Shzbekiston respublikasi oliy va shrta maxsus taolim vazirligi

2.8.2.Avtomatik o’chirgichlar (avtomatlar)

Avtomatik o’chirgichlar motorlarni yurgizish va to’xtatish uchun elektr qurilmalarini o’ta yuklanish va qisqa tutashuv toklaridan himoya qilishga ishlatiladi.
Kuchlanishi 1000 V gacha avtomatlar shartli ravishda 3 ta guruhga bo’linadi:
1). Kichik avtomatlar AP-50, AK-63 va AE-2000;
2). A3100 va A3700 avtomatlari seriyalari;
3). Katta, podstantsiyalar uchun AVM va "Elektron" seriyalari.
Yuqoridagi seriyalardagi avtomatlar tarqatish punktlarida va shitlarda, boshqarish stantsiyalarida, KTP ning tarqatish qurilmalarida o’rnatiladi. AP-50, AK-63 va A3100 avtomatlari hozir ishlab chiqarilmaydi, shunnig uchun ularni loyihalarda qo’llash mumkin emas.
AE 2000 avtomatining AE 2010, AE 2030, AE 2040 va AE 2050 turlari 10A, 25A, 63A va 100A nominal toklarga chiqariladi. Maksimal tokni uzuvchi elementi 0,32A - 100A oraliьida shkalalarga ega. Bu avtomat elektromagnit va kombinatsiyali uzuvchiga ega.
A3700B avtomatlari tokni cheklovchi bo’lib, issiqlik va elektromagnitli maksimal tok uzuvchilarga ega.
Tokni cheklashsiz avtomatlar q.t toklari zonasida ishlashini sekinlashtiruvchi bilan (selektiv avtomatlar), yarim o’tkazgichli, issiqlik va elektromagnitli, faqat maksimal tok uzuvchi elementlar bilan chiqariladi.
Yarim o’tkazgichli uzuvchilar ekspluatatsiya davomida nominal tokni, q.t. zonasida ishlab ketish tokini, o’ta yuklanishlar zonasida ishlab ketish vaqtini, selektiv avtomatlarda esa qisqa tutashuv zonasida ishlab ketish vaqtini rostlash (o’zgartirish) imkoniga ega.
Tok cheklovchi avtomatlarning elektromagnitli va yarim o’tkazgichli uzuvchilari oldindan qo’yilmagan vaqt ichida qisqa tutashuv toklarini o’chiradi, selektiv avtomatlarning yarim o’tkazgichli uzuvchilari q.t. tokiga boьliq bo’lmagan doimiy vaqt ushalmasi (vqderjka vremeni ) bilan uzadi.
A3700 S selektiv avtomatlarning ishlab ketish vaqti uzuvchining 6 marta oshirilgan tokida 4-16 sekundga, q.t. zonasida 0,1 va 0,4 sekundga teng.
A3701B va A3702B avtomatlarida elektromagnit uzuvchi bo’lib, quyidagi turlari bor :
A 3711B, 12B : Nominal toki : I_n.=160 A, uzuvchi elementining nominal toki I_n.uz = 80A va 160A.
A3721B, 22B, I_n. = 250A, I_n.uz = 250A
A3731B, 32B, I_n. = 400A, I_n.uz = 400A
A3741B, 42B, I_n. = 630A, I_n.uz = 630A
A3703S va A3704S avtomatlarida yarim o’tkazgichli uchuvchi bo’lib, quyidagi turlari bor:
A3733 S : I_n.=250 A, I _n.uz = 160, 200, 250 A
A3734 S : I_n.=400 A, I _n.uz = 250, 320, 400 A
A3743 S : I_n.=400 A, I _n.uz = 250, 320, 400 A
A3744 S : I_n.=630 A, I _n.uz = 400, 500, 630 A
A3705B va A3706B avtomatlari issiqlik va elektromagnit uzuvchili bo’lib, quyidagi turlari bor:
A3715B;A3716B: I_n=I_n.uz=160A, I_n.uz= 16, 20, 25, 32, 40, 50, 63, 80,100,125,160 A,
A3725B; 26B : I_n = I_n.uz = 250 A, I_n = 160, 200, 250 A
A3735B; 36B : I_n = I_n.uz = 400 A, I_n = 250, 320, 400 A
A3745B; 46B : I_n = I_n.uz = 630 A, I_n = 400, 500, 630 A
AVM avtomatlari elektromagnit uzuvchili bo’lib, selektiv va noselektiv maksimal himoyaga ega va quyidagi turlari bor:
AVM-4 : I_n = 400 A
AVM-10 : I_n = 750 A, 1000 A
AVM-15 : I_n = 1150 A, 1500 A
AVM-20 : I_n = 2000 A, 2500 A
AVM avtomatlari statsionar va chiqariluvchi aravachada joylashgan bo’lishi mumkin.
“Elektron” avtomatida masofadan o’chiruvchi mustaqil uzuvchi; minimal uzuvchi - U_n dan 70-35 % kuchlanishda uzadi; maksimal tok himoyasi tok datchiklaridan, qarshiliklar blokidan, yarim o’tkazgichli blokdan va elektromagnit uzuvchidan iborat. Tok datchigi tok transformatorlaridir. Maksimal tok himoyasi vaqt ushalmasi va vaqt-tok xarakteristikasini tanlash old paneldagi ruchkalar bilan amalga oshiriladi.
”Elektron” ning turlari quyidagilar:
E06, I_n = 630 A; I_n.mth = 250, 400, 630A
E16, I_n = 1600A; I_n.mth = 630, 1000, 1250, 1600A
E25, I_n = 2500A; I_n.mth = 1600, 2000, 2500A
E40, I_n = 4000A; I_n.mth = 2500, 3200, 4000, 5000A