etmiş ölkələrdə elmə qoyulan xərc lərin dinamikasının təhlili göstərir ki, cəmiyyətin tərəqqisi birbaşa elmə sərf olunan vəsaitin həcmindən asılıdır. Bunu nəzərə alaraq dövlət, bir qayda olaraq, elmə böyük vəsait ayırır. Bu xərclərin yuxarı həddi ümumi milli məhsulun 2,2%-dən (Almaniya) başlayaraq 5% (İsrail) arasında dəyişir. Amerika iqtisadçısı F.Şererin formalaşdırdığı “texniki tərəqqinin təbii qanunu” birmənalı olaraq elmi tədqiqatların maliyyələşdi - rilmə həcmlərində dəqiq ifadə olunmuş tenden - siya əyani olaraq izlənilir: ayrıca götürülmüş hər bir ölkədə elmə sərf olunan xərc miqdarca milli məhsul istehsalını qabaqlamalıdır. Azərbaycanda iqtisadi inkişaf tempi heyrə - tamiz olsa da, təəssüf ki, ölkəmizdə elmin maliy - yə ləşdirilməsi hələ də “qalıq prinsipi” üzrə həyata keçirilir. Azərbaycan Respublikası Dövlət Sta - tistika Komitəsinin rəsmi məlumatına görə, əgər 1980–1990-cı illər ərzində dövlət büdcəsindən elmə ayrılmış maliyyə vəsaitinin həcmi ümumi milli məhsulun (ÜMM) 0,3-0,5 %-ni təşkil edirdisə, bu rəqəm 1995-ci ildən başlayaraq, ÜMM 0,2% səviyyəsinə enmişdir. Əlbəttə, bu həcmdə vəsait nəinki elmi inkişaf etmiş dövlətlər sırasında texnoloji sıçrayışa nail olmaq, hətta mövcud olan elmi potensialı, elementar olaraq qorumaq üçün də əsla kifayət deyildir. Eyni zamanda elmin maliyyələşdirmə həcminin sadəcə olaraq artırılması bazar iqtisadiyyatı şəraitində elmin rəqabət qabiliyyətinə nail olması üçün heç də qənaətbəxş tədbir sayıla bilməz. Ayrılan vəsaitlərin paylanmasında elə bir səmərəli me - xanizm yaradılmalıdır ki, bu, vəsaitlərin az əhəmiyyətli tədqiqatlara sərf olunmasına imkan verməyib, milli maraqlara cavab verən prioritet istiqamətlərə yönəldilsin. İnstitutlara vəsait ayırarkən onların multidissiplinar elmi-tədqiqat Yüklə 42,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|