SiNDİRİm sistemi hastaliklari

Koruma: Gerek tedavi, gerekse doğal yolla klinik olarak iyileşen hayvanlar; etkeni vücut sekresyonlarıyla atabilirler ve sürüyü uzunca bir süre enfeksiyona maruz bırakabilirler. Bu durum göz önüne alınarak tedavi ve izolasyon prosedürü mutlaka uygulanmalıdır. Hastalıktan şüphe edilen sürülerde 3 ayda bir serolojik kan ve dışkı muayeneleri yapılmalıdır. Korunmada hijyenik bakım ve yetiştirme stratejileri oluşturulmalı, oro-fekal bulaşma nedeniyle uygun kontaminasyonu engelleyici hijyenik tedbirler alınmalı, ve kontamine gıda, su ve bunlarla ilgili materyaller uzaklaştırılmalıdır. İnsanları da etkileyebileceği için hayvan bakıcıları ve sahiplerinin hastalık çıkan sürülerde hijyenik kurallara azami riayet etmelidir. Yeni doğanların pasif olarak hastalığı karşı korunması için gebe hayvanların aşılanması tavsiye edilir.
KIŞ DİZANTERİSİ

Hastalık çoğunlukla genç sığırlarda ve kış aylarında (ekim-mart) kapalı alanlarda barındırılan sütçü sığırlarda görülür. Boğa ve sığırlarda nadiren görülür. Laktasyon ve gebelik döneminde çok şiddetli koyu renkli, hemorajik ishalle seyreden bulaşıcı bir hastalıktır. İshal çoğunlukla; gıda ve barınma değişikliği ve aniden gelişen ısı farklılıklarıyla ilişkilidir.

Etiyoloji: Etken sığır coronavirus veya Camphylobacter jejuni’dir. Sığırlar özellikle laktasyonun ilk dönemlerinde hastalığa daha duyarlıdır. Bulaşma, dışkı ile atılan etkenlerin yem ve suları kontamine etmesi sonucu orofekal yolla gerçekleşir. Bulaşmada portör hayvanlar, bakıcılar ve kontamine süt kapları rol oynamaktadır. Ayrıca kötü bakım-besleme, ahırların hijyenik durumunun kötü olması ve doğum sonrası hayvanlardaki stres durumları hastalığın çıkışında etkilidir.

Semptomlar: Hastalığın inkubasyon süresi 3-7 gündür. Hayvanlarda iştahsızlık, süt veriminde azalma, nazolakrimal akıntı, öksürük, beden ısısı, nabız ve solunum sayıları ise genelde normaldir. Bu bulgular 2 hafta kadar sürüde kalıcı olabilir. Bu bulgular ishalden önce şekillenir. Sürüdeki hayvanların büyük çoğunluğunda 4-7 gün süren, koyu-yeşilden kahverengine kadar değişen, kötü kokulu, projektil ve kanlı bir ishal salgınına neden olur. Hayvanlarda kıllar kaba ve mat görünümde olduğu, dehidrasyona bağlı deri elastikiyetinde azalma ve gözlerin orbita çukuruna çöktüğü gözlenir. Abdominal ağrı, rumen hareketlerinde azalma, artmış barsak sesleri, bazen yatma ve zayıflama dikkati çeker. Hayvanların tedavi edilmeden dahi 5-7 gün içerisinde iyileştiği gözlenebilir.

Teşhis: Klinik bulguların bütün sürüde aynı anda görülmesi ve 5-7 günde hayvanların normale dönmesi veya tedaviye çok iyi bir cevap alınmasıyla tanı konulabilir. Otopside ölen hayvanların barsaklarında tipik bir kataral enteritis tablosu dikkati çeker. Lezyonlar daha ziyade gastrointestinal sisteme yerleşmiştir. Abomasum, ileum ve jejenum mukozasının hiperemik olduğu, ince barsaklarda sıvı ve gaz birikimi ile kanamalar ve kanlı içerik gözlenir. Bireysel vakalarda PCV ve plazma total proteinde hafif artışlar belirlenebilir. Direk elektron mikroskop veya ELISA yöntemi ile etkenin varlığı tespit edilir.

Tedavi: Spesifik bir tedavi yöntemi yoktur. Ancak hayvanlarda semptomatik ve destekleyici tedavi uygulanır. Bu amaçla hayvanlara oral veya i.v. sıvılar ile oral barsak koruyucuları (örn; kaolin) verilebilir.