SiNDİRİm sistemi hastaliklari

Etiyoloji ve Patogenez: Etken Paramyxovirüs familyasında bir Morbili virus’tur. Enfeksiyon kaynağı hasta hayvanların sekret ve ekstrektleridir. Bir arada, sıkışık şekilde barındırılan hayvanlar arasında bulaşmada solunum, sindirim, deri ve çiftleşme gibi direkt temas yolları önemli rol oynar. Virüs konakçı dışında uzun süre canlı kalamasa da bulaşık materyal yolu ile indirekt bulaşma gerçekleşebilir. Virüs lenfoid dokulara ve alimentar mukozaya karşı büyük bir affiniteye sahiptir. Tutunup çoğaldığı yerde fokal nekrotik stomatit ve enteritis oluşturur. Virüse karşı güçlü bir antikor cevabı oluşturulur. Morbidite %100, mortalite %90-100 arasındadır. Hastalığı atlatabilenler ömür boyu bağışık olur ve bu hayvanlardan doğan buzağılar 6-8 ay süre ile pasif olarak bağışıktırlar.

Semptomlar: Hastalığın inkübasyon süresi 3-11 gündür. Hızlı seyirlidir ve ahırdaki bütün hayvanlar kısa sürede hastalığa yakalanırlar. Çoğunlukla akut vakalar halinde seyreden bu hastalık bazen de subakut ve kronik seyredebilir. Akut formda; ilk birkaç gün yüksek ateş (40,5-42C) gözlenir, bununla birlikte anoreksi, süt veriminin tamamen kesilmesi ve lakrimasyon vardır. Özellikle ağız mukozasında ağrılı ödem, yanak ve dudakların iç yüzünde, diş etlerinde, dilin alt ve üst yüzünde “kepek serpilmiş tarzda” gri nekrotik odaklar ve bu odakların dökülmesi ile keskin kenarlı, kırmızı renkte erozyon ve ülserler dikkati çeker. Ağızda pis koku ve salya akıntısı, burun mukozasında pseudomembran oluşumu, burun ve gözde mukoprulent akıntı, vulvada ödem, vajina mukozasında nekrotik odaklar, bazen deri altı anfizemi ve yaşayan gebelerde abort görülebilir. Hastalığın 4-5. günlerinde çok sulu, pis kokulu, fışkırır tarzda ve mukuslu veya kanlı bir ishal ve buna bağlı dehidrasyon görülür. İshalle birlikte vücut sıcaklığı düşer, sancı ve tenesmus görülür ancak diğer semptomlar daha da şiddetlenir. İmmunolojik olarak bu hastalık yönünden saf olan bir populasyonda, akut formu takiben 7-11 günde sığırlar ölür, bazen birkaç tanesinin yaşadığı da gözlemlenir.

Hastalığın subakut ve kronik formları daha dirençli populasyonlarda ortaya çıkar ve hayatta kalma oranları daha yüksektir. Bu formda hafif ateş, iştahsızlık ve durgunluk görülür. Mukozalarda kataral bir yangı bulunur ve dizanteri bulguları görülmez.

Teşhis: Klinik bulgular, anamnez ve postmortem bulgulara göre tanı konur. Laboratuar bulguları olarak leukopeni ve lenfopeni vardır. Çeşitli vücut akıntılarında viral antijenler belirlenebilir. Pek çok vakada durumun akut olması nedeniyle seroloji faydasızdır.

Ayırıcı Tanı: Oral lezyonlar ve diyare bulunan diğer hastalıklarla karışabilir. Şap gibi diyare olmaksızın oral lezyonlarla seyreden diğer hastalıklardan ayrılabilir.