Signallar va tizimlar

Signallarning turlari


1.1 rasm. Uzluksiz signal

1.2 rasm. Vaqt bo‘yicha diskret signal

1.3 rasm. Ko’p sathli, vaqt bo‘yicha uzluksiz signal

1.4 rasm. Raqamli signal
Signallarni o‘zgarishi va qayta ishlovi tizimlarda amalga oshiriladi. Signallarni o‘zgartirish va qayta ishlov berish tizimlari qurilmalarda yoki kompyuterlarda programmalar yordamida amalga oshiriladi.

1.5 rasm. Umumiy ko‘rinishdagi aloqa tizimning strukturaviy sxemasi

XM – Xabar manbayi.
XSA – Xabarni signalga aylantirgich – xabarni birlamchi elektr signaliga aylantirib beradi.
Uz – Uzatgich – birlamchi elektr signalini aloqa liniyasidan uzatishga mo‘ljallangan signalga aylantirib beradi .
AL – Aloqa liniyasi, signalni yo‘naltiruvchi muhit.
QQ – Qabul qilgich - aloqa liniyasidan kelgan signalni qabul qilib uni birlamchi elektr signalga aylantirib beradi.
SXA – Signalni xabarga aylantirgich - birlamchi elektr signalini xabarga aylantirib beradi.
XI – Xabar iste’molchisi.
UT – Uzatish tomoni.
QQT – Qabul qilgich tomoni.
AS – Diskret aloqa sistemasi.
s_i(t) – Aloqa liniyasi bo‘yicha uzatilishga moslashtirilgan signal.
a_i(t) – Xabar
v _i(t) – Birlamchi elektr signali.
s_i(t) – Aloqa liniyasi bo‘yicha uzatilishga moslashtirilgan signal.


1.3 Signallarni parametrlari
Real aloqa kanallaridan signallarga xalaqitlar ta’sir qiladi. Agar xalaqit signal bilan qo‘shilsa bu additiv halaqit buladi. Bunday xalaqitlar ga atmosfera shovqinlari, atmosfera razryadlari, industrial xalaqitlar va boshqa aloqa sistemalarini ishlashidan kelib chiqqan xalaqitlar kiradi. Agar xalaqit bilan signal ko‘paytirilsa bu multiplikativ xalaqit bo‘ladi. Bu turdagi xalaqitlar aloqa kanallarining parametrlarini tasodifiy o‘zgarishlaridan hosil bo‘ladi.
Signallarni formasini tiklash.Xalaqitlar ikki katta sinfga bo‘linadi :

1. 
   A ditiv xalaqitlar.
   
2. 
   Multiplikativ xalaqitlar.
   

Aloqa sistemalarining turiga va vazifasiga qarab signallarni qabul qilishida quyidagi uchta vazifa bajarilishi mumkin :

• 
  Signallarni bor yo‘qligini aniqlash.
  
• 
  Signalni farqlash.
  

1.6 rasm. Signallarning parametrlari.
1)Signalning davomiyligi. T_s ,[sek].
2)Signalning dinamik diapazoni :
(1.1)
(1,2)


3) Signalning spektr kengligi : F_c , [Gts]
4). Signalning hajmi . Xabarni uzatib olish qobiliyatini ko’rsatadi.


(1.3)

Signalni yoki xabarni hosil bo‘lgan joydan iste’molchiga yetkazish uchun kerak bo‘lgan texnik qurilmalar va boshqalar to‘plamiga aloqa vositalari deyiladi.

4.