Shzbekiston respublikasi oliy va shrta maxsus taolim vazirligi


O‘ZGARMAS TOK MASHINALARINING TUZILISHI VA ISHLASH PRINSIPI, MAGNIT ZANJIRINI HISOBLASH



Yüklə 1,31 Mb.
səhifə17/45
tarix30.09.2023
ölçüsü1,31 Mb.
#151250
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   45
Shzbekiston respublikasi oliy va shrta maxsus taolim vazirligi

2.5. O‘ZGARMAS TOK MASHINALARINING TUZILISHI VA ISHLASH PRINSIPI, MAGNIT ZANJIRINI HISOBLASH


2.5.1. O‘zgarmas tok mashinalarining qo‘llanilishi

Elektr mashinalar yordamida mexanik energiyani elektr energiyasiga va aksincha elektr energiyani mexanik energiyaga shuningdek, elektr energiyani bir turdan ikkinchi turga aylantirish mumkin. Mexanik energiyani elektr energiyaga ozgartirish maqsadida elektr generatorlardan foydalaniladi. Generatorlarni bu, gidravlik va gaz turbinalar, ichki yonar dvigatellar va boshqa dvigatellar yordamida harakatga keltiriladi. Kopincha elektr stansiyalarida ishlab chiqarilgan elektr energiya yana turli mashina va mexanizmlarni harakatga keltirish uchun mexanik energiyaga aylantiriladi. Bunday maqsadlarda elektr dvigatellardan foydalaniladi.


Tokning turiga asosan elektr mashinalar ozgarmas va ozgaruvchan tok mashinalariga boinadi. Elektr mashinalar vattning juda kichik qiymatidan million kilovattgacha va undan yuqori quvvatlarda tayyorlanadi. Kop qollaniladigan elektr mashinlarda energiyaning ozgarishi magnit maydon ta’sirida boladi. Shuning uchun ularni induktiv elektr mashinalar deyiladi. Shuningdek, energiyani elektr maydon ta’sirida ham ozgartirish mumkin, bunday elektr mashinalarini siqmli elektr mashinalar deyiladi, lekin bunday mashinalar kop tarqalmagan. Magnit maydon yordamida elektr maydonga nisbatan ming martagacha katta energiya oosil qilinishi mumkin. Bir xil olchamli induktiv va sqimli elektr mashinalaridan induktiv mashinalar yordamida ancha katta quvvatga erishish mumkin. Elektr mashinaning asosiy elementi bolib hisoblangan ferromagnit ozaklar yordamida kuchli magnit maydon hosil qilish mumkin. Ozgaruvchan magnit maydonlarda uyurma toklarini kamaytirish maqadida magnit ozaklar yupqa elektrotexnik polat tunukalardan tayyorlanadi. Elektr mashinalarining cholgamlari ham asosiy elementlardan hisoblanib, mis, alyuminiy va ularning qotishmalaridan iborat bolgan elektrotexnik materiallardan tayyorlanadi. Cholgamlarni himoyalash maqsadida, turli elektr himoyalash materiallardan foydalaniladi. Elektr mashinalar generator va dvigatel rejimida qollanilishi mumkin. Elektr mashinalarida energiyaning ozgarishi quvvat isroflari bilan boglıq, shuning uchun elektr mashinalarining foydali ish koeffisientlari 100% dan kichik boladi. Katta quvvatli elektr mashinalarining FIK i 9899,5% ga teng bo’lib, quvvati 10 Vt gacha bolgan elektr mashinalariniki 2040 % gacha boladi.
Elektr mashinalarni quvvatlariga nisbatan quyidagi guruhlarga bolish mumkin:
0,5 kVt gacha juda kichik mashinalar yoki mikromashinalar;
0,5¸20 kVt - kichik quvvatli mashinalar;
20¸250 kVt ortacha quvvatli mashinalar va 250 kVt dan ortiq quvvatli mashinalarga katta quvvatli mashinalar.



Yüklə 1,31 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   45




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin